Курманалиев К. А.
КАРА-КЫРГЫЗ АТОНОМИЯЛУУ ОБЛАСТЫНЫН ТҮЗҮЛҮШҮ
DOI:10.33514/1694-7851-2023-3-215-222
Бул макалада Совет бийлгинин алгачкы жылдарында большевиктер партиясынын Орто Азия элдеринин өз тагдырын өзү чечүү укугунун негизинде, кыргыздын чыгаан уулдары кыргыз элинин бири-биринен ажыраган бөлүктөрүн кайрадан бир бүтүнгө бириктирүү демилгесинин натыйжасында Кара-Кыргыз Автономиялуу Областынын түзүлүшү каралат.
Кыргыз элине автономия түзүү маселеси биринчи жолу 1921-жылдын май айында көтөрүлгөн.Түрк комиссиясынын жана Түркстан БКнын бир катар жооптуу кызматкерлери Верный шаарында, «Түркстан АССРинин курамында өз алдынча Кара-Кыргыз тоолуу областын түзүү жөнүндө» маселени коюшкан.
Бирок, И.Сталиндин көрсөтмөсү менен ТКП(б) БКнын Аткаруу бюросу Тоолуу аймакты бөлүүнү убактылуу токтотууну чечип, областы түзүү жасалма мажбурланган, даярдыксыз чечим деп эсептелинген.
ТКП БК (б) менен Түркстан Советтеринин БАКында, Орто Азия бюросунун мүчөлөрү менен партиялык-советтик кызматкерлеринин бириктилирген кеңешмесинде И.Арабаев кара кыргыздардын, кыргыз-кайсактардан кескин айырмаланары жана өз алдынча республика болуу укугу берилбей жатканына нааразычылыгын билдирип, Кыргыз автономиялуу маселесин токтоосуз чечип берүүнү сунуш кылган.
1924-жылдын 14-октябрында Бүткүл россиялык бобордук аткаруу комитетинин экинчи сессиясында улуттук-мамлекеттик бөлүштүрүү жөнүндөгү ТүркБАКтын токтому каралып, РСФСРдин курамындагы Кара-Кыргыз Автономиялуу Областы түзүлгөн
