#4, 2022
ИСТОРИЯ
И. АРАБАЕВДИН 1916-ЖЫЛДАГЫ КӨТӨРYЛYШТӨ КЫТАЙГА КАЧКАН КЫРГЫЗДАРДЫ МЕКЕНИНЕ КАЙТАРУУДАГЫ ОРДУ
Макалада 1916-жылдагы көтөрүлүштө Кытайга качкан кыргыздарды Мекенине кайтарууда И. Арабаевдин орду жана кыргыз-казак элинин өкүлдөрү тарабынан кыргыздарды сактап калуу максатында жардам берүү аракеттери башталгандыгы белгиленет.
КЫРГЫЗДАРДЫН САЛТТУУ МЕЙМАНДОСТУГУНУН ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Аталган макалада Кыргыз элинин мейман достугу, сыйлуулугу, адептүүлүгү, ыймандуулугу, кең пейилдиги менен өзгөчөлөнүп тургандыгы жана тамактануу, тамак тартуу, эт тартуу маданияты, мейман күтүү салты ,жайылган дасторкондо адептүүлүктун сакталышы кыргыздын эң мыкты касиеттер камтылган
РОЛЬ УФИМСКОГО МЕДРЕСЕ «ГАЛИЯ» В СТАНОВЛЕНИИ МИРОВОЗЗРЕНИЯ ПРОСВЕТИТЕЛЯ И. АРАБАЕВА
В статье рассматривается роль уфимского медресе «Галия» в формировании просветительских и политических взглядов И. Арабаева. Автор приходит к выводу, что в становлении мировоззрения И. Арабаева существенную роль сыграла идеология джадидизма, выступавшая за модернизацию просвещения, реформы в обучении в медресе-школах
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫ ЖАНА КЫТАЙ: ЭГЕМЕНДҮҮЛҮК ЖЫЛДАРЫНДАГЫ ЧЕК АРА МАСЕЛЕЛЕРИН ЧЕЧҮҮНҮН ТАРЫХЫ
Кыргыз Республикасы эгемендүүлүккө ээ болгондон кийини башка актуалдуу көйгөйлөр менен катар Кытай Эл Республикасы менен чек ара маселелерин чечүүгө туура келген. Падышалык Россиядан, андан кийин Советтер Союзунан мурас катары эгемендүү Кыргызстан кыргыз-кытай чек арасындагы бир катар талаштуу аймактарды мурастап, алар чечилбей, чек ара аймактарында чыңалууну жараткан. Кытай тарап менен болгон татаал сүйлөшүүлөрдүн натыйжасында Кыргызстан 1996 жана 1999-жылдагы макулдашууларга кол коюу менен талаштуу маселелерди чечүүгө жана эки тараптуу негизде кыргыз-кытай мамлекеттик чек арасынын бузулбас линиясын камсыз кылууга жетише алды. Макаланын максаты – өлкөбүздүн тарыхындагы маанилүү учурга айланган Кыргызстан менен Кытайдын ортосундагы орчундуу жана актуалдуу чек ара көйгөйүн чагылдыруу жана кыргыз-кытай мамлекеттик чек арасын жөнгө салуу процессинин тарыхын карап чыгуу.
РОСТ ЭТНИЧЕСКОГО САМОСОЗНАНИЯ КЫРГЫЗОВ В КОНЦЕ XIX –НАЧАЛЕ XX ВЕКОВ (НА ПРИМЕРЕ ВЫДАЮЩЕГОСЯ ПРОСВЕТИТЕЛЯ И ГОСУДАРСТВЕННОГО ДЕЯТЕЛЯ И. АРАБАЕВА)
В статье рассматриваются проблемы, связанные с этническим самосознанием кыргызов, которое было в поле зрения просветителей и акынов-письменников в конце XIX начале XX века. В их творчестве и трудах поднимались вопросы просвещения народа, его стремления к грамоте. Их деятельность в известной степени имеет отношение к формированию идеологии кыргызов, которая в конечном счете привела к национальноосвободительной борьбе против колониализма в 1916 году
КЫРГЫЗ СОВЕТ МАМЛЕКЕТТҮҮЛҮГҮНҮН ЭТАПТАРЫНДАГЫ ЖЕРГИЛИКТҮҮ БИЙЛИКТИН ТҮЗҮЛҮШҮ
Макалада кыргыз совет мамлекетинин түптөлүшү жана өнүгүшү мезгилинде тарыхый иликтөөлөрдүн негизинде Кыргызстандагы жергиликтүү бийликтин ролун ачып берүү маселеси көтөрүлдү
ПОЛИТИЧЕСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ И. АРАБАЕВА В 20–30-Х ГГ. ХХ ВЕКА
Автор анализирует роль, вклад И. Арабаева в политическую консолидацию и самоопределение кыргызского народа в начале XX века. Обращается внимание на эволюцию политических взглядов И. Арабаева и трансформацию его подходов к вопросу о перспективах и формах национально-государственного устройства кыргызского общества в условиях революций 1917 г., установления советской власти. Кыргызская интеллигенция в начале ХХ века впервые системно и концептуально подошла к формированию стратегии кыргызского национально-государственного образования, исключая национализм, религиозный фундаментализм, налаживая равноправные отношениях с Россией.
КЫРГЫЗСКАЯ ГОРНАЯ ОБЛАСТЬ КАК ПЕРВАЯ СТУПЕНЬ НА ПУТИ СОЗДАНИЯ КЫРГЫЗСКОЙ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ В 20–30 ГГ. ХХ В.
В статье проводится обстоятельный анализ создания Кыргызской Горной области на пути создания кыргызской государственности в 20–30 гг. ХХ в. Октябрьская революция и приход к власти большевиков создали условия для консолидации кыргызского этноса. Первоначально кыргызская государственность в указанный период возродилась в лице Туркестанской АССР (1918 г.), затем была попытка создания Кыргызской Горной области в составе Туркестанской АССР (1922 г.), и оба эти шага стали ступенью созданию КараКыргызской (с 1925 г. – Кыргызская) автономной области (1924 г.) и Кыргызской АССР в составе РСФСР (1927 г.) и Кыргызской ССР в 1936 г
ПОЛИТИКА «РАСКУЛАЧИВАНИЯ» СОВЕТСКОЙ ВЛАСТИ: ТРАГЕДИЯ ИЛИ МОДЕРНИЗАЦИЯ?
В данной статье излагаются некоторые новые взгляды на последствия процесса «раскулачивания» политики коллективизации Советской Власти в 20–30 гг. ХХ столетия.
CONSEQUENCES POLICY OF THE SOVIET GOVERNMENT «DISPOSSESSION» DURING COLLECTIVIZATION IN KYRGYZSTAN
This article presents several new views on the course of the process of «dekulakization» in the collectivization policy of the Soviet government in Kyrgyzstan in the 20- 40s of the twentieth century.
ФЕРГАНА ӨРӨӨНҮНҮН XX КЫЛЫМДЫН БАШЫНДАГЫ СОЦИАЛДЫКЭКОНОМИКАЛЫК АБАЛЫ
Макалада Фергана өрөөнүнүн XX кылымдын башындагы социалдыкэкономикалык абалы жана айыл-чарбасындагы кырдаал баяндалат. Совет өкмөтүнүн алгачкы социалисттик агрардык кайра куруу саясатынын маңызына, мүнөзүнө, аны ишке ашыруунун натыйжаларын жана кесепетерине карата тарыхнаамада орун алган таптык мамилеге негизделген мүчүлүштүктөрдүн ордун толтуруу маселеси изилдөөнүн илимий-теориялык жактан актуалдуулугун көрсөтүп турат. Демек, бул изилдөөдөгү маселелерди окуп үйрөнүү тарыхый чындыкты калыптандырууга, биздин өлкөдөгү тоталитардык мезгил жөнүндө илимий жыйынтыктардын тереңдетүүгө шарт түзөт.
МИГРАНТТАРДЫН БАЛДАРЫНЫН СОЦИАЛДАШТЫРУУДАГЫ КӨЙГӨЙЛҮҮ МАСЕЛЕЛЕРИ
макалада олкөбүздөгү ички жана тышкы мигранттардын санынын өсүшүнүн натыйжасында мигранттардын санынын өсүусу жана бул көрүнүш мигранттардын балдарынын социалдаштыруудагы көйгөйлүү маселелери чагылдырылган. Мигранттардын балдарынын бала бакчадан тартып, мектеп, жогорку окуу жайларга өтүүдөгү кыйынчылыктары, аларга медициналык, социалдык жөлөкпулдарды алуу кызматтарындагы көйгөйлөр көрсөтүлгөн. Бул көйгөлүү меселелерди мамлекеттик деңгээлде чечмелөө жана балдарга кам көрүү системасын реформалоону иштеп чыгуу зарылдыгы бар экендиги келтирилген.
ДАН ЭГИНДЕРИНЕ БАЙЛАНЫШКАН КЫРГЫЗ ЭЛИНИН ЫРЫМ-ЖЫРЫМДАРЫ
Бул макалада кыргыз элинин салттуу маданиятындагы дыйканчылыгы жана дан эгиндеринен жасалган тамак-аштар жана аларга байланышкан ырым-жырымдары жөнүндө баяндалат
ФОРМИРОВАНИЕ И РАЗВИТИЕ ВЗАИМОСВЯЗЕЙ ПО ЛИНИИ ОБЩЕСТВЕННЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ КЫРГЫЗСТАНА И ЗАРУБЕЖНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ В 20–30-х ГОДОВ ХХ ВЕКА
Потребность к общению была присуща народам во все времена. Начиная с древних времен, территория современного Кыргызстана служила географическим эпицентром Евразии, важным регионом торгово-экономических и культурных взаимосвязей между народами и государствами двух континентов
И. АРАБАЕВ АТЫНДАГЫ КМУнун ТАРЫХ ЖАНА СОЦИАЛДЫК-УКУКТУК БИЛИМ БЕРҮҮ ФАКУЛЬТЕТИ: КЕЧЭЭ ЖАНА БҮГҮН
Бул макалада И.Арабаев атындагы кыргыз мамлекеттик университетинин Тарых жана социалдык-укуктук билим берүү факультетинин түзүлүү тарыхы жана анын ишмердүүлүгү туралуу баяндалды. Учурдагы архивдик материалдарын негизинде факультеттин ар тарптуу ишмердигине талдоо жүргүзүлүп, ийгиликтерине баа берилди
ИШЕНААЛЫ АРАБАЕВ КЫРГЫЗСТАНДАГЫ БИЛИМ БЕРҮҮНҮН КЕЛЕЧЕГИН АНЫКТАП, ПАЙДУБАЛЫН ТҮПТӨГӨН БИРИНЧИ ИЛИМПОЗ
Кыргызстандагы билим берүү системасын калыптандыруу маселесине токтолгондо Ишенаалы Арабаевдин аты өзгөчө орунда болууга тийиш. И.Арабаев жүз жыл мурун агартуучу катары өлкөдөгү билим берүүнүн келечегин аныктап, пайдубалын түптөгөн
ИШЕНАЛЫ АРАБАЕВ: ЖИЗНЬ ВО ИМЯ КЫРГЫЗСКОГО НАРОДА
В данной статье рассматривается жизнедеятельность И. Арабаева. Будучи руководителем комиссии по образованию, он внес большой вклад в решение многих вопросов: составления кыргызского алфавита, написания учебника для младших классов, создания учебных пособий для борьбы с безграмотностью. Указывается, что одним из первых он провел большую работу по сбору произведений устного народного творчества и подготовке их к печати. Организовал исследования научной терминологии кыргызского языка, выпуск газеты на кыргызском языке.
ШТРИХИ К ПОРТРЕТУ И. АРАБАЕВА – ПРОСВЕТИТЕЛЯ, ПЕДАГОГА И ОБЩЕСТВЕННО-ПОЛИТИЧЕСКОГО ДЕЯТЕЛЯ
В статье освещается вклад в развитие системы образования кыргызского народа роль выдающегося просветителя, педагога и общественно-политического деятеля И. Арабаева
THE PLACE OF ISHENALY ARABAEV IN THE ESTABLISHMENT OF THE KYRGYZ STATE
Arabayev was one of the intellectuals and scientists who fought for the freedom and independence of the Kyrgyz-Turkish people and contributed to the foundation of the independent Kyrgyz Republic. He created the Kyrgyz alphabet and made great efforts to conduct education and enlightenment in the Kyrgyz language. He did great work in the field of language development and education not only for the Kyrgyz people, but also for the Kazakh people and Turkestan. He dedicated his life to the Kyrgyz people, land, language and knowledge, and was martyred at the hands of his enemies.
MAIN PROBLEMS OF EDUCATION IN KYRGYZSTAN
The subject of this study is the lack of education in Kyrgyzstan and the various problems that arise in connection with this. Education is a guideline in managing the development strategy of the state. Various problems related to education still persist in Kyrgyzstan. After independence from the Soviet Union, there are different problems in education of Kyrgyzstan. The main problems can be grouped under different headings, such as management, human resources, finance, infrastructure, educational programs, teaching methods, information and technology . The purpose of this study is primarily to solve the main problems in the field of education.
ИШЕНААЛЫ АРАБАЕВ ТҮРКСТАНДА ЖАДИДЧИЛИКТИ ТАРАТУУДА ҮЛГҮЛҮҮ АГАРТУУЧУ КАТАРЫНДА
Бул макалада XIX кылымдын орто ченинен баштап азыркы Борбор Азиянын территориясына жаңы багыттагы билим берүү системасынын кириши, анын өзгөчөлүктөрү тууралуу тарыхый-педагогикалык аспектиден сөз болот. Биринчи кезекте «жадид кыймылы», «жадидчилик» деген түшүнүктөргө лингвистикалык-теориялык анализ берилет. Мында биринчи кезекте проблеманын тарыхый-методологиялык негиздери ачып берилип, жадид билим берүү системасынын зарылдыгына, алардын көрүнүктүү өкүлдөрүнүн ишмердүүлүгүнө экскурс жасалып, жалпы обзор берилди. Жадидчилик кыймылынын контексттинде кыргыз алиппесин түзүүчү Ишенаалы Арабаевдин педагогикалык ишмердүүлүгү тууралуу баяндалат. Авторлор пикирлерин аргументтештирүүдө өзбек, орус, татар агартуучуларынын тарыхын изилдеген эмгектерге таянат. Макала улуттук педагогиканын тарыхына кызыгуучуларга арналат
ИШЕНААЛЫ АРАБАЕВДИН ЖАДИДЧИЛИК КЫЙМЫЛДАГЫ ОРДУ
Бул макалада XIX кылымдын орто ченинен баштап азыркы Борбор Азиянын территориясына жаңы багыттагы билим берүү системасынын кириши, анын өзгөчөлүктөрү тууралуу тарыхый-педагогикалык аспектиден сөз болот. Биринчи кезекте «жадид кыймылы», «жадидчилик» деген түшүнүктөргө лингвистикалык-теориялык анализ берилет. Мында биринчи кезекте проблеманын тарыхый-методологиялык негиздери ачып берилип, жадид билим берүү системасынын зарылдыгына, алардын көрүнүктүү өкүлдөрүнүн ишмердүүлүгүнө экскурс жасалып, жалпы обзор берилди. Жадидчилик кыймылынын контексттинде кыргыз алиппесин түзүүчү Ишенаалы Арабаевдин педагогикалык ишмердүүлүгү тууралуу баяндалат. Авторлор пикирлерин аргументтештирүүдө өзбек, орус, татар агартуучуларынын тарыхын изилдеген эмгектерге таянат. Макала улуттук педагогиканын тарыхына кызыгуучуларга арналат
ПРИОБЩЕНИЕ КОРЕННОГО НАСЕЛЕНИЯ К РУССКОМУ ЯЗЫКУ ПОСРЕДСТВОМ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЙ
Статья посвящена историческому осмыслению в вопросах образования и языковой политики, роли русского язык в кыргызском обществе, его развитию в образовательном контексте, методам приобщения к русскому языку среди коренного населения. Установление советской власти, массовый переезд русско-украинского населения, открытие школ с русским языком обучения, действенные меры по ликвидации безграмотности и оказание помощи в подготовке квалифицированных специалистов, которые делились своими знаниями и опытом с местным населением, способствовали развитию двуязычия
КЫРГЫЗСТАНДАГЫ КООМДУК-САЯСИЙ ТУРМУШКА ТААСИР ЭТКЕН ФАКТОРЛОР
Макалада Кыргызстандагы саясий турмуштун жүрүшүнө таасир эткен тышкы факторлор: жаратылыш чөйрөсү, экономикалык мамилелер, технологиянын өнүгүшү, коомдун социалдык структурасы, туруктуу мамлекеттик тутумдарды түзгѳн улуттар, адамдардын ири массасын консолидациялоочу дин,саясий мамилелер чөйрөсүндө руханий биримдиктин каражаты болгон идеология,коомдук пикир, массалык маалымат каражаттары, саясий психология ж.б. таасирлер анализденет.
ИШЕНААЛЫ АРАБАЕВДИН ПРОГРЕССИВДҮҮ ИДЕЯЛАРЫ ЖАНА ИЛИМГЕ КОШКОН САЛЫМЫ.
Макалада И.Арабаевдын жарык кѳргѳн эмгектери жана анын ичинен «Алифба йаки тете окуу» окуу китебинин ролу жѳнүндѳ жана башка эмгектери жѳнүндѳ каралган. Ошондой эле И.Арабаев ошол кездеги өзбек, татар, казак тилинде чыккан алиппе китептерин үлгү катары пайдалануу менен «Тете окуу» алиппесин жазууда түрк элдеринин жана орус тилинде басылып чыккан окуу китептерин талдоого алуу менен араб тамгасында жазылган кыргыз алиппесин жарататкандыгы жѳнүндѳ каралган.
Э. АРАБАЕВДИН КЫРГЫЗ-СОВЕТ ПЕДАГОГИКА ИЛИМИНИН КАЛЫПТАНЫШЫНДАГЫ ОРДУ
Макалада Совет бийлигинин билим берүү жана илим багытындагы кайра куруулары, анын негизги максаттары жана кыйынчылыктары баяндалат. Кыргыз элинин алгачкы агартуучусу, педагог-окумуштуу Э. Арабаевдин Кыргызстандагы алгачкы илимий уюм Академиялык борборду, Илимий комиссияны жетектөөсү, анын Кыргызстандын педагогика илиминин калыптанышындагы орду аныкталат
ИШЕНАЛЫ АРАБАЕВ В ОБЩЕСТВЕННО-ПОЛИТИЧЕСКИХ ПРОЦЕССАХ КЫРГЫЗСТАНА НАЧАЛА ХХ ВЕКА
В статье раскрыты основные направления общественно-политической деятельности Ишеналы Арабаева в рядах партии «Алаш», рассмотрены его усилия по возвращению кыргызов, бежавших в Китай после восстания 1916 года, освещена роль в процессах образования кыргызской государственности. В статье уделено внимание также «заявлению тридцатки», представлявшему собой одно из первых оппозиционных выступлений кыргызской интеллигенции, выражавшей несогласие с рядом направлений политики центра. В статье указывается, что оно стало отправным пунктом репрессий против видных политических деятелей Кыргызстана
КАЛКТЫН БИЛИМ ДЕҢГЭЭЛИНИН ӨНҮГҮҮ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫНА ДЕМОГРАФИЯЛЫК АНАЛИЗ (ОШ ОБЛУСУНУН МИСАЛЫНДА)
Ош облусу – Кыргызстандагы ири административдик-аймактык бирдик жана калкынын саны боюнча өлкөдөгү эң чоң аймак. Изилденип жаткан жылдар аралыгында облустун калкы бир кыйла көбөйгөн жана өнүгүүсүндө жаңы өзгөчөлүктөр пайда болду. Калктын санынын өсүшүнө негизинен табигый кыймылдын таасири чоң. Облустун калкынын ичинде эмгекке жарамдуулардын саны өскөн, экинчи орунда балдар жана өспүрүмдөр турат. Учурда калктын билим деңгээлинин өнүгүү тенденцияларына демографиялык анализ жасоо жана аны түшүнүү абдан маанилүү болуп саналат.
ОРТО АЗИЯЛЫК МУСУЛМАНДАРДЫН АЖЫЛЫК САПАРЛАРЫНДА “ТЕККЕЛЕРДИН” РОЛУ
Орто Азиялык мусулмандар ислам дининин негизги беш шартынын бири болгон ажылык парзын аткаруу максатында бир канча багыт аркылуу Меккеге барып турушкан. Жолдун бир кыйла узак болгондугуна карабастан Стамбул аркылуу да барган адамдар болгон. Алар көбүнчө Осмон мамлекетинин аймагында жайгашкан “текке” деп аталган атайын ибадатканаларда баш калкалап, тыныгуу алышып, андан ары жолун улашкан. Аталган ибадатканаларда ажыга баруучулар үчүн бардык шарттар түзүлүп, тамак-аш менен да камсыздалып турган. Жалпысынан теккелердин көбү Стамбулда орун алган. Орто Азиянын ар кыл аймагынан кыргыздар, казактар, тажиктер, өзбектер, уйгурлар Меккеге бара жатып, теккелерде баш калкалап, кайра Меккеден кайтып келе жатканда кайрылышкан.
САТЫБАЛДЫ НААМАТОВДУН КЫРГЫЗ ТАРЫХЫНДА АЛГАН ОРДУ
Сатыбалды Нааматов кыргыз элинин алгачкы агартуучуларынан болуп саналат. Ал ХХ кылымдын 20-30-жылдарында кыргыз жергесинде жаӊы түптөлүп жаткан билим берүү системасын окуу китептери, окуу-усулдук колдонмолор менен камсыздоого өзгөчө чоӊ салым кошкон инсан. Анын кыргыз тили жана аны окутуунун методикасы боюнча эмгектери ошол учурдагы элибиздин сабатсыздыгын жоюу ишине абдан зор кызмат өтөгөн. С. Нааматовдун окуу куралдары өз учурунда көптөгөн нускада басылып чыгып, мектеп окуучулары жана мугалимдери үчүн билим алуунун булагы болуп бере алган. Ал бир эле учурда чыгармачылык ишмердүүлүктү да аркалап, бир канча көркөм туундуларды да жараткан. Анын улуттук көркөм адабияттын өнүгүшү жаатында да белгилүү бир даражада салымы бар. Бүгүнкү күндө аталган инсандын адабий-педагогикалык мурастарын изилдөө зарылдыгы астыда турат.
ПОЛИТОЛОГИЯ
УЛУТ МАСЕЛЕСИНИН АЛКАГЫНДАГЫ БҮГҮНКҮ САЯСИЙ ПАРТИЯЛАРДЫН ИШ-АРАКЕТТЕРИ
Макалада Кыргыз Республикасындагы саясий партиялардын ишаракеттериндеги улут маселеси боюнча ишмердиктери. Алгачкы коомдук уюмдардын, алардын программаларында социалдык тиричилик маселелери, айрыкча турак-жай маселелерин чечүү маселелери каралган. Ошондой эле жалпы эл тарабынан шайланган Кыргызстан парламенттик-президенттик башкаруу системасына өтүп, шайлоо жыйынтыгы менен 5 саясий партияга парламенттеги 120 депутаттык орун бөлүштүрүлгөндгү каралган
ФИЛОЛОГИЯ
ЭНЕ ТИЛИ САБАГЫНЫН НАТЫЙЖАЛУУЛУГУН АРТТЫРУУДА ОКУТУУНУН ЖАҢЫ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫНЫН РОЛУ
Макалада сабактын натыйжалуулугун арттыруудагы интерактивдүү методдор, аларды сабакта колдонуу жөнүндө сөз болду. Окутуунун интерактивдүү ыкмаларын колдонуу окуучулардын билим алууга болгон кызыгуусун, активдүүлүгүн, ой жүгүртүүсүн арттырары айтылды. Салттуу окутуу менен инновацялык окутууну айкалыштырып окутуу маселелери каралды
Э. АРАБАЕВ ЖАНА К. ТЫНЫСТАНОВ – КЫРГЫЗ ТИЛ ИЛИМИНИН БАШАТЫ
Бул илимий макалада кыргыз тилинин, кыргыз тил илиминин негиздөөчүлөрү, биринчи алиппенин автору – Э. Арабаев, профессор К.Тыныстанов – кыргыз тилинин фонетикасын, лексика, лексикографиясын, терминологиясын, алфавит, орфографиясын, грамматикасын (морфология, синтаксис), тиешелүү традициялык маселелерин илимий-нормативдик аспектиден терең териштирип аныктаган окумуштуу
КӨРКӨМ ЧЫГАРМАНЫН ПОЭТИКАСЫН ИЗИЛДӨӨ
Көркөм чыгарманын поэтикасы ар кандай тарыхый баскычтарда ар түрдүүчө мааниге ээ болгон. Көркөм чыгарманын поэтикасы боюнча жазылган эмгектердин эң алгачкыларынын бири Аристотелдин эмгеги болгон. Макалада поэтика боюнча А.Н. Веселовскийдин, Е.М. Мелетинскийдин, С.Ю. Неклюдовдун, Е.С. Новиктин изилдөөлөрү талдоого алынды.
ОСНОВНЫЕ ПУТИ ИЗУЧЕНИЯ ПРОБЛЕМЫ ПЕРЕВОДА ДИСКУРСИВНЫХ ТЕКСТОВ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ
В статье рассмотрены основные пути изучения проблемы перевода дискурсивных текстов и подвиды специального дискурса в области информационных технологий, каждый из которых имеет автора, получателя, цели и реализуется в различных жанрах специального дискурса. Определены трудности, с которыми сталкивается переводчик при работе с научно-техническими текстами в области информационных технологий (пресс-релиз, инструкция, веб-сайт и руководство пользователя).
КЛЮЧЕВОЙ РЕПРЕЗЕНТАТИВ КОНЦЕПТА «ОБЫЧАЙ/АДАТ» В РУССКОМ ЯЗЫКЕ И ЕГО СЕМАНТИЧЕСКИЕ ЭКВИВАЛЕНТЫ В КЫРГЫЗСКОМ ЯЗЫКЕ
Кыргызский язык, как и другие языки, предоставляет своим носителям возможность выбора наиболее целесообразного и привычного варианта из числа целого ряда альтернативных форм выражения одного и того значения. В этой связи в данной статье авторами предпринята попытка охарактеризовать и рассмотреть семантику слова «обычай» с точки зрения способов передачи на кыргызский язык, а также употребление подобных слов в аспекте когнитивного языкознания, лингвоэтнокультурологии и сопоставительной лингвистики
КЫРГЫЗ АЛИППЕСИН ОКУТУУНУН ТАРЫХЫНАН
Бул макалада эң алгачкы “Алиппе” китептери жана алардын түзүлүшү тууралуу маселелер каралат.
КОНЦЕПЦИЯ ЛИЧНОСТИ В ПОВЕСТИ Л. АНДРЕЕВА «ЖИЗНЬ ВАСИЛИЯ ФИВЕЙСКОГО»
Статья посвящена творчеству Л. Андреева и русской литературе конца XIX века. Л. Андреев в своей повести «Жизнь Василия Фивейского» вступает как психолог, искусно сочетающей тему веры и творчества, тесно переплетавшихся в произведениях ряда писателей на рубеже веков.
ВЫРАЗИТЕЛЬНОЕ ЧТЕНИЕ КАК ОДИН ИЗ ВИДОВ ИСКУССТВА УСТНОЙ РЕЧИ
В статье рассматривается существенная роль выразительного чтения, как эффективного средства развития искусства устной речи. Выразительное чтение – важный навык, позволяющий донести до слушателей замысел произведения, его идейное содержание. Выразительное чтение употребляется как приём обучения языку
РОЛЬ МЕЖКУЛЬТУРНОЙ КОММУНИКАЦИИ ПРИ ФОРМИРОВАНИИ КОММУНИКАТИВНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ НА ПРАКТИЧЕСКИХ ЗАНЯТИЯХ ПО РУССКОМУ ЯЗЫКУ
В статье рассматривается роль межкультурной коммуникации как компонента коммуникативной компетентности в методике обучения русскому языку как иностранному, приобщения к русской культуре: традициям, обычаям, системе ценностей. Определяются аспекты межкультурной коммуникации при формировании коммуникативной компетентности посредством русского языка.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНТЕРАКТИВНЫХ ФОРМ И МЕТОДОВ В ОБУЧЕНИИ ИНОСТРАННОМУ ЯЗЫКУ В КОЛЛЕДЖЕ
В статье рассматриваются особенности преподавания иностранных языков при помощи интерактивных форм и методов обучения, как наиболее актуальные на современном этапе преподавания. Рассматриваются некоторые формы и приводятся приемы обучения для практического внедрения их в учебный процесс. Статья содержит отрывок урока с применением данного метода
KWL STRATEGY AT AN ENGLISH LESSON
This article contains a detailed lesson plan and teachers’ notes. This lesson was elaborated on the basis of KWL strategy (Know / Want to know / Learned). The lesson is devoted to a prominent educator-reformer I. Arabaev.
METAPHORICAL AND METONYMIC PHRASEOLOGICAL UNITS IN THE EPOS “MANAS”
The article discusses metaphorical and metonymic phraseological units in the epic “Manas”. The study reveals metonymic and metaphorical rethinking in the transfer of meaning, based not on similarity, but on the contiguity of two objects, phenomena or concepts.
КЕЛЕЧЕКТЕ ӨСҮП КЕЛЕ ЖАТКАН МУУНГА КЫРГЫЗ ТИЛИН ТЕРЕҢДЕТИП ҮЙРӨТҮҮ
Макалада кыргыз элинин маданиятынын жана идиологиясынын негизи болгон кыргыз тилин туруктуу жана туруктуу үйрөнүүнүн зарылдыгы негизделген. Өсүп келе жаткан кыргыздардын келечек муундары муундар ортосундагы байланышты сактоо жана кыргыз элинин мындан аркы тагдырын камсыз кылуу үчүн Кыргыз тилин сактап, өнүктүрүшү керек.
КЫРГЫЗ АДАБИЯТЫ САБАГЫН ӨТҮҮДӨГҮ ЭСКЕ АЛУУЧУ ЖАГДАЙЛАР (Ч. АЙТМАТОВДУН “ЭРТЕ КЕЛГЕН ТУРНАЛАР” ПОВЕСТИНИН МИСАЛЫНДА)
Бул макалада азыркы дүйнөлөшүү шартында адам менен адамдын, жаштардын ортосундагы мамилелерди адеп-ахлакка, ыйманга негиздөө үчүн Ч. Айтматовдун “Эрте келген турналар” чыгармасында Султанмурат менен Мырзагүлдүн сезими, Мырзагүлдүн ыйбаа менен берген жүзарчысы аркылуу окуучуларга тарбия берүү, билимди тарбия менен айкалыштыруу, андагы айрым сөздөрдүн жандырмагын чечмелеп, балдардын дүйнөтаанымын өстүрүү жагдайындагы ыкмалар жөнүндө сөз болду
АНГЛИС, ОРУС ЖАНА БАШКА ЧЕТ ТИЛДЕРИНЕН АЛЫНГАН СЛЕНГ СӨЗДӨРҮНҮН АЗЫРКЫ ЖАШТАР КОЛДОНГОН КЫРГЫЗ ТИЛИНЕ БОЛГОН ТААСИРИ
Бул макалада сленгтин келип чыгуу булактары жана сленгтин мазмуну, учурдагы коомдун пикир алышуусундагы сленгти колдонуу себептери каралып жана ошондой эле студент, мектеп окуучуларынын сленг сөздөрүнүн сөздүгү иштелип чыкты. Ошону менен катар жаштар арасында колдонулган сленг сөздөр боюнча жүргүзүлгөн сурамжылоо сандык көрсөткүчүн киргизилди. Пикир алышуудагы жаштардын жашоосуна болгон байланышы жана таасири дагы каралды
КЫРГЫЗ МАКАЛДАРЫН ИЗИЛДӨӨ МАСЕЛЕЛЕРИ
Макалада кырыз тилин окутуу улуттук баалуулуктарыбызга, улуттук дɵɵлɵттɵрүбүзгɵ байланыштуу окутулушу, тил аркылуу улуттук дɵɵлɵттɵрдү таанып билүү, улуттук дɵɵлɵттɵр аркылуу тилди таанып билүү зарылдыгы, макалдардын изилдениш тарыхы, макалдарды тилдик жана адабияттык аспектиде изилдөөдөгү өзгөчөлүктөр жөнүндө сөз болот. Ошондой эле кыргыз макалдарын кыргыз тили сабагында колдонуунун максаттары, жол-жоболору тууралуу илимий маалыматтар берилген.
ОСОБЕННОСТИ ЗАДАНИЙ ПО РАБОТЕ С ТЕКСТОМ НА ЗАНЯТИЯХ ПО РУССКОМУ ЯЗЫКУ
В статье рассматриваются основные методы и приемы работы с текстом на занятиях русского языка в группах со студентами, обучающихся на факультетах неязыковых направлений. Даются практические рекомендации по работе с текстом со студентами первого года обучения. Отмечается также, что при работе над текстом важную функцию выполняют маленькие тексты, в частности пословицы, отрывки из поэтических текстов.
ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И ЭМПИРИЧЕСКИЕ МЕТОДЫ ИССЛЕДОВАНИЯ ЛЕКСИКИ В МЕТОДИКЕ РУССКОГО ЯЗЫКА
В данной статье рассматривается теоретические и эмпирические исследования лексики в методике преподавания русского языка. Современный этап развития методики преподавания русского языка характеризуется поиском эффективных путей обучения, ориентированного на усиленное внимание к функциональному аспекту изучаемых явлений языка. Методика русского языка призвана изучить закономерности формирования умений и навыков в области языка, усвоения систем научных понятий по лексике и по другим разделам науки о языке.
ЭГЕМЕНДИК ЖЫЛДАРЫНДАГЫ ПОЭМА ЖАНРЫНЫН ӨНҮГҮШҮНДӨГҮ ТЕНДЕНЦИЯЛАР
Бул макалада кыргыз адабиятындагы поэма жанрынын өнүгүшүнө саресеп салынып, обзор берилди. Майда жанрларга артыкчылык берилип турган азыркы учурда аталган жанрдын адабияттагы орду кандай экени иликтенип, бул жаатта абдан активдүү иштеген акын катары Кыргыз эл жазуучусу Асан Жакшылыковдун бир катар поэмаларына анализ жүргүзүлдү.
КАСЫМ ТЫНЫСТАНОВДУН КЫРГЫЗ АДАБИЯТЫНДАГЫ ОРДУ
Бул макалада Касым Тыныстановдун кыргыз адабиятына кошкон салымы, анын алгачкы прозалык чыгармалары жана поэзиясы
И. АРАБАЕВДИН ЭТНОПЕДАГОГИКАЛЫК БАГЫТТАГЫ ОКУУ КУРАЛДАРЫНА ТАЯНУУ МЕНЕН ОКУУ ЖАНА ЖАЗУУ ИШМЕРДҮҮЛҮКТӨРҮН ӨНҮКТҮРҮҮ
Макалада алгачкы агартуучу И. Арабаевдин этнопедагогикалык мазмундагы «Кыргыз алиппеси» окуу китебине таянуу менен биринчи класста алиппени окутууда окуучулардын угуу, сүйлөө, жекече монологдук кебине, айрыкча, сүйлөм түздүрүү, сүйлөмдү сөзгө ажыратуу, сөздү муунга ажыратуу, муунду тыбышка ажыратуу менен так, туура сүйлөө менен бирге эле мезгилде алардын окуу жана жазуу ишмердүүлүгүн калыптандыруу маселеси каралды.
КЫРГЫЗДЫН САЛТТУУ УБАКЫТ ЭСЕПТӨӨСҮ (Ч. АЙТМАТОВДУН «ЖАМИЙЛЯ» ПОВЕСТИНИН МИСАЛЫНДА)
Ч. Айтматовдун «Жамийладин» повестинде кыргыздын салттуу эсепке алуу жана убакытты эсептөө формаларына түздөн-түз көрсөтмөлөр камтылбагандыгына карабастан, повестте окуялар өткөнгө таянуу менен, бирок «асманды жана жаратылышты эсептөө» сыяктуу түшүнүк колдонулган салттуу кыргыз элдик календарында («саресепчилик») кабыл алынгандай жазылган. Макалада кыргыз салттык эсепке алуу жана убакытты эсептөөгө тиешелүү сөздөргө жана түшүнүктөргө байланыштуу аалам түзүү, ой жүгүртүү, жаратылыш, адам сыяктуу категорияларды колдонуу мисалдары келтирилген.
КӨРКӨМ ТЕКСТТИН МЕТАЛИНГВИСТИКАЛЫК КАРАЖАТТАРЫ КОТОРМОНУН ОБЪЕКТИСИ КАТАРЫ
Котормо, тил, салыштырма анализ, металингвистикалык каражаттар, семантикалык дал келүүсү (адекваттуулугу), котормонун эквивалентүүлүгү, котормонун дал келүүсү, лексика-семантикалык каражаттар, салыштырма-типологиялык аспектилери, которуунун өзгөчөлүгү, кош тилдүүлүк, лингвистика, герменевтика, коммуникация, сѳздѳрдүн котормосу, когнитивдик позиция, тексттин функционалдуу доминанттары, менталдыклингвистикалык модели, про-позиция, индивидуалдык стиль.
К. БАЙЖИГИТОВ КЫРГЫЗ АДАБИЯТЫНДАГЫ СЫН ЧЕБЕРЧИЛИКТИН ҮЛГҮСҮ КАТАРЫ
К. Байжигитов сынчы катары 80-жылдардагы кыргыз адабиятында бир топ адабий чыгармаларга баа берген. Ал обьективдүү, калыс жана талапчыл сынчы катары кыргыз адабиятынын өнүгүшүндөгү көркөм адабий чыгармалардын ордун белгилеп берүүдө зор милдеттерди аткарган. Мурда сынчылардын баалоосунда болгон чыгармаларга полемист сынчы катары кайра көз жүгүртүп, сынчынын сынчылык дараметин ачып көрсөтөт. Анын сынчы менен жазуучунун ортосунда болуп, алардын ар бирине адилеттүүлүк менен мамиле кылып, калыс пикирлерин билдирип келгендиги тууралуу бул макалада сөз болот
ИСКУССТВО ПСИХОЛОГИЗМА Ч. АЙТМАТОВА В ПОВЕСТИ “ДЖАМИЛЯ” НА ФОНЕ ХУДОЖЕСТВЕННО-ЭСТЕТИЧЕСКОГО ОПЫТА КЫРГЫЗСКОЙ И МИРОВОЙ ЛИТЕРАТУРЫ
В статье рассматривается психологизм повести Ч. Айтматова «Джамиля», мастерство писателя в раскрытии диалектики души героя в контексте художественноэстетического опыта кыргызской и мировой литератур
МАР БАЙЖИЕВ ЖАНА КЫРГЫЗ ДРАМАТУРГИЯСЫ
Макалада Кыргыз эл жазуучусу Мар Байжиевдин кыргыз драматургиясындагы орду жана анын сүрөткер катарындагы жаңылыктары, көркөмэстетикалык ачылыштары жана стилдик өзгөчөлүктөрү кыргыз драматургиясынын тарыхый өнүгүү контекстинде каралат жана анализге алынат. Макалада М.Байжиевдин 1961-жылы басылып чыккан алгачкы аңгемелер жыйнагындагы “Эрөөл” аттуу пьесасынан тартып, кийинчерээк жарык көргөн “Балдар бойго жеткенде”, “Төрт адам”, ”Эр намысы”, “Ар бир үйдө майрам”, “Кыз-күйөө”, “Узак сапардагы поезд” пьесалары тууралуу сөз болот жана ошол чыгармалардагы каармандардын ички драмасын сезимин, психологиясын, алардын кубанычтан, өкүнүчтөн атып чыккан эмоциясын мыкты ачып берүүгө жетишкендиги жана анын пьесаларынын чейин дүйнө элдеринин театрларында азыркы учурга коюлуп келгендиги тууралуу маалымат берилет. Драматургдун улуттук драма өнөрүнүн турмушту сүрөттөөдө даяр нормаларды эмес, турмуш реалдуулугун жалпылаган көркөм типтерден индивидуалдуу мүнөздөрдү чагылдырууга карай жол тартканы «Узак сапардагы поезд» аттуу сахнадан алынып, коюуга тыюу салынган драмасы тууралуу, «Эр намысы» аттуу комедиясында автордун жазуу стили, диалогдорду, каармандардын речтерин чебер куруусу жана комедиялык сюжеттер, аларды табигый өнүктүрүүсү тууралуу сөз да болот жана Мар Байжиевдин кыргыз драматургиясындагы орду анын контекcтинде анализделип көрсөтүлөт.
ОБЩИЕ ВОПРОСЫ ГРАММАТИКИ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА
В статье рассматривается об общих вопросах грамматики английского языка. Например, в английском языке есть четыре формы образования: аффиксация, чередование звуков, супплетивность, аналитический способ. В статье дается много информаций о синхронной и диахронной грамматике. Английский язык в наше время актуален, как никогда. Это не просто язык международного общения, но и необходимое условие для устройства на хорошую работу, путешествий за границу и жизни в современном обществе в целом. Не секрет, что английский язык является самым популярным. Что этот язык призван международным языком.
ТЕМИРКУЛ ҮМӨТАЛИЕВДИН ЖОМОКТУК СЮЖЕТТЕРДИ ТРАНСФОРМАЦИЯЛООДОГУ ЖЕТИШКЕНДИКТЕРИ
Фольклордук жомоктук сюжеттерди трансформациялоо аркылуу көркөм туундуларды жараткан акын-жазуучуларыбыздын бир Темиркул Үмөталиев. Анын “Күч бирдикте”, “Алпкаракуш”, Эчки, кой, төө, жылкы, уй бешөөнүн талашы”, “Канышбек”, “Эненин жүрөгү”, “Таалайлуу”, “Эң кыйыны кимиси”, “Соодагер менен жылан жөнүндө жомок”, “Мансапкор” жана башка адабий жомоктору элдик сюжеттерге негизделгени айтылат. Мисалы, “Соодагер менен жылан жөнүндө жомоктун” сюжети дүйнө элдерине таралган көчмө сюжеттерден.“Жакшылыкка – жамандык кылуу” мотивин чагылдырганы жана Аалы Токомбаевдин “Таалай издеген индус” адабий адабий жомогун менен болгон айырмачылыктарын, өзгөчөлүктөрү салыштырат. “Эң кыйыны кимиси” адабий жомогу “Кемпирдин жети баласы” фольклордук жомогунан трансформацияланган. Мындагы автордун айтайын деген ою суу дагы, от дагы, ок дагы өткүс кементай бул ынтымак экендигин, үчөө бириксе эч кимден жеңилбей тургандыгын насааттаган элдик жомоктук сюжетти Улуу Ата Мекендик согушка шыктандыруу үчүн колдонуп, эненин образын СССР мамлекети кылып трансформациялайт.“Ырыс алды – ынтымак” фольклордук жомогун “Күч бирдикте” деген ат менен ыр түрүндөгү адабий жомокко кандай трансформацияланганы айтылат.
С. ЭРАЛИЕВДИН ПОЭМАЛАРЫНЫН КӨРКӨМДҮК ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Белгилүү кыргыз акыны, Кыргыз Республикасынын Баатыры C. Эралиев кыргыз поэзиясын жаңы ритмоммелодика, анын ичинде ак ыр менен байытты, көп жагынан улуттук поэзиянын мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтти. Ал «Ак Мөөр», «Өмүрлөргө саякат», «Көчкөн булуттар» сыяктуу ырлардын жана башка чыгармалардын автору. Макалада кыргыз поэзиясында жаңы багытты ачкан чыгарма болгон Эралиевдин поэмасынын көркөм идеологиясынын өзгөчөлүктөрү изилденет
ИМПЕРАТИВ В ПРАКТИКЕ ОБУЧЕНИЯ РУССКОМУ ЯЗЫКУ СТУДЕНТОВ-КЫРГЫЗОВ
В статье рассматриваются методы обучения императиву глагола при обучении русскому языку как неродному. Представлены различные способы образования форм императива в русском языке. Предлагаются виды упражнений, способствующие усвоению императива, развитию речевых способностей студентов-кыргызов на занятиях русского языка. В процессе работы над императивом глаголов предусматривается пополнение словарного запаса студентов, что позволяет увеличить возможности достижения практических целей в общении.
К. АРТЫКБАЕВДИН АЛГАЧКЫ МАКАЛАЛАРЫНДА ПОЛЕМИКАЛЫК СЫНДЫН БЕРИЛИШИ
Кыргыз адабий сынында өз орду бар К. Артыкбаев адабий сынга келип киргенден баштап эле талаш-тартыштарды жараткан макалаларды жазып баштаган. Анын жазган макалалары учур талабына төп келип, актуалдуу маселелерди көтөрүп чыккандыктан кызуу талкуулардын чордонуна айланып турган. К.Артыкбаев баштаган талкуулар учурунда маанилүү болуп, жаш жазуучулардын чыгармачылыгынын өсүшүнө өзүнүн таасирин тийгизген.
ОРГАНИЗАЦИЯ УЧЕБНОГО МАТЕРИАЛА ПО ТЕМЕ «ОБРАЗОВАНИЕ. КЫРГЫЗСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ И. АРАБАЕВА» В ПРАКТИЧЕСКОМ КУРСЕ РУССКОГО ЯЗЫКА
Статья посвящена методике работы с текстом в практике преподавания русского языка студентам неязыковых факультетов. На основе учебного материала представлена разработка по теме «Образование. КГУ им. И. Арабаева», способствующая выработке умений и навыков развития устной и письменной речи студентов.
“БАКЫТ КАЙДА ЖАШАЙТ?” ЖЕ ГЕННАДИЙ ДИКТИН ЧЫГАРМАЧЫЛЫГЫ ЖӨНҮНДӨ (КИРИШ СӨЗ ОРДУНА)
Өлкөдө жашаган азчылык элдердин маданиятын, адабиятын изилдөө актуалдуу. Анткени улуттук адабияттын өнүгүшүндө алардын сөзсүз салымы бар. Айталы, дунган элинин уулу Ясыр Шиваза адабиятка сиңирген эмгеги үчүн учурунда Кыргыз эл акыны наамына татыган. Кийинки адабияттын ошондой өкүлдөрүнүн бири – Геннадий Дик. Ал адабияттын дээрлик бардык жанрларында иштейт. Чоң элдин ичиндеги азчылык элдин өкүлү кандай ойлонот, чыгармачылык ишмердик аларда кандай жүрөт, эмнелерди жазышат, кандай колдоо, кандай табулар бар – ушул сыяктуу маселелерди камтыган иликтөө кылууну максат кылганбыз. Бул макала – ошол чоң изилдөөнүн киришүүсү катарында
ВЛИЯНИЕ АНГЛИЙСКОГО И РУССКОГО ЯЗЫКОВ НА ЭЛЕКТРОННУЮ КОММУНИКАЦИЮ В КЫРГЫЗСТАНЕ
Статья посвящена влиянию английского и русского языков на электронную коммуникацию в Кыргызстане. В настоящее время компьютер стал повседневным и вполне доступным способом хранения и передачи информации для значительного числа граждан. Соответственно формируется особый компьютерный язык, вырабатываются новые коммуникативные стратегии, которые позволяют пересылать текстовые сообщения, изображения, видео и аудио через Интернет.
ФИЛОСОФИЯ
ОТЧУЖДЕНИЕ КЫРГЫЗСКОЙ МОЛОДЕЖИ ОТ ТРАДИЦИОННЫХ ФОРМ ДУХОВНОЙ КУЛЬТУРЫ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ
Современный процесс глобализация самым противоречивым образом воздействует на культуру кыргызского народа, в которой продолжают сохраняться множество традиционных элементов, а через нее и на духовность и сознание кыргызской молодежи. В данной стать выявляются ряд угроз для молодежи Кыргызстана в духовной сфере, в том числе связанные либо обусловленные процессом глобализации, а также некоторые противоречия, связанные с процессом информатизации общества.
ИЛИМ – БИЛИМДЕРДИН ӨЗГӨЧӨ ТИБИ КАТАРЫ
Макалада илим – билимдердин өзгөчө тиби катары каралган. Илим – бул коомдук аң-сезимдин формасы, дүйнөнү предметтик, жаңы билимди алууга жана мыйзам ченемдүүлүктү тактоого, жетүүгө багытталган. Илим – бул адамдардын рухий ишмердүүлүгүнүн формасы, жаратылыш, коом жана таанып-билүүнүн өзү жөнүндөгү билимдерди өндүрүүгө багытталган, Илим – бул жаңы билимди алуу боюнча чыгармачыл социомаданий ишмердүүлүктүн жыйынтыгы. «Илим» түшүнүгүнүн негизги аспектилери бөлүп көрсөтүлгөн: илим билимдердин өзгөчө тиби катары; илим ишмердүүлүктүн түрү катары; илим социалдык институт катары.
ФИЛОСОФИЯДАГЫ МЕТАФИЗИКАЛЫК ЖАНА ДИАЛЕКТИКАЛЫК ОЙ ЖҮГҮРТҮҮ МЕТОДДОРУНУН МАТЕМАТИКАДАГЫ ПАЙДА БОЛУП КӨРҮНҮШҮ
Бул макала азыркы учурдун эң бир актуалдуу маселесине арналып жазылган, себеби бул тема боюнча ушул кезге чеийн эч ким тарабынан жазыла элек. Ф. Энгельстин «Өзгөрүмө чоңдуктардын математикасы турактуу чоңдуктардын математикасына кандай катышса, диалектикалыык ой жүгүртүү методу метафизикалык ой жүгүртүү методуна ошондой катышат» деген методологиялык жобосуна ылайык автор паралелль жүргүзгөн. Мында диалектика дифференциалдык жана интегралдык теңдемелерге байланыштуу иш алып барса, ал эми метафизиканын объектиси болуп классикалык математика менен туюнтулуучу турактуу чоңдуктардын математикасы эсептелет. Макаланын дагы бир татыктуу жагы болуп макродүйнөнүн физикасы менен микродүйнөнүн физикасынын өз ара карым катышы терең изилдеп окуп үйрөнүү эсептелет. Мында макродүйнөнүн кубулуштары турактуу чоңдуктардын математикасы менен иш алып барса, микродүйнөнүн кубулуштары аны өзгөрүлмө чоңдуктардын математикасы жана анын гүлдөгөн мезгили болуп эсептелген азыркы заманбап математикасынын сандык катышы болгон теңдемелерден тапты.
НЕКОТОРЫЕ ПРОБЛЕМНЫЕ АСПЕКТЫ ИСТИНЫ
В статье рассматриваются некоторые аспекты такой сложной философской категории, как истина
ПРОБЛЕМЫ ТРАНСФОРМАЦИИ ФИЛОСОФИИ ОБРАЗОВАНИЯ В КЫРГЫЗСТАНЕ
В статье рассматривается значение философии образования в кыргызском обществе, предпринимается попытка проанализировать проблемы трансформации философии образования в Кыргызстане, как фактора общественного развития, а также источники сложившейся ситуации и определить первоочередные шаги по ее решению с учетом мировых тенденций общественного развития в целом и образования в частности
НУРМОЛДОНУН АГАРТУУЧУЛУК ИДЕЯЛАРЫ
Тарыхка кайрылсак, кат-сабаты жоюлбаган ата-бабаларыбыз көркөм өнөрү менен таалим-тарбия берип келгенине күбө болобуз. Бирок, илим-билим, техника өнүккөн доордогу коомдо бир катар кемчиликтер оркоюп чыга келди. Маданиятсыздык, чала сабаттуулук, адеп-ахлактын төмөндөшү, ыймандын азайышы, жырткычтык сапаттардын күчөшү, кайдыгерлик, ыпластык улам өсүп баратат. Коомубуз рухий кризиске туш болду. Мындай шартта келечек муундарга нуска болуп бере турган улуттук дөөлөттөргө, элдик рухий асыл нарктарга жана жалпы адамзаттык рухий кенчтерге кайрылуу, аларды турмушта колдонуу учурдун талабы болуп калууда. Себеби, руханиятсыз адам коому – бул макулуктардын коому. Рухий кризисттен чыгуунун жолу, Конфуцийдин сөзү менен айтканда, элдик каада-салтты жандандыруу, жайылтуу, “каада-салт бар жерде гана ыйман да күчтүү”
КЫРГЫЗДАРДЫН ДҮЙНӨ ТААНЫМЫНДА ЖАШТАР МАСЕЛЕСИНИН ЧАГЫЛДЫРЫЛЫШЫ
Макалада кыргыздардын дүйнөтаанымындагы жаштар маселесинин чагылдырылышы философиялык талдоого алынды. Жаштар маселеси элдик оозеки чыгармачылыкта, легендарлуу ойчулдардын көз караштарында, Чыгыш Перипатетикасынын ойлорунда чагылдырылган. “Жаш адамдар”, “жаштар”, “жаштык” түшүнүктөрү элдик акындардын жана “замана” агымынын өкүлдөрүнүн дүйнөтүшүнүгүндө талдоого алынат. Кыргыз эли байыртан бери жаштарды маданий-руханий баалуулуктарды алып жүргөн социалдык-активдүү топ, өзгөчө демографиялык катмар катары эсептеген. Жаштар өздөрүн коомдук турмушта, маданияттын калыптануусунда жана социалдашуу процессинде өзгөчө топ катары кабылдап келишкен. Ушуга байланыштуу кыргыздар жаштарды тарбиялоонун башкы каражаты катары фольклордук чыгармага басым жасашкан. Элдик оозеки чыгармачылыкты өздөштүрүү адамда инсандык сапаттарды калыптандырат жана чыдамкай, толернанттуу, сабырдуу болууга чакырат.
ТААНЫП-БИЛҮҮДӨГҮ ЭЛДИК ОЮНДАРДЫН СУБСТАНЦИЯСЫ
Макалада авторлор элдик оюндарды таанып-билүүнүн жолдорунун жана инсандын калыптанышынын факторлорунун бири катары аныктоого аракет кылышат. Ааламдашуу шарттарында этникалык иденттүүлүктү калыптоо көйгөйү социалдык таанымга белгилүү бир милдеттерди коюуда. Алардын бири болуп элдик оюндардын таанымдагы ордун аныктоо эсептелет. Элдик оюндар универсалдуу мүнөзгө ээ болуп, дүйнө таанымдык функцияны аткарышат жана улуттук салттуу маданиятты сактап калуудагы маанилүү факторлордун бири болуп саналат
БИЛИМ БЕРҮҮДӨГҮ ЖАЛПЫ АДАМЗАТТЫК, УЛУТТУК ЖАНА ИНДИВИДУАЛДУУЛУКТУН КАТНАШЫ
Макалада автор ааламдашуу доору билим берүү менен тарбиялоого коюп жаткан талаптарды көрсөтөт. Азыркы постклассикалык эмес философиядагы адам болмушун татаал субъект катары түшүнүү билим берүүнүн мазмунун аныктоодогу парадигмалык негиз экендигин белгилейт. Автор учурдагы билим берүү философиясы сунуштаган билим берүү моделдеринин ичинен гуманисттик моделге ыктаган позицияны тутунат. Билим берүүнүн мазмунундагы жалпы адамзаттык, улуттук жана индивидуалдык жактардын айырмасы жана айкалышын көрсөтүүгө аракет жасайт.
ЖУСУП БАЛАСАГЫНДЫН ЭПИСТЕМОЛОГИЯСЫ
Жусуп Баласагын орто кылымдагы белгилүү ойчул, Чыгыш Перипатетикасынын көрүнүктүү өкүлү. Ал өзүнүн доорунун белгилүү инсаны гана болбостон философиялык көз караштары менен таанылган даанышман акын. Анын “Куттуу билим” дастаны онтологиялык, гносеологиялык, аксиологиялык, этикалык-эстетикалык жана мамлекетти башкаруу маселелерин чагылдырган философиялык чыгарма. Макалада акындын эпистемологиясынын алкагында таанып билүү, билим-илим, акыл-эс маселелери талдоого алынды. Ошондой эле түшүнүү менен түшүндүрүү, тил жана анын ой жүгүртүүнүн өсүшүндөгү ролу чагылдыруу тапты. Изилдөөнүн жүрүшүндө тарыхый-салыштырма, анализ жана синтез, абстрактуулуктан конкреттүүлүккө өтүү сыяктуу ыкмалар колдонулду
ФИЛОСОФСКИЕ ПРОБЛЕМЫ НАУКИ В УСЛОВИЯХ СОВРЕМЕННОЙ ЦИВИЛИЗАЦИИ
В статье рассматриваются такие аспекта бытия науки, как деятельность, знание, социальные формы организации, в контексте науки как системы социального института, т.е. подсистемы общества.
«ЧЫГЫШ-БАТЫШ» ФИЛОСОФИЯЛЫК ПРОЕКЦИЯСЫНДАГЫ АДАМ ФЕНОМЕНИ
Адам болушунун техногендүү жана социомаданий формаларын камтыган глобалдуу дүйнөнүн калыптанышы “Чыгыш” жана “Батыш” деп аталган планетардык полюстардын жакындашуусун жана өз ара карым-катнаш маселесин актуалдаштырууда. Бул эки маданияттын көп түрдүүлүгүн сактоо менен, ааламдашуу жаңы маданий активдүүлүктү жогорулатуу жана руханий баалуулуктарды жайылтуу идеясын коюуда. Аталган эки цивилизациянын карым-катнашын талдоо илимдин бир нече тармагынын окумуштууларын өзүнө тартууда. Бул бир жагынан интеграция маселесин койсо, экинчи жагынан дүйнөнүн фрагментардуулугун көрсөтүүдө. Цивилизациялар аралык мамилелерди изилдөөдө Чыгыш жана Батыш социалдык болмуштун өз алдынча, айырмаланган сферасы катары таанылып келген. Ааламдашуу шартында локалдык, регионалдык цивилизацияларды бөлбөстөн, бирдиктүү жалпы адамзат цивилизациясынын “фрагменти” катары дихотомиялык мамиле жасоо менен изилдөө милдети коюлууда
КЕСИПТИК-ЭТИКАЛЫК ЖООПКЕРЧИЛИК: МАНЫЗЫ ЖАНА ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Макалада учурдагы шартка ылайык келип чыккан кризистер менен курөшүү үчүн жоопкерчилик тушүнүгүнүн маанилүүлүгү, адамзатка тиешелүү бардык жагдайларда социалдык-руханий проблемаларды чечүү зарылдыгы изилденет. Өнүгүүнүн багыты катары социалдык жоопкерчилик каралып, бүгүнкү күндөгү кырдаал адамзаттан жоопкерчиликти аңдап-сезүүнүн жана баалоонун жаңы ченемин талап кылышы белгиленген. Биоэтиканын философия системасындагы милдети, медкызматкерлердин кесиптик жоопкерчилигинин ролу иликтенген
ОСОБЕННОСТИ РЕАЛИЗАЦИИ ОТВЕТСТВЕННОСТИ МЕДИЦИНСКОГО РАБОТНИКА В УСЛОВИЯХ БИОЭТИКИ
В данной статье исследована категория ответственности в контексте биоэтики. Существуют различные уровни понимания категории ответственности, которые наиболее полно позволяют показать способности и возможности человека и его осознания как 2022, N4 Усупова Ч.С., Барынбаева А.А. 457 субъекта, творящего объективную реальность. При исследовании категории ответственности был использован герменевтический метод. Актуальность исследования категории ответственности несомненна, так как некоторые достижения науки в последние десятилетия несут в себе определенные угрозы всего для человечества.
ТРАДИЦИОННОЕ И ГРАЖДАНСКОЕ ОБЩЕСТВО: ФИЛОСОФСКИЙ АСПЕКТ
Для большинства стран Востока сегодня характерны высокий уровень этатизма, национализация собственности, господство общины, низкий уровень индивидуальной автономии и относительно слабое развитие категории прав и свобод человека.
КЫРГЫЗДАРДЫН ДЕМЕЙКИ БИЛИМДЕРИ ТААНЫП-БИЛҮҮ ПРОЦЕССИНИН СУБСТАНЦИЯЛЫК ДИНАМИКАСЫ КАТАРЫ
Макаланын мазмуну кыргыз элинин таанып-билүүндөгү алгачкы башат катары саналган демейки билимдерине арналган. Алардын эмпирикалык деңгээлдеги дүйнөнү салмактуу кабыл алуусу, элибиздин философиялык ой-жүгүртүүсүн чектеп койгон эмес. Тескерисинче, жаратылышты, адамды, коомду, алардын ортосундагы гармониялык байланышты акыл-эс менен туюп сезүүгө шарт түзгөн
СВЕТТИК ЖАНА ДИНИЙ БИЛИМ БЕРҮҮДӨГҮ ЦИФРАЛЫК КОНВЕРГЕНЦИЯ
Бул макалада светтик жана диний билим берүүдө класс - сабак системасынын ордуна цифралык педагогикалык технологияларды колдонуп, онлайн сабак формасын колдонуу учурдун талабы экендигин эске алуу сунушталат. Светтик билим берүү менен диний билим берүүнүн, конвергациялоого цифралык педагогикалык техналогия көмөкчү боло алат.
ИСЛАМСКИЙ РАДИКАЛИЗМ И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА КЫРГЫЗСТАН
В данной статье представлено поэтапное зарождение «Исламского радикализма», влияние международно-террористических и религиозно-экстремистских организаций на Кыргызстан. Следует отметить, что представители террористических и экстремистских группировок в своей деятельности ориентируется на внушение гражданскому населению, таких качеств как: «Насилие, устрашение и нетерпимость к иноверцам и религиозным конфессиям (христианским и иудаистским)». В ходе написания работы, был проведен анализ искаженных коранических стихов (аятов Корана) и желание отдельных религиозно-экстремистских и международнотеррористических организаций политизировать Ислам в своих целях.
ИСКУССТВОВЕДЕНИЕ
ОСНОВНЫЕ МЕТОДЫ ФОРМООБРАЗОВАНИЯ ШВЕЙНЫХ ИЗДЕЛИЙ
В статье рассматриваются основные составляющие формообразования швейных изделий в процессе их изготовления, а именно элементы формообразования материалов, различные комбинации их использования в процессе проектирования и изготовления. В статье также представлены основы создания формы и конструкции костюма
ПЕДАГОГИКА
БАШТАЛГЫЧ КЛАССТАРДЫН ОКУУ ИШМЕРДҮҮЛҮГҮН ӨНҮКТҮРҮҮНҮН ТАЛАПТАРЫ, ПЕДАГОГИКАЛЫК ШАРТТАРЫ ЖАНА ОКУРМАНДЫК КЫЗЫГУУЛАРЫН ӨРКҮНДӨТҮҮ ИШМЕРДҮҮЛҮГҮН ЖҮРГҮЗҮҮНҮН ПРИНЦИПТЕРИ
Макалада башталгыч класстардын окуучуларынын окурмандык кызыгууларын ойготуунун, көркөм чыгарманы окууга мотивациялоонун, окурмандык компетенттүүлүгүн калыптандыруунун талаптары жана педагогикалык шарттары тууралуу сөз болот. Жалпы дидактикалык принциптер жетекчиликке алынып, алар менен катар адабий окуу сабагында окурманды даярдоо, окууга кызыктыруу ишмердүүлүгүндө да эске алынуучу принциптерге токтолгон. Ар бир принцип мугалимдин ишмердүүлүгүнө жардам берип, анын окурманды тарбиялоо багытында жүргүзүүчү иш-аракеттерин жөнгө салып турары айрым мисалдар аркылуу белгиленет.
ФАКТОРЫ РАЗВИТИЯ КОММУНИКАТИВНЫХ НАВЫКОВ СТУДЕНТОВ В ВЫСШЕЙ ШКОЛЕ
Статья посвящена проблеме развития коммуникативных навыков студентов высшей школы, что обусловлено запросами рынка труда, предъявляющего высокие требования к современным выпускникам. Коммуникативная компетентность рассматривается как способность устанавливать и поддерживать необходимые контакты с другими людьми, как совокупность знаний, умений, навыков, компетенций, позволяющая обеспечить эффективное общение и взаимодействие в своей деятельности.
ПОДГОТОВКА СТУДЕНТОВ ПЕДАГОГИЧЕСКОГО КОЛЛЕДЖА К ОБУЧЕНИЮ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ КАЛЛИГРАФИЧЕСКОМУ ПИСЬМУ
В статье рассматривается подготовка студентов педагогического колледжа к обучению младших школьников каллиграфии. В статье описываются методы и наиболее эффективные приемы к обучению письму школьников.
АКТУАЛЬНОСТЬ ПЕРЕПОДГОТОВКИ И ПОВЫШЕНИЕ КВАЛИФИКАЦИИ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ КАДРОВ
Автор в данной статье рассматривает проблемы переподготовки и повышения квалификации педагогических кадров, практику организации переподготовки и повышения квалификации педагогов образовательных учреждений, особенности обучения взрослых.
КЕСИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮГӨ КОМПЕТЕНТТҮҮ МАМИЛЕНИ ИШКЕ АШЫРУУДА ОКУТУУ НАТЫЙЖАЛАРЫ МЕТОДОЛОГИЯСЫНЫН МААНИСИ ЖАНА РОЛУ
Макалада квалификация жана компетенция, кесиптик квалификация жана кесиптик компетенттүүлүк, билим берүүгө компетенттүү мамиле жана традициялуу квалификациялык мамиле түшүнүктөрүнө салыштырма анализ жүргүзүлгөн. Квалификация түшүнүгүнүн мааниси түрдүү өңүттө чечмеленип квалификациялык рамканы иштеп чыгууда, кесиптик билим берүүгө компетенттүү мамилени ишке ашырууда окутуунун натыйжалары методологиясынын мааниси жана ролу көрсөтүлгөн.
EFFECTIVE WAYS OF TEACHING VOCABULARY
The article touches upon the reason for the need to replenish the vocabulary for the most effective learning and mastering of the language. The article is devoted to enriching the vocabulary for the most effective study and mastering of the English language. Separate methods are considered by which teachers can explain and help children in vocabulary replenishment in an accessible way, which will significantly increase the degree of assimilation of new information and improve the process of introducing new words into the existing vocabulary of the child
ОЙЛОМ МАДАНИЯТЫ ЖӨНҮНДӨ ПЕДАГОГИКАЛЫК ДИДАКТИКА
Бул макалада адам баласынын жашоосунда эң керектүү, көйгөйлүү билим менен тыгыз байланышкан түшүнүктөр жана алардын маани маңызы жөнүндө учкай кеп болмокчу, ошондой эле ойлом маданияты жөнүндө педагогикалы дидактикага ой толгоо жүргүзүлмөкчү. Макаланын соңунда жогоруда учкай белгиленген билим менен тыгыз байланышкан түшүнүктөрдөн улам, улуу ойчулдардын терең маанилүү ойлоруна экскур жасоо максатка ылайыктуу.
ИНКЛЮЗИВДИК БИЛИМ БЕРҮҮНҮ ЖАЙЫЛТУУДА МУГАЛИМДЕРДИН РОЛУ
Макалада билим берүү системасы инклюзиянын негизги түшүнүктөрү, концепциялары жана принциптеринин негизинде каралат. Инклюзивдик билим берүүнү жайылтуунун маңызы жана мугалимдердин ролу, ошондой эле аларды даярдоонун өзгөчөлүктөрү кеңири чагылдырылган.
ВЗАИМОСВЯЗЬ ДЕТЕРМИНАНТОВ ЛИЧНОСТНОГО РОСТА И РАЗВИТИЯ
Развитие личности определяется внешними и внутренними детерминантами. Стабильность социальной среды имеет десять собственных эффектов на развитие личности. В статье рассматривается развитие личности с социально-психологической точки зрения и раскрываются основные механизмы влияния внешних и внутренних детерминант.
ИШЕНАЛЫ АРАБАЕВДИН КЫРГЫЗСТАНДА ПЕДАГОГИКАЛЫК ОЙ ЖҮГҮРТҮҮНҮН КАЛЫПТАНЫШЫНДАГЫ САЛЫМЫ
Педагогика менен билим берүүнүн тарыхын окуп-үйрөнүү келечектеги мугалимдерге педагогикалык категориялар боюнча ой жүгүртүүгө, алардын генезисин так элестете билүүгө жардам берет. Болочок мугалимди даярдоо системасында “Билим берүү жана педагогикалык ой жүгүртүү тарыхы” дисциплинасы маанилүү орунду ээлейт. Өткөндүн мурасын өздөштүрүү илимий көз карашын кеңейтет, мугалимдин педагогикалык маданиятын жогорулатат, анын педагогикалык жөндөмдүүлүгүнүн өнүгүшүнө шарт түзөт жана топтолгон билимди чыгармачылык менен пайдаланууга жардам берет.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ВОСПИТАТЕЛЬНОГО ПОТЕНЦИАЛА ЭТНОПЕДАГОГИКИ В ПОДГОТОВКЕ СТУДЕНТОВ
В статье анализируются теоретические основы исследования использования традиций и обычаев в воспитании молодежи. Авторы придерживаются мнения, что обращение к народным традициям и обычаям – это один из важных путей обогащения современного организованного процесса воспитания, который предполагает научно-обоснованный отбор и использование традиционных форм и методов воспитания, чтобы обеспечить повышение уровня всей педагогической работы вуза. Приводятся результаты опроса студентов, с целью выявления их отношения к народным традициям и обычаям. Анализируются результаты эксперимента по выявлению педагогических условий использования народных традиций и обычаев в воспитании студентов вуза
ДИСТАНТТЫК ОКУТУУ БАЛАНЫН ӨЗ АЛДЫНЧАЛЫГЫН ӨНҮКТҮРҮҮЧҮ ОКУТУУНУН ФОРМАСЫ КАТАРЫ
Бул макала аралыктан окутуу процессинде мектеп окуучуларын ийгилик абалына жеткирүүнүн аракеттери боюнча иш-тажрыйба бөлүшөт. Анда айрыкча үй -булө мүчөлөрүнүн баланы сабагына мотивдөө сунуштары берилет. Аралыктан окутуу процесси баланын өз алдынча иштей башташына шарт түзөт. Өз алдынчалык-баланын турмушка калптанышынын негизги жобосу болот. Ата-эне, мугалим окуучуну өнүктүрүүчү бул негизги факторго түшүнүү менен чыныгы мамилени жасоо актуалдуу. Мугалимдин чыгармачылык менен кесипкөй жаңыча иш аракетин талап кылат. Аралыктан окутууда жетишилген ийгиликти офф-лайн окутууда системалуу улантуу зарылдыгы белгиленет.
ЖАҢЫ СТАНДАРТТЫН ТАЛАБЫНА ЫЛАЙЫК ОКУТУУГА КАРАТА МЕКТЕП МУГАЛИМДЕРИНИН СУРОО ТАЛАПТАРЫ
Айыл жергесиндеги мектептердеги билим берүү сапатына болгон ар кандай көз караштардын бар экенинин илимий макаларды анализдөө менен көрсөткөн. Билим берүү башкармалыгы тараптан коюлган талаптын негизинде мектептерде предметтик сабактарды жаңы муундагы мамлекеттик стандартын талабына ылайык окутууга карата мектеп мугалимдеринин даярдыгына анализ берилген. Ошондой эле кийинки окуу жылынан баштап кенже класстардагы табигый-математикалык предметтердин мугалимдеринен жаңы муундагы мамлекеттик билим берүү стандарттын талабына ылайык окутууга карата мугалимдердин кандай суроо талаптары бар экендиги аныкталган.
ИШЕНАЛЫ АРАБАЕВДИН АГАРТУУЧУЛУК ИШМЕРДҮҮЛҮГҮ
Бул макалада И. Арабаевдин иш-аракети, эли-жери үчүн кызмат кылуу идеялары каралып, баалуулук мурастары жөнүндө айтып жана мисалы катары көрсөтүлөт. И. Арабаевдин агартуучулук жана саясий ишмердиги Оренбург, Уфада казак интеллигенциясынын өкүлдөрү менен байланышы жөнүндө айтылат.
ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ В СИСТЕМЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ КЫРГЫЗСТАНА (НА ПРИМЕРЕ КГУ ИМ. И. АРАБАЕВА)
В статье рассматриваются исторические аспекты развития системы высшего образования Кыргызстана, начиная с момента ее становления в советский период и завершая ее развитием в новых социально-экономических условиях. Исследование показало, что система базовых представлений вузовского сообщества сформировалась в советский период, когда были сформированы устои и ценности, отвечающие тому периоду.
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН БАШТАЛГЫЧ МЕКТЕБИНДЕ МЕКЕН ТААНУУНУ ОКУТУУДАГЫ КӨЙГӨЙЛӨР
Бул макалада башталгыч мектепке мекен таануу предметинин кирүү процесси каралат. Республикабыздын башталгыч класстарында 1992-жылга чейин жаратылышты үйрөнүү Россиянын программасы боюнча окутулуп, анын мазмуну республикабыздын жер шартына ылайык келген эмес. Бул предметти республиканын шартына ылайыкташтырып түзүүгө карата окумуштуу-методисттер илимий изилдөөлөрдү жүргүзүп, натыйжада мектепке жаратылышты үйрөнүүнүн ордуна Мекен таануу предмети кирген. Жер шартына, элдин рухий дөөлөттөрүнө байланыштуу интеграциялоо менен окуу предметинин мазмунун калыптандыруу практикада натыйжалуу ишке ашканы айтылат
ОСОБЕННОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ МЕТОДИСТАМИ В ДОШКОЛЬНОЙ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ
Статья посвящена актуальной проблеме современного образования – внедрению в педагогический процесс интерактивных методов при организации методические работы в дошкольной образовательной организации. Сущность методической работы в дошкольном образовании заключается в оказании системной помощи педагогам дошкольного образовательного учреждения в развитии профессиональной компетентности как непрерывного процесса образования, самообразования и совершенствования педагогов и всего педагогического коллектива для решения вопросов эффективной организации педагогической деятельности. Развивающий эффект методической работы зависит от позиции педагогов и их включенности в деятельность и общение. Важно, чтобы воспитатель был субъектом процес-
ЭКОЛОГИЯ САБАГЫНДА КӨП ТИЛДҮҮ БИЛИМ БЕРҮҮ (CLIL) МЕТОДИКАСЫН КОЛДОНУУ ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Макалада жогорку окуу жайларда экология сабагында CLIL технологиясын ишке ашыруу чагылдырылган. Бул тармакта адистешкен ата мекендик жана чет элдик авторлордун эмгектери каралып, негизги терминдер талдоого алынып, негизги төрт компонент аныкталган жана CLIL технологиясын колдонуу менен сабактарды уюштуруунун негизги принциптери көрсөтүлгөн. Дисциплиналар аралык байланыштарды кантип ишке ашыруу жана жогорку адистештирилген дисциплиналарды жана университеттин студенттерин окутууда экологияны кантип интеграциялоо керек деген суроого арналган
ОСОБЕННОСТИ ДВИГАТЕЛЬНОЙ АКТИВНОСТИ ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА.
Мектепке чейинки куракта адамдын ар тараптуу жана гармониялуу өнүгүү процесси дене тарбиясы жана дене тарбиясы болуп саналат. Мектепке чейинки курактагы балдар үчүн бул ден соолуктун, туура физикалык өнүгүүсүнүн жана жогорку көрсөткүчтөрдүн негизи болуп саналат. Бул жылдардын ичинде кыймыл аракеттерин калыптандыруу, ошондой эле дене сапаттарын баштапкы тарбиялоо. Расмий документтерди, теориялык булактарды талдоо, изилденип жаткан маселе боюнча мектепке чейинки билим берүү уюмунун заманбап бүтүрүүчүсүнүн ден соолугу чың, физикалык өнүгүүсү жакшы, физикалык даярдыгынын жогорку деңгээлине ээ болушу керек, ошондой эле дене түзүлүшүнүн туура калыпта жүрүүсүн сактай билиши керек. Ошондой эле өз демилгеси менен дене тарбиясы менен үзгүлтүксүз алектенүүгө умтулуу, туруктуулукту, кайраттуулукту жана демилгени көрсөтүү менен өз жетишкендиктерин өркүндөтүүгө умтулуу, жогорку (жашына жараша) (физикалык да, психикалык да) көрсөткүчтөргө ээ болуу, бул өзгөчө аны мектепке даярдоо жагынан маанилуу
ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ КОМПЕТЕНТНОСТЬ И КУЛЬТУРА ПЕДАГОГА
При ведущей роли образования все большее значение приобретает личность учителя, его профессиональная компетентность и общая культура. Именно от уровня развития его профессионализма и нравственной культуры зависит становление и развитие общества, его экономический и социальный прогресс, уровень нравственности и человечности. Современные процессы развития цивилизации вызывают необходимость обновления системы образования, что, в свою очередь, требует подготовки современных высокообразованных педагогических кадров. Современный педагог должен обладать глубокими знаниями своего предмета, владеть технологиями воспитания, обладать высокими душевными качествами. Одним из способов эффективного решения этой проблемы является задача формирования у студентов-будущих педагогов высокой педагогической культуры, исследование которой является сегодня важной и актуальной задачей. В статье рассматривается опыт использования новых информационных технологий на кафедре «Педагогического образования и инновационных технологий» ИНДО при БГУ им. К. Карасаева.
РЕАЛИЗАЦИЯ ЛИЧНОСТИ УЧАЩЕГОСЯ КОЛЛЕДЖА КАК ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ПРОБЛЕМА
В статье обосновывается актуальность исследования проблемы самореализации учащихся колледжа. Рассматриваются различные подходы к толкованию понятия «самореализация личности», выделяются аспекты самореализации, определяются условия, при которых личность становиться готовым к самореализации и роль системы образования методически обеспечивающей, активными и интерактивными методами обучения для сформирования профессиональных компетенций и индивидуальных качеств и творческих способностей. Также рассматриваются развития мыслительной активности учащихся, способствующих выработке у них активной жизненной позиции необходимо использовать такие методы и формы обучения как: дискуссии, дебаты, деловые игры, круглые столы, экспертное бюро, кейс-метод и другие.
КЛАССТАН ТЫШКАРКЫ ИШТЕРДЕ БАШТАЛГЫЧ КЛАССТЫН ОКУУЧУЛАРЫНЫН УЛУТТАР АРАЛЫК МАМИЛЕЛЕШҮҮ МАДАНИЯТЫН КАЛЫПТАНДЫРУУНУ ЭКСПЕРИМЕНТТЕ ТЕКШЕРҮҮ
Макалада азыркы кездеги көп улуттуу Кыргызстанда мектеп окуучуларынын улуттар аралык мамилелешүү маданиятын калыптандыруу актуалдуу маселелердин болуп саналгандыгы көрсөтүлгөн. Бул проблеманы чечүүдө мектептин социалдык фунциясы өсө тургандыгы белгиленген. Мектеп окуучуларынын улуттар аралык мамилелешүү маданиятын калыптандыруу башталгыч класстан баштоо натыйжалуу боло тургандыгы педагогикалык эксперименттин материалдары менен аныкталган. Башталгыч класстын окуучуларынын мамилелешүү маданиятын калыптандырууда класстан тышкаркы иштердин алгылыктуу формаларын колдонуу, алардын максаттуу багыттуулугу, улуттук баалуулуктарга негизделиши коюлган милдеттерди учурдын талабына ылайык чечүүгө оң таасирин тийгизет. Класстан тышкаркы тарбиялык иштерди уюштурууда атайын принциптерди эске алуу, окуучулардын өзүн идентификациялай алышына, өз улутунун жана башка улуттун улуттук баалуулуктарына кызыгуусуна, аларга сый мамиле жасоо сезимдеринин калыптанышна, улуттар аралык мамилелешүү маданиятынын деңгээлине таасирин тийгизет.
ПРЕОДОЛЕНИЕ НЕ РЕЗКО ВЫРАЖЕННОГО ОБЩЕГО НЕДОРАЗВИТИЯ РЕЧИ НА ШКОЛЬНОМ ЛОГОПУНКТЕ
В статье раскрывается содержание коррекционной работы по преодолению НВОНР в условиях логопедического пункта общеобразовательной школы.
МЕКТЕПКЕ ДАЯРДОО БАЛДАРДЫН СҮЙЛӨӨ ӨНҮКТҮРҮҮ МАСЕЛЕЛЕРИ
Макала балдар бакчасы менен башталгыч мектептин программаларынын ортосундагы улантмалуулук көйгөрлөрүнүн илимий негизде иштелип чыкпагандыгы, билим берүү чөйрөсүндөгү түзүлгөн өзгөчөлүктөр, биринчи класска барган балдардын мектепте окууга болгон даярдыктарына коюлган катуу талаптар, бакча жана үй-бүлө шартында тарбияланган балдардын билим жана көндүмдөрүндөгү айрымачылыктардын мектепке даярдоо проблемасынын учурда өтө актуалдуулугун белгилейт. Алты-жети жаш курактагы балдардын байланыштуу кебин өстүрүү, сабаттуулукка үйрөтүүгө даярдоо, айлана-чөйрө жөнүндө түшүнүктөрүн илимий-педагогикалык изилдөөлөрдүн негизинде калыптандыруу балдарды мектепке даярдоодогу көйгөйлүү проблемалардан экендиги каралган. Мектепке даярдоо окуу-тарбия ишмердүүлүктөрүнүн баардык учурларында өзгөчө баланын өз эне тилиндеги байланыштуу кебин өркүндөтүү, сөздүктөрүн байытуу,тыбыштарды сөздөрдүн арасында туура айттыруу, печатталган тамгалар менен тааныштырып, колдорунун манжаларын калем сапты туура кармап, дептердин бетинде туура багыт алуусуна, жазылган кыска текстерди окууга, байланыштуу кебин өркүндөтүүгө үйрөтүү аркылуу, баланын келечекте сабаттуу болуусуна негиз түзүүдөгү көйгөйлөр каралат.
БИОЛОГИЯ ИЛИМИНИН ҮЛГҮЛӨРҮНҮН НЕГИЗИНДЕ ОКУУЧУЛАРДЫН БИЛИМДИН ФУНДАМЕНТАЛДЫК ӨЗӨГҮН ТҮЗҮҮ
Макалада, билим алуу максатын окуучулардын позициясына багыттап, – теориялык жактан негиздеп, белгилүү предмет боюнча окутуу мазмунун аныктоонун мыйзам ченемдүүлүктөрүн колдонуу, ошондой эле азыркы педагогикалык технологияларды колдонууда мотивациялык чөйрөнүн түзүлүүсүн окуучуларды универсалдык окуу иш аракеттериненин калыптандыруу менен компетенттүүлүктүн айрым элементтерине жетишүү жолдору иштелди. Ошондой эле сабактын билим берүү, өрчүтүү жана тарбиялык максаттары боюнча конкреттүү көргөзмөлөр сунушталды
БАЛАНЫ ТАРБИЯЛОО ПРОЦЕССИНДЕ УЛУУЛАРДЫН КОМПЕТЕНТТҮҮЛҮГҮ
Бала улуулардын күзгүсү. Балага улуулардын кылганы дайым кызыктуу, алардын кылганын туура деп эсептейт. Ошондуктан ал да улуулар сымал болгусу келип алардын артынан кылыктарын кайталайт. Демек, улуулар да бир гана сөз менен эмес, иш жүзүндө да үлгү болушу керек. Баланы үй-бүлөдө тарбиялоо процессинде ата-эненин ролу өтө чоӊ. Ар бир ата-эненин ар тараптан сабаттуу болуусу учурдун талабы. Макала улуулардын тарбиялоо процессинде компетенттүүлүгүн жогорулатуусунун зарылдыгын айтмакчы.
БИЛИМ АЛУУНУН ЫКМАЛАРЫ
Макалада билим берүү системасында ар түрдүү усулдардын мааниси, балага билим берүүдө жана тарбиялоодогу анын негизги ролу белгиленген. Ошондой эле билим берүү чөйрөсүн Ата мекендик жана чет өлкөлүк ыкмалардын негизинде кеңейтүү, билим сапатын жогорулатууда негизги фактору катары мугалимдин ролу көрсөтүлгөн.
ЧЫҢГЫЗ АЙТМАТОВДУН “АК КЕМЕ” ПОВЕСТИНДЕГЕ ЭКОЛОГИЯ ТЕМАСЫ
Бул макалада Чыңгыз Айтматовдун повестиндеги чагылдырылган экология темасынын мааниси жана адамзат турмушундагы ролу тууралуу сөз болот. Макалада адам жана коом, муундар байланышы ошондой эле келечек тууралуу залкар жазуучунун көз караштары чечмеленет.
ДОПОЛНИТЕЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ КАК ПРОСТРАНСТВО ДЛЯ АКТИВНОГО ПРИМЕНЕНИЯ СОВРЕМЕННЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБУЧЕНИИ ДЕТЕЙ
В статье отмечается, что в организациях дополнительного образования создаются благоприятные условия для грамотного и самостоятельного выбора обучающимися содержания изучаемого предмета и темпов его освоения, представляется возможность для широкого внедрения современных педагогических технологий в практику их деятельности. Проведен анализ отдельных современных педагогических технологий, используемых в системе дополнительного образования, такие как: личностно-ориентированное обучение; технологии индивидуального обучения; технологии адаптивной системы обучения; технология программированного обучения; технологии развивающего обучения.
САБАКТАГЫ ЖАНА САБАКТАН ТЫШКАРКЫ ИШМЕРДҮҮЛҮКТҮ ИНТЕГРАЦИЯЛОО ПРОЦЕССИНДЕ ЖОГОРКУ КЛАССТЫН ОКУУЧУЛАРЫНЫН ЭКОЛОГИЯЛЫК МАДАНИЯТЫН ӨРКҮНДӨТҮҮ
Макала сабактагы жана сабактан тышкаркы ишмердүүлүктү интеграциялоо процессинде жогорку класстын окуучуларынын экологиялык маданиятын өркүндөтүү маселелерине арналган. Жалпы билим берүүчү орто мектептин жогорку класстын окуучуларынын экологиялык маданиятын калыптандырууунун сабактагы жана сабактан тышкаркы ишмердүүлүктү интеграциялоо процессиндеги модели иштелип чыккан
СТУДЕНТТЕРДИН ЧЫГАРМАЧЫЛЫК ЖӨНДӨМДӨРҮН ӨНҮКТҮРҮҮ
Бул макалада студенттердин окуу ишмердүүлүктөрүндөгү чыгармачыл жөндөмдүүлүгүн өнүктүрүү маселесинин актуалдуулугу каралды. Чыгармачыл мүмкүнчүлүктөрүн эске алуу менен этап боюнча өнүктүрүү жана студенттердин жеке демилге көтөрүп чыгуу менен чыгармачыл мүмкүнчүлүктөрүн ишке ашырууга, стандарттуу эмес кырдаалдарга даяр болууга умтулуу, инсандык билимдер жана ыктар менен толуктоо маселелери каралды.
ЖОГОРКУ ОКУУ ЖАЙЛАРДА АРАЛЫКТАН БИЛИМ БЕРҮҮ МЕНЕН ОНЛАЙН ОКУТУУНУН ПЕДАГОГИКАЛЫК ИЛИМИЙ НЕГИЗДЕРИ
Илимий макалада ЖОЖдо пандемиянын учурунда аралыктан билим берүү жана менен онлайн окутуунун айрымачылыгы жана өзгөчөлүктөрү каралды. Аралыктан билим берүү менен онлайн окутууну уюштуруунун артыкчылыктары жана кемчиликтери жөнүндө кеңири берилди. Жаңы маалыматтык билим берүү технологиясы бул – компьютердик, аудио жана видео техникалык каражаттарды пайдаланууга негизделген соңку усулдарды жана ыкмаларды пайдалануу менен иш алып баруу болуп саналат. Аралыктан билим берүү жана онлайн окутууда студенттин базалык түшүнүгүн интерактивдүүлүк жана студент менен окутуучунун системалык өз ара байланышы аркылуу ишке ашырылуучу ишаракет катары түшүнүүгө болот. ЖОЖдо аралыктан билим берүүнүн моделин жана программага ылайык окуу методикалык шарттарды түзүү натыйжалуу экендигин белгиленди
ИШЕНАЛЫ АРАБАЕВ – ЖАРАТМАН АГАРТУУЧУ
Бул макалада туңгуч агартуучу, кыргыздын алгачкы интеллигенциясынын бараандуу ѳкүлдѳрүнүн бири Ишеналы Арабаевдин ар тараптуу ишмердиги жана, албетте, эң ириде анын билим берүү, илим жаатындагы эмгеги жѳнүндѳ сѳз болот. И.Арабаевдин басып өткөн жолу кийинки муунга чоң сабак
ТАБИГЫЙ ДҮЙНӨ ЖАНА ЭСТЕТИКАЛЫК ТАРБИЯ
Макалада табият, анын кооздугу жаштарды эстетикалык тарбиялоонун булагы катары каралат. Табигый дүйнөнүн эстетикалык мазмунун талдоонун натыйжасында табигый илимий предметтердин эстетикалык тарбияга тийгизген таасиринин законченемдери келтирилген. Мектепте жана кошумча таалим-тарбия берүүчү уюмдарда колдонууга арналган.
БАЛДАРДЫ ТАРБИЯЛООДО САЛТТУУ КЫРГЫЗ ҮЙ-БҮЛӨНҮН РОЛУ
Бул макалада талаа материалдардын жана булактардын негизинде баланы тарбиялooдo салттуу кыргыз үй-бүлөнүн рoлу изилденди. Oшoндoй эле кыргыз элинин көп жылдар аралыгында тoптoлгoн билими жана практикалык oпыты өсүп келе жаткан муунга берилиши каралган. Негизги максат болуп салттуу тарбиялоонун спецификалык өзгөчөлүктөрүн жана үй-бүлөнүн тарбиялоодогу ролун мүнөздөп берүү болгон. Бул изилдөөнүн үстүндө иштөөдө төмөнкүдөй методикалык иштер жүргүзүлдү: салттуу үйбүлөнүн тарбиялоодогу ролу боюнча этнографиялык материалдарды талдоо; Улук информаторлор менен баарлашуулар жана интервьюлар;үй-бүлөнүн салттуу тарбиясындагы жалпы жана өзгөчө сапаттарды аныктоо үчүн салыштырма талдоо. Жыйынтыгында тарбиялоодо үй-бүлөнүн орду, тарбияга байланыштуу көптөгөн макал-лакаптар, накыл сөздөр баяндалган. Үй-бүлөдөгү улуу муундун, балдарды тарбиялоодо (чоң ата, чоң энелер, ата-энелер, агалар, эже-сиңдилер) ролу чоң болгондуктан, улуу муундарды сыйлоого, урматтоого байланыштуу көптөгөн мисалдар табылган.
ПСИХОЛОГИЯ
АЗЫРКЫ ЖАШТАРДЫ ҮЙ-БҮЛӨЛҮК МАМИЛЕЛЕРГЕ ДАЯРДООНУН ПСИХОЛОГИЯЛЫК-ПЕДАГОГИКАЛЫК ШАРТТАРЫ
Макалада азыркы жаштарды үй-бүлөлүк мамилелерге даярдоонун педагогиклык жана психологиялык шарттары тууралуу сөз болот. Жаштар жаш курагына ылайык коомдо, үйдөн жана окуу жайларынан турмушка даярдалуусу керек. Жаштардын үйбүлө куруусунда алардын үй-бүлө, нике тууралуу түшүнүктөрү болуп, андагы укуктарды жана милдеттерди өздөштүргөн учурда гана алар толугу менен турмушка үй-бүлөлүк мамилелерди жөнгө салууга даяр боло алышат. Ошондой эле жаштарга үй-бүлө деген өзүнчө чоң мамлекет экендигин таануу менен бирге, ошол мамлекетти сактап калуу үчүн кеңештер берилет. Ошону менен бирге психологиялык-педагогикалык шарттары көрсөтүлөт
ПРОБЛЕМА ВНЕДРЕНИЯ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В КЫРГЫЗСТАНЕ: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА ПОНИМАНИЯ
Статья посвящена вопросам внедрения инклюзивного образования в Кыргызстане, рассмотрения перспективных путей ее развития, изменения взгляда к проблемам детей детей-инвалидов и детей с ограниченными возможностями здоровья (ОВЗ). Поднимается вопрос о соответствии фундаментальным принципам специального образования, рассматриваются факторы, требующие осмысления инклюзивного образования и реформ, направленных на качество образования особых детей в Кыргызстане
ИНДИВИДУАЛЬНАЯ РАБОТА КАК УСЛОВИЕ РАЗВИТИЯ ТВОРЧЕСКОЙ АКТИВНОСТИ УЧАЩИХСЯ
В статье рассматриваются проблемы развития творческой активности и индивидуального обучения учащихся в общеобразовательных школах. Индивиуальная работа учащихся в общеобразрвательных школах с кыргызским языком обучения (на уроках кыргызской литературы) является оптимальным условием развития творческой активности учащихся в кыргызской школе. В ходе работы были сформированы навыки индивидуальной работы учащихся, навыки работы над художественным текстом, развиты у них навыки творческой активности и деятельности. Полученные результаты показали, что индивидуальное обучение способствует развитие творческой активности в поиске решения проблем, развивая у учащихся активную творческую деятельность
КЫРГЫЗ УЛУТТУК МАДАНИЯТТАГЫ ИНСАНДЫН СОЦИАЛДАШТЫРУУНУН ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Макалада кыргыз улуттук маданияттагы инсанды социалдаштыруу салттарынын өзгөчөлүктөрү социалдык философиялык идеялардын негизинде ачыкталып, улуттук маданиятыбызда жаш муундарды социалдаштыруу “Адам болуу” идеясынын негизинде ишке ашырылгандыгы жана ал элдин тарбия модели экендиги ачып көрсөтүлгөн. Кыргыз улуттук маданиятында “Адам болуу” – инсан катары жетилүү, ата-бабалардан келе жаткан социалдык нормаларды жана эрежелерди тутунуп жашоо, турмушта жашап кетүүгө даяр болуу жана инсан катары элдин жүгүн моюнуна алуу, эл үчүн иштөө, эл тагдырына жоопкерчиликтүү болуу ж.б. сапаттарынын биримдиги экендиги ачып берилген
КУЛЬТУРOЛОГИЯ
АЗЫРКЫ УЧУРДУН МАДАНИЙ АРАЛЫК БААРЛАШУУНУН ѲНYКТYРYY ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ
Бул макалада, чет тилин үйрөнүү окуу процессинде маданий аралык баарлашуунун ролу жана мааниси талкууланат. Маданий аралык баарлашуу болочок адистердин профессионалдык жана инсандык сапаттарын, маданий аралык компетенттүүлүгүн жана чет тилдик баарлашуу кырдаалында этностор аралык толеранттуулукту калыптандыруунун жана өнүктүрүүнүн булагы катары каралат. Заманбап коомдо, маданий аралык баарлашуу билимде ажырагыс бөлүгү катары каралат жана интенсивдүү маалымат алмашуу, баалуулуктар менен мүнөздөлөт
МЕЖКУЛЬТУРНАЯ КОММУНИКАЦИЯ И ЕЕ НАЦИОНАЛЬНАЯ СПЕЦИФИКА
В статье рассматриваются проблемы межкультурной коммуникации и формирование межкультурной компетенции при обучении неродному языку, акцентируется внимание на сохранении культурной идентичности в условиях культурного плюрализма. Современный процесс глобализации охватывает все стороны жизни человечества. В области межкультурных контактов он ведет к их стремительному расширению контактов между социальными группами, государственными институтами и индивидами, представляющими разные культуры и страны
ЭЛДИК МУЗЫКАЛЫК АСПАПТАР – КЫРГЫЗ ЭЛИНИН КААДА-САЛТЫНЫН КҮЗГҮСҮ
Бул макалада кыргыз элинин музыкалык аспаптарынын элдик каадасалттардагы, көркөм дүйнөсүн үйрөнүүнүн негизги булактарынын бири музыкалык аспаптарынын ордун жана маанисин чагылдырат. Кыргыз элинин күнүмдүк турмушунда да музыкалык аспаптардын ээлеген орду өтө чоң экенин сүрөттөлгөн
КЫРГЫЗСТАНДЫН ЖАНА ЯПОНИЯНЫН ЖОГОРКУ КЕСИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮ СИСТЕМАЛАРЫНЫН САЛЫШТЫРМА АНАЛИЗИ
Макалада Кыргызстан жана Япониянын жогорку билим берүү системасына салыштырма анализ берилген. Кыргызстан жана Япониянын жогорку билим берүү системасы ыкчам прогресс менен мүнөздөлөт. Анализ эки өлкөнүн өнүгүшүнүн ар кыл этаптарында жогорку кесиптик билим берүү актуалдуу маселелерди чечип келгендигин көрсөттү. Ар бир башка система сыяктуу эле, жогорку кесиптик билим берүү системасы өзүнүн өнүгүшүнүн бардык көрсөткүчтөрү боюнча коомдогу жүрүп жаткан динамикалык өзгөрүүлөрдүн көчүрмөсү болуп саналат.
СОДЕРЖАНИЕ
Оглавление
№4 (I),2022 г.
Оглавление
№4 (II), 2022 г.
ОБЛОЖКА ЖУРНАЛА
ОБЛОЖКА
№4 (I),2022 г.
ОБЛОЖКА
№4 (II),2022 г.
ТИТУЛЬНАЯ СТРАНИЦА ЖУРНАЛА
ТИТУЛЬНЫЙ ЛИСТ
№4 (II), 2022 г.
Титульный лист
№4 (I),2022 г.
БИОЛОГИЯ
ОПТИМИЗАЦИЯ ПАРАМЕТРОВ КУЛЬТИВИРОВАНИЯ РЕКОМБИНАНТНЫХ ВИРУСОВ ГРИППА
Данная работа посвящена оптимизации параметров культивирования рекомбинантного гриппозного вируса. В работе рассматривались четыре разные методики культивирования для выбора наиболее оптимального варианта, который обеспечивает эффективный рост вируса.
ПРИМЕНЕНИЕ ЭЛЕКТРОННОГО УЧЕБНИКА В ПРОЦЕССЕ ПОДГОТОВКИ БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ БИОЛОГИИ В ВУЗЕ
В работе представлена технология проектирования и разработки электронного учебника по биологии как средства обучения будущих учителей биологии. Реализация данной технологии в учебном процессе высших учебных заведений поможет более эффективно организовать учебную деятельность студентов в информационном образовательном пространстве.
ОРТО МЕКТЕПТЕРДЕГИ КҮНӨСКАНАЛАР – БИЛИМ БЕРҮҮНҮ СТИМУЛДАШТЫРУУ КАРАЖАТЫ
Макалада, Жумгал районунун, Байзак айылында Молдокеев Асылбек атындагы инновациялык орто мектебинде 2021–2022-окуу жылында мектеп алдындагы ачык аянтчада жана күнөсканада жүргүзүлгөн изилдөөлөрдүн жыйынтыгы келтирилди. Инновациялык мектептин алдындагы ачык аянтча жана күнөсканада биология сабагынан практикадан өткөн окуучулар сурамжылоого катышкан, анда окуучулардын табиятка кызыгуусу жана активдүүлүгү жогорулагандыгы байкалат
БИОЛОГИЯ САБАГЫНДА БϴЛМϴ ϴСYМДYКТϴРYН ЖАНДУУ ОБЪЕКТ КАТАРЫ КОЛДОНУУНУН КϴЙГϴЙЛϴРY
Макалада биология сабагында бɵлмɵ ɵсʏмдʏктɵрʏн жандуу объект катары колдонуу кɵйгɵйлɵрʏ жана мектепте биологияны окутуудагы жандуу объектини колдонуу актуалдуулугу каралды. Ошондой эле биология сабагында жана сабактан тышкаркы убакытта бɵлмɵ ɵсʏмдʏктɵрʏн колдонуудагы мектеп окуучуларынын таанып-билʏʏчʏлʏк ишмердʏʏлʏгʏн калыптандыруудагы ролу белгиленет. Бишкек шаарындагы жалпы билим берʏʏчʏ орто мектептеринин мугалимдерин жана окуучуларын сурамжылоо учурунда аныкталган кыйынчылыктар талданат.
БЕШ-ТАШ МАМЛЕКЕТТИК УЛУТТУК ЖАРАТЫЛЫШ ПАРКЫНЫН КАНАТТУУЛАРЫ
Мамлекеттик Улуттук Беш-Таш жаратылыш паркынын канаттууларынын түрдүк курамы түзүлгөн. Канаттуулардын биоценотикалык бөлүштүрүлүшү изилденген.
ГЕОГРАФИЯ
ТОПОНИМДЕРДИН ЭТИМОЛОГИЯЛЫК КЛАССИФИКАЦИЯСЫ
Коомдун өнүгүсүнүнүн алгачкы этаптарында эле адам баласы өзүнүн жашаган жерлерине, айланасындагы жаратылыш обьектилерине ат берүүгө аракет кылган. Көпчүлүк элдер географиялык обьектилерден жерлерди атап, ал жерлердин аттары аталып калган. Энчилүү аттардын тобуна кирген географиялык аталыштардын, топонимика илиминин башаты деп атоого болот. Ар бир улут өз тилинде географиялык обьектилерди атоо менен, жерлерди атап жүрүшүп, алар аныктоочу жер болуп, убакыттын өтүшү менен ал аталыштардын аты турукту болуп калат. Ал түшүнүктүн пайда болушунун себеби анын зарылчылыгы. Топонимияда баштапкы жалпы түшүнүктү кандайдыр бир конкреттүү дарекке байланыштуурунун натыйжасында пайда болот. Бул макалада топонимика илиминин географиялык аталыштарды классификациялоо же топторго бөлүү менен жана тармактарына аныктама берилип мисалдар келтирилди
НАРЫН ОБЛУСУНУН ЖЕР-СУУ РЕСУРСТАРЫНЫН АЗЫРКЫ КЕЗДЕГИ ЭКОЛОГИЯЛЫК АБАЛЫ ЖАНА АЛАРДЫ ЖАКШЫРТУУНУН ЖОЛДОРУ
Бул макалада Нарын облусунун жер-суу ресурстарынын абалы жана жакшыртуунун жолдору каралды. Дыйканчылык зонада шордуу жана туздуу топурактар менен катар эле, чоң аянттарда таштуу жана саздуу жерлер көп кездешет. Аларды комплекстик мелиоративдик иш чараларды жүргүзгөндөн кийин айыл чарбада пайдаланууга мүмкүн. Ошондуктан грунт сууларынын деңгээлин түшүрүү жана топурактагы ашыкча эриген туздардан арылуу үчүн, сугат нормаларын сактоо, ачык жана жабык горизонталдык жана вертикалдык дренаждарды куруу менен жүргүзүү зор эффективтүүлүккө алып келээри айтылды.
«ЖАШЫЛ ЭКОНОМИКА» – КЫРГЫЗСТАНДЫН КЕЛЕЧЕГИ
Жашыл экономиканы өнүктүрүүнүн башкы максаты – бул республикада туруктуу социалдык-экономикалык өсүүгө жетишүү. Ошондой болгондо гана азыркы муун кийинки урпактар үчүн таза Кыргызстанды, таза жаратылышты, таза тоолорду жана өрөөндөрдү, таза сууларды жана көлдөрдү калтыра алат. Бул дүйнөнүн туруктуу өсүүсүнө жана жаратылышынын сакталышына Кыргызстандын кошкон салымы болот.
ИНФОРМАТИКА
EFFECTS OF USING A VIRTUAL SCHOOL PLATFORM AT SCHOOL ONLINE EDUCATION
Today, with the rapid development of technology, the requirements for the quality of education are increasing, that is, technology is leading to radical changes in education. Through virtual learning, students create a conducive environment for teachers and students to interact. Rather than using a different platform for each subject during a pandemic, bringing all the tools into one system will improve the quality of students' knowledge. The purpose of this paper is to examine the effect of LMS on student attendance, motivation, and quality of education by comparing students who have used a virtual school with those who have not used a virtual school.
ИСКУССТВЕННЫЙ ИНТЕЛЛЕКТ И ЧЕЛОВЕКО-КОМПЬЮТЕРНОЕ ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ В СФЕРЕ ОБРАЗОВАНИЯ
В статье основное внимание уделяется информатизации общества, информатизации образования, в том числе развитию человеко-компьютерного взаимодействия, интерактивности и подготовке компьютерных систем. Также рассматриваются наиболее активно распространяемые и внедряемые технологии искусственный интеллект в сфере образования. Использование элементов искусственного интеллекта для обучения человеко-компьютерному взаимодействию
ДИСТАНТТЫК ОКУТУУ ШАРТЫНДА ЭЛЕКТРОНДУК ОКУУ-МЕТОДИКАЛЫК КОМПЛЕКСИН ТҮЗҮҮГӨ КОЮЛУУЧУ ТАЛАПТАР
Азыркы учурда бүткүл дүйнөнүн билим берүү системалары чоң өзгөрүүлөргө дуушар болуп аткан кези. Мурда, Кыргыз Республикасынын «Билим берүү жөнүндө» мыйзамындагы кеңири колдонулуп келип жаткан терминдердин практика жүзүндө ашырылып аткандыгына баарыбыз күбөө болуп аткан кезибиз. Айтылып аткан термин булл дистанттык технологияларды колдонуу аркылуу окутуу процессин жүргүзүү. Буга себепкер болгон дүйнө жүзүн каптаган вирус окуу жана окутуу процессинин мүчөлөрүн жаңы маалыматтык-коммуникациялык технологияларды өздөштүрүүгө жана колдонууга түрткү болду. Ошондой эле, ушундай шартта электрондук окуу-методикалык комплексттердин кеңири даярдалуусу жана колдонулуусу талап кылынып баштады. Дистанттык окутуу шартында электрондук окуу-методикалык комплексин түзүүгө коюлуучу талаптар аттуу макалада дистанттык окутуу шартында электрондук окуу-методикалык комплекстин мааниси, курамдык түзүлүшү, анын айрым элементин түзүүгө коюлуучу талаптар берилген
ВЛИЯНИЕ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ НА СИСТЕМУ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ
Непрерывное развитие информационных технологий оказало существенное влияние на все сферы жизнедеятельности современного общества, и не в последнюю очередь на сферу образования. В данной статье рассматривается актуальность процесса использования информационных технологий в системе образования: указаны их преимущества и выявлены недостатки. Особое внимание уделено дистанционной форме обучения. Выявлена необходимость применения информационных технологий, так как это способствует повышению интереса и мотивации к обучению у студентов. Резюмирована необходимость повышения уровня информационной грамотности самих преподавателей.
СТУДЕНТТЕРДИН САНАРИПТИК ОКУУ КӨНДҮМДӨРҮН КАЛЫПТАНДЫРУУ
Бүгүнкү күндө билим берүү уюмдарынын болочок бүтүрүүчүлөрүн предметтик даярдоонун мазмуну жана түзүмү жөнүндө санариптик технологиялардын таасири күчөп жатат. Эртеңки санариптик экономиканын өнүгүшү жана иштеши студенттердин бүгүнкү даярдыгынан көз каранды. Е-learning технологияны колдонуу кесиптик билим берүү жагынан абдан актуалдуу болуп саналат. Кесиптик билим берүү уюмдарында заманбап педагогикалык технологиялардын, анын ичинде технологиялардын басымдуулугу салттуу эмес электрондук окутуу болуп саналат.
ADOBE PHOTOSHOP ГРАФИКАЛЫК РЕДАКТОРУНДА ЭФФЕКТТЕР МЕНЕН ИШТӨӨ
Бул макалада Adobe Photoshop программасында эффектер менен иштөө жөнүндө кадам аркылуу бир лобараториялык иш көрсөтүлдү. Эффектер менен иштөөнүн мүмкүнчүлүгү ачык, толук көрсөтүлүп берилди. Тексттик катмарга эффекттерди, трансформациялоону колдонууга, коюу режимин жана тунуксуздукту өзгөртүүгө болот. Тексттик катмарга растрдык командаларды колдонууга болбойт, бирок растрдык катмарга которуп алгандан кийин аткара берүүгө мүмкүнчүлүк түзүлөт.
ЧЕТ ТИЛИН ОКУТУУДА САНАРИПТЕШТИРҮҮ ПРОЦЕССТЕРИ
Макалада чет тилин окутууда санариптештирүү маселелери каралат. Азыркы коом жаңы маалыматтардын чоң агымы жана ишмердүүлүктүн ар кандай чөйрөсүнө инновациялардын киргизилиши менен мүнөздөлөт, ал адамдан белгилүү бир билимди жана көндүмдөрдү – чыгармачылыкты жана чыгармачылык ой жүгүртүүнү талап кылат. Билим берүү системасы экономиканын жана эмгек өндүрүмдүүлүгүнүн өсүшүн камсыз кыла турган санариптик доорго ишенимдүү өтүүнү камсыз кылууга тийиш. Билим берүү системасы санариптештирүү шартында адамдын ийгиликтүү жашоосу үчүн негизги билимдерди жана көндүмдөрдү түзөт.
ДИСТАНЦИОННОЕ ОБУЧЕНИЕ В КЫРГЫЗСТАНЕ ГЛАЗАМИ ШКОЛЬНИКОВ
В статье речь идет о плюсах и минусах дистанционного обучения. Целью статьи является анализ социального исследования по определению уровня сформированности информационно-коммуникационной компетентности учащихся. Исследование проведено на основе анкетирования учащихся. Представлены и обобщены результаты анкетирования учащихся республики. В заключении сделан вывод о том, что только мотивированное и тщательно подготовленное дистанционное обучение приведет к повышению качества образования.
СОВРЕМЕННЫЙ МЕТОД ОБУЧЕНИЯ ЧЕРЕЗ СОЦИАЛЬНЫЕ СЕТИ
Социальные сети обладают способностью не только разрушать, но и формировать жизнь. Мы должны использовать его с умом. Вот почему использование социальных сетей в образовательных целях является одним из способов формирования такой жизни. Этот домен стал частью нашей повседневной жизни больше, чем мы думаем. Использование данных платформ в классе стало естественным и очевидным. Школьники уже привыкли к использованию платформ социальных сетей. Это облегчает им получать новые знания и навыки. Каждая платформа предлагает уникальный способ представления контента, что дает нам больше возможностей для эффективного обучения
РАЗРАБОТКА WEB-ПРИЛОЖЕНИЯ ДЛЯ ВЫПУСНИКОВ ГУМАНИТАРНОГО НАПРАВЛЕНИЯ (ВУЗ)
Эффективное управление ВУЗом является одной из важнейших задач, которая охватывает большое количество лиц, вовлеченных в этот процесс: от студентов до Тулалиева А.Ж., Туркеева М.У., Тургунбаева Т.Ш. 2022, N4 108 преподавателей. Для облегчения и улучшения качества работы персонала ВУЗа создаются автоматизированные системы, которые позволяют внести в процесс благоприятные и значимые изменения. Она позволяет решить проблемы хранения и работы с информацией, является WEB-приложение
ЗАМАНБАП МААЛЫМАТТЫК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫН КЕСИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮ СИСТЕМАСЫНА ТИЙГИЗГЕН ТААСИРИ
Макалада заманбап билим берүү системасынын маанилүү өзгөчөлүгү деп – билим берүүнүн сапатын жана ар бир окуу жайдын өз көрсөткүч деңгээлин аныктаган, окутууну уюштуруудагы маалымат технологиялардын болушун карайбыз
ПРОПЕДЕВТИКА ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ
В статье рассматривается специфика пропедевтики искусственного интеллекта в начальном образовании. Делается обзор современной научной литературы по теме обучения младших школьников искусственному интеллекту. Обсуждаются различные возможные подходы к изучению искусственного интеллекта. Оценивается особая важность проектной деятельности в процессе обучения ИИ. Предлагается делать упор на проектах младших школьников по обработке естественного языка в виде чат-ботов и сценариев для голосовых помощников. Рассматривается особое значение развития алгоритмической культуры и математического мышления обучающихся для дальнейшего обучения искусственному интеллекту. Озвучиваются уровни развития алгоритмической культуры, а также важность развития аналитических навыков в начальной школе. Обсуждается переход от нестандартных задач к задачам, связанным с ИИ в начальном образовании
ОБЗОР МЕТОДОВ ВИДЕОАНАЛИТИКИ
В статье исследуется актуальность видеоаналитики на сегодняшний день. Представлены ее преимущества, причины успеха и стремительного роста. Отмечены области применения и достижения. Дан обзор классификаций методов видеоаналитики. Все это показывает необходимость включения видоаналитики в учебную программу бакалавриата.