#2, 2020
ПЕДАГОГИКА
МАМЛЕКЕТТИК ТИЛ ЖАНА АНЫ ӨНҮКТҮРҮҮНҮН МАСЕЛЕЛЕРИ
Бул илимий макала азыркы Кыргыз Республикасынын мамлекеттик тил саясатынын актуалдуу маселелерине арналат. Анда Кыргызстанда мамлекеттик тил саясатынын иш жүзүнө ашыруунун жолдору, келечек пландары тууралуу пикирлер сунушталат.
ТИЛДИК НОРМА ТҮШҮНҮГҮ
Макалада тилдикнорма(норма) түшүнүгүнүнаныкталышына;норманынспецификасына,туруктуулук, өзгөрмөлүүлүк, варианттуулуксыяктуубелгилеринебайланышканайрымбиржалпымаселелеробзордукмүнөздөгүталдоогоалынды.
МАДАНИЯТ АРАЛЫК КОММУНИКАЦИЯ: ВЕРБАЛДЫК ЖАНА ВЕРБАЛДЫК ЭМЕС КАРАЖАТТАРДЫН КАРЫМ-КАТЫШЫ
Бул макалабызда саламдашуу коммуникациясындагы вербалдык эмес компоненттер тууралуу кеп кылмакчыбыз.Саламдашуудагы вербалдык компонент көпчүлүк учурда вербалдык эмес компонент менен толукталат. Башкача айтканда, коммуникациянын бул түрү вербалдык эмес каражат-ыкмалар менен да коштолот. Айрым учурда, жогоруда белгиленгендей, вербалдык каражаттарга караганда вербалдык эмес каражат-ыкмалар маалыматты туюндуруп берүү жагынан кыйла сыйымдуу боло алат.
АНГЛИС ТИЛ САБАГЫНДА ИНТЕРАКТИВДҮҮ УСУЛДАРДЫ КОЛДОНУУ
Макалада англис тил сабагында интерактивдүү усулдарды колдонуу маселелери каралат. Сабак учурунда жүргүзүлгөн оюндар студенттердин кызыгуусун арттырып, ой жүгүртүүсүн өстүрүп, ар бир студенттин өз алдынча иштөөсүнө көмөкчү болуп, окуунун эффективдүүлүгүн жогорулат.
ОКУУЧУЛАРДЫН КЕП ИШМЕРДҮҮЛҮГҮН КАЛЫПТАНДЫРУУДА ТАРЫХЫЙ ПРИНЦИПТИ КОЛДОНУУНУН МААНИСИ
Макалада кыргыз тилин окутууда дидактикалык принциптердин ичинен тарыхый принципти колдонуунун зарылдыгынын мааниси ачылып берилип, аталган принципке таянууга менен кыргыз элдик педагогикасында, кыргыз тилин окутуунун методикасы илиминде, окутуу практикасында көптөгөн тажрыйбаларды иргеп, толуктап, азыркы талаптарга шайкеш колдонуу керектиги белгиленди.
КАРГЫШ СӨЗҮНҮН ЭТИМОЛОГИЯСЫ ЖАНА СЕМАНТИКАСЫ
Каргыштар ар дайым терс маанини камтыйт жана терс маанайды чагылдыруудагы эң таасирдүү тилдик жана кептик каражат катары пикир алмашуунун өзгөчө куралы болуп саналат. Макалада кыргыз тилиндеги жана башка тилдердеги каргыш сөздөрүнүн этимологиясы, алардын семантикалык маанисини каралат. Ошондуктан макала сөздүн тийгизген таасири, күчү тууралуу илимий көз караштарды толуктайт.
СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ КЛАССИФИКАТОРОВ МАШИННОГО ОБУЧЕНИЯ НА ОСНОВЕ РАСПОЗНАВАНИЯ ГЕОМЕТРИЧЕСКИХ ФИГУР НА ПЛОСКОСТИ
В данной статье проводится сравнительный анализ наиболее известных классификаторов машинного обучения: сверточных нейронных сетей (CNN); метода опорных векторов (SVM); метода k-ближайших соседей (k-NN). Основными входными данными были взяты геометрические фигуры: треугольник, четырехугольник, окружность и звезда. Проведен сравнительный анализ обучения и распознавания упомянутых классификаторов, а также роль входных данных в качество обучения.
ЗНАЧЕНИЕ КУРСА ПЕДАГОГИКИ В ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ПОДГОТОВКЕ БУДУЩЕГО УЧИТЕЛЯ
В статье речь идёт о значении педагогической подготовки в курсе преподавания таких дисциплин, как педагогика и история педагогики. Показана роль курса истории педагогики в формировании у будущих учителей мировоззренческой и педагогической культуры, в познании аксиологических аспектов истории мирового и отечественного образования и педагогической науки. Предлагается преподавать курс истории педагогики на основе последовательного раскрытия важнейших педагогических проблем; устанавливать взаимосвязь в преподавании педагогики и психологии; рационально сочетать лекции с практическими занятиями, уделять внимание вопросам методологии и методам работы с литературой.
МАХМУД КАШКАРИНИН ДИВАНИ ЛУГАТ-АТ ТҮРК СӨЗДҮГҮНДӨГҮ МЕТРОЛОГИЯНЫ ТУЮНДУРУУЧУ ЛЕКСИКАЛЫК КАРАЖАТТАР
Ата-бабаларыбызбашкаэлдерсыяктууэлеайлана-чөйрөдөгүкурчаганзаттардын, нерселердин, кубулуштардынкөлөмүн, санын, салмагын, өлчөмүн, ченеминөздөрүнүнменталдыктүшүнүгүндөанализдепбилген. Булсантүркүнкасиеттеркүндөлүктурмуш-тиричиликжашообузгааралашыпкеткениакыйкат. Ушундайасылказыналарыбыздынбиридеп– тилибиздегиөлчөмдүкугумдубилдиргенлексикалыкбирдиктердиатоогоболот. Мындайлексикалыкбирдиктертилибиздинсөздүккурамынынбасымдуукатарынтүзүптурат. Жалпыөлчөмбирдиктерининжыйынтыгынкамтыганметрологиялыклексиканынизилденишиарэлдеаркандайденгээлдежүргүзүлгөн.
САМОСТОЯТЕЛЬНАЯ РАБОТА КАК СРЕДСТВО АКТИВИЗАЦИИ ПОЗНАВАТЕЛЬНОГО ИНТЕРЕСА
В статье рассматривается процесс и особенности организации самостоятельной работы студентов на уроках и, что именно самостоятельная работа вырабатывает высокую культуру умственного труда, которая предполагает не только изучение книги, ведение записей, а прежде всего ума, стремление вникнуть в сущность вопроса, идти в глубь еще не решенных проблем.
DIFFICULTIES IN ADAPTATION OF RURAL STUDENTS TO THE UNIVERSITY WITH THE ENGLISH LANGUAGE PROGRAM OF TEACHING
The article covers the peculiarities of students’ adaptation to the University; especially the difficulties in adaptation of rural students to the university with the program of English language teaching are given. First, the concept and definition of adaptation are given, further various methods of adaptation and ways of solving the difficulties in adaptation are provided.
ЭСЕНГУЛ ИБРАЕВДИН ПОЭЗИЯСЫ АРКЫЛУУ КЫРГЫЗ ТИЛИН ҮЙРӨТҮҮ
Макаладабүгүнкүкүндөгүкыргызтилинокутуп-үйрөтүүгөарналганусул-ыкмалардынабалытууралууучкайсөзболот. АкынЭсенгулИбраевдинөмүртаржымалы, поэзиясыбоюнчадаярдалгантест, тапшырмажанакөнүгүүлөрмисалгатартылат. Ошондойэлебултапшырма, көнүгүүлөрдүнкантипиштетилип, тилүйрөнүүчүлөргөкандайтаасиртийгизетургандыгыжөнүндөмаалыматберилет.
ЭМОТИВДҮҮ ТЕКСТТИН ПРАГМАТИКАСЫ
Макалада тексттеги эмотивдик маанилер, эмоционалдык реакция жана прагматика маселелери каралат.
МАМЛЕКЕТТИК ТИЛДИН УЧУРДАГЫ АБАЛЫ
Бул макалада мамлекеттик тилдин учурдагы абалы жөнүндө сөз болот.Учурдагы тилди өнүктүрүүдөгү проблемалар жөнүндө айтылат.
КЫРГЫЗ ТИЛИН КЕСИПТИК БАГЫТТА ОКУТУУНУН КЭЭ БИР МАСЕЛЕЛЕРИ
Макалада жогорку сапаттагы кесиптик даярдыктагы адистерди чыгаруу, инсандыкка багытталган кесиптик билим берүүнүн система түүзүүчү факторлору, адистин келечектеги кесибинде үйрөнгөн кыргыз тилин кандай жана канчалык денгээлде колдонууга даярдыгы тууралуу сөз болот.
ТЕКСТ МЕНЕН ИШТƟƟДѲ СТУДЕНТТЕРДИН КОММУНИКАТИВДИК КОМПЕТЕНЦИЯЛАРЫН КАЛЫПТАНДЫРУУ
МакаладафилологиялыкэмесЖОЖдордоКыргызтилижанаадабиятысабагынокутуудатекстменеништѳѳнүннатыйжалууыкмаларыберилген. Булыкмалартексттинмазмунунтүшүнүүдөгүкыйынчылыктардыжоюуга, тексттинмаанисинчечмелеп, тексттегинегизгижанакөмөкчүмаалыматтыаныктоого, жалпыалганда студенттердинкоммуникативдиккомпетенцияларынкалыптандыруугашарттүзѳт.
ТҮРК ЖАНА МОНГОЛ ТИЛДЕРИНДЕГИ САНДАРДЫН СИМВОЛИКАСЫ
Акыркыжылдардаалтаистикадасандардынсимволикасыжанаалардынэтнолингвистикалыктабиятычоңкызыгуунужаратууда. Булмакаладатүркжанамонголтилдериндегисандыксимволиканынлексика-семантикалыкөзгөчөлүктөрүизилденет.
АКТУАЛЬНОСТЬ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ПОСЛОВИЦ, ПОГОВОРОК НА УРОКАХ РУССКОГО ЯЗЫКА В 5 – 9 КЛАССАХ
В этой статье рассматривается классификация, философские сопоставительные категории пословиц и поговорок и их практического применения. А также как на средство украшения речи (форма), в редких случаях, с оговорками, признают за ней право выражения идеи (содержание).
МАМЛЕКЕТТИК ТИЛ – УЛУТУБУЗДУН ЖҮЗҮ
Мамлекеттик тилди билүү-Кыргыз Республикасынын ар бир жаранынын аруу максаты жана ыйык милдети болууга тийиш. Бүгүнкү күндө бардык бийлик бутактарында күчтүү мамлекеттик тил саясаты бышып жетилди. Азыр тил коргоого эмес, колдонууга муктаж. Макалада мамлекеттик тилди колдонууну кеңейтүү жана шарттарды түзүү боюнча милдеттер сунушталат.
ТЕГИЗДИКТЕ ЖӨНӨКӨЙ ГЕОМЕТРИЯЛЫК ФИГУРАЛАРДЫ ТААНУНУ МАШИНАГА ҮЙРӨТҮҮДӨ ИНВАРИАНТТАРДЫ КОЛДОНУУ
Бул макалада эң белгилүү болгон машина үйрөтүү классификаторлорунун салыштырма талдоосу келтирилген: конволюциялык нейрон тармактары (CNN); таяныч вектордук машина (SVM); k-жакынкы кошуналар ыкмасы (k-NN). Негизги маалымат берилиштери катары тегиздикте жайгашкан геометриялык фигуралардын (үч бурчтук, төрт бурчтук, тегерек жана жылдызча) сүрөттөрүнүн векторлору алынган. Сүрөттөрдү векторлорго өткөрүү [17] макаласына таянып алынган. Айтылган классификаторлорду үйрөтүү жана таануу талдооcу жүргүзүлгөн жана берилген маалыматтарды түздөн түз машинеге үйрөтүү жана векторлорго өткөрүп үйрөтүү ролу изилденген.
КЫРГЫЗ ТЕРМИНОЛОГИЯСЫНЫН ӨНҮГҮШҮ «МАНАС» ЭПОСУНАН БАШТАЛАТ
Макаладаучурдагыкыргызтерминологиясынынжаӊыланышыжанаөнүгүшүүчүн«Манас» эпосунакайрылуусунуштарыкаралды. Сюжеттиклинияданжиктелгентемалар, агатиешелүүподтемаларжанасөздөрэтнолингвистиканынуюткусунтүзөт. Айрым калпыс которулган же кемтик семантикалык-лексемалардын аналогу катары да кызмат өтөөрү, социолингвистикада сиӊимдүү болоору шексиз. Тармактуу терминологиянын колдонмо куралы катары «Манас» эпосунун текстинен алынган сюжеттик-тематикалык көрсөтмөнү колдонууга сунуштайбыз.
МАМЛЕКЕТТИК ТИЛДИ КЕСИПКЕ БАГЫТТАП ОКУТУУ АРКЫЛУУ СТУДЕНТТЕРДИН КЕСИПТИК ИШМЕРДҮҮЛҮГҮН ӨНҮКТҮРҮҮ
макалада мамлекеттик тилди кесиптик багыттап окутуунун айрым маселелери, аталган багытта окутуу аркылуу студенттердин кесиптик ишмердүүлүгүн өнүктүрүүнүн актуалдуулугу жана мааниси, кесиптик компетенттүүлүк, жөндөмдүүлүк, кесиптик терминдер жөнүндө сөз болот.
ОРУС МЕКТЕПТЕРДЕ ОКУУЧУЛАРДЫН КЫРГЫЗЧА КЕБИН КАЛЫПТАНДЫРУУНУН ЖОЛДОРУ
Бул макалада кыргыз тилин бөтөн тил катары окутууда окуучулардын кыргызча кебин калыптандыруунун жолдору жөнүндө сөз болот. Окуучулардын кыргызча кебин калыптандыруунун жолу катары текст саналат. Бул чакан макалада текст менен иштөөнүн кээ бир жолдору сунушталды. Текст менен иштөөгө сунушталган материал окуучулардын оозеки кебин калыптандырууда гана эмес, кругозорун кеңейтип, ой жүгүртүүнү жана керектүү лексиканы колдонууга жардамын тийгизет.
МАМЛЕКЕТТИК ТИЛ ЖАНА УЛУТТУК ИДЕОЛОГИЯ
Макала кыргыз тилине “Кыргыз Республикасынын мамлекеттик тили” статусунун берилгендигинин 30 жылдыгына арналат. Анда кыргыз тили, улут, улуттук тил, улуттук идеология боюнча түшүндүрмөлөр берилет. Кыргыз тилинин дүйнөлүк тилдердин, анын ичинде, түрк тилдеринин ичинен алган орду жөнүндө сөз болот.
КЫРГЫЗ ТЕРМИНОЛОГИЯСЫНЫН ИЗИЛДӨӨ ТАРЫХЫ
Бул макалада кыргыз терминологиясынын изилдөө тарыхы каралат. Терминология боюнча маалымат берилет. Кыргыз терминологиясынын илимий негиздерине тиешелүү теориялык пикирлер белгилүү окумуштуу Б.М. Юнусалиевдин эмгектеринде да бар.
МАМЛЕКЕТТИК ТИЛ – УЛУТТУН КЕЛЕЧЕГИ
Бул макалада мамлекеттик тилдин келечектеги ролу жана маанилүүлүгү жөнүндө каралган.
11-15 ЖАШТАГЫ МУШКЕР БАЛДАРДЫН ФИЗИКАЛЫК ӨНҮҮҮСҮН ЖАНА ИШ ЖӨНДӨМДҮҮЛҮГҮН ИЗИЛДӨӨ
Изилдөөгө 11-15 жаштагы мушкер балдардын физикалык өнүгүүсү жана иш жөндөмдүүлүгү алынган.Мушкер балдардын физикалык өнүгүшү антропометрия, иш жөндөмдүүлүгү Гарвардык степ-тест методору менен аныкталды. 11-15 жаштагы мушкерлердин тулку боюнун өркүндөшү өсүп-өнүгүүнүн законченемдүүлүктөрүнө баш ийет.Мушкерлердин ишмердүүлүгүнүн деңгээли адабият көрсөткүчтөр менен салыштырууда начар деңгээлде экени байкалды.
СУУДА СҮЗҮҮ МЕНЕН МАШЫККАН 14-15 ЖАШТАГЫ ӨСПҮРҮМДӨРДҮН ДЕМ АЛУУ СИСТЕМАСЫНЫН ӨЗГӨЧӨЛҮГҮ
Илимий макалада сууда сүзүү менен машыккан 14-15 жаштагы өспүрүм балдардын дем алуу системасынын өзгөчөлүгү изилдөөгө алынган.
Өспүрүмдөрдүн дем алуу көлөмдөрүн спирометрия методу жана Штанге-Генче сынамдары менен аныктоо жүргүзүлдү. Изилдөөнүн негизинде сууда сүзүү менен машыккан балдардын дем алуу көлөмдөрүнүн көрсөткүчтөрү машыкпаган балдардын көлөмдөрүнө салыштырмалуу жогору экени тастыкталды. Сууда сүзүү менен машыккан балдардын гипоксиялык абалга болгон чыдамдуулугу машыкпаган балдарга салыштырмалуу жогору болгону аныкталды.
ПРЕДМЕТТЕР АРАЛЫК БАЙЛАНЫШТЫ ТҮЗҮҮ МЕНЕН БИРГЕ ОКУУЧУНУН ТАБИГЫЙ-ИЛИМИЙ ТҮШҮНҮГҮН КАЛЫПТАНДЫРУУ
Макала жалпы билим берүү мекемелеринде физиканы өтүү методикасына арналган.
ИШ КАГАЗДАРЫ ЖАНА АНЫН ТАЛАПТАРЫ
Бул макалада иш кагаздары жана анын талаптары жөнүндө анализ кылынды.
ОСОБЕННОСТИ ПРОФЕССИОНАЛЬНО-ОРИЕНТИРОВАННОГО ОБУЧЕНИЯ АНГЛИЙСКОМУ ЯЗЫКУ СТУДЕНТОВ ЮРИДИЧЕСКОГО ПРОФИЛЯ
В статье рассматривается проблема профессионально-ориентированного обучения английскому языку, а также цели обучения и методологические вопросы преподавания английского языка студентам юридического профиля. Актуальность темы определяется тем, чтосовременноеобществотребуетконкурентоспособныхспециалистов,способныхобщаться на профессиональном иностранном языке по своей специальности. Показана необходимость формированияиразвитияустудентовкоммуникативныхумений,важныхдляихэффективной профессиональной деятельности. Акцент сделан на методику преподавания иностранных языков, в частности на формирование коммуникативной компетенции. Обосновывается необходимость профессиональной подготовки преподавателей для обучения английскому языку в специальных целях. Говорится о применении наряду с профессионально-ориентированным методом обучения индивидуально-ориентированного подхода. На основе проведенного исследования делается вывод о том, что сущность профессионально ориентированного обучения иностранному языку заключается в формировании у студентов-юристов коммуникативных умений, которые позволили бы им осуществлять профессиональные контакты на иностранном языке в различныхситуациях.
КЫРГЫЗ ТИЛИНДЕГИ АТООЧ СӨЗДӨРДҮН МОРФОЛОГО-СИНТАКСИСТИК МҮНӨЗҮ
Кыргыз тилинде атооч сөз түркүмдөрү К. Тыныстановдун окуу китептеринен баштап кезигет. Бүгүнкү күндө ал сөз түркүмдөрүнүн морфологиялык жана синтаксистик өзгөчөлүктөрү, кызматтары изилденген. Макалада кыргыз тилиндеги атооч сөз түркүмдөрүнүн морфолого-синтаксистик мүнөздөрү каралат.
КАБЫЛ АЛЫНГАН СѲЗДѲРДҮ ТИЛДИК ѲЗГѲЧѲЛҮККѲ ЖАРАША ѲЗДѲШТҮРҮҮ ТАРЫХЫНАН ЖАНА УЧУРДА ЖАҢЫ СѲЗДѲРДҮН КОЛДОНУЛУШ АБАЛЫ
Бул макалада кабыл алынган сѳздѳрдүнтилдик ѳзгѳчѳлүккѳ жараша ѳздѳштүрүү тарыхынан жана учурда жаңы сѳздѳрдүн колдонулуш абалыкаралган.
ТЕРМИНДЕРДИ ЖАСООДО СЫН АТООЧТОРДУН КОЛДОНУЛУШУНУН МОРФОЛОГИЯЛЫК ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Бул макалада азыркы кыргыз терминологиясындагы терминдерди жасоодо сын атоочтордун колдонулушунун морфологиялык өзгөчөлүктөрү жөнүндө каралган.
СТУДЕНТТЕРДИН БИЛИМИН ТЕКШЕРҮҮДӨ ТЕСТТИН АР ТҮРДҮҮ ВАРИАНТТАРЫНЫН КОЛДОНУЛУШУ
Булмакаладакыргызтилининграмматикасыжаналексикалыктемаларбоюнчастуденттердинбилиминтекшерүүдөколдонулгантесттинартүрдүүварианттарысунушталды.
АДЕКВАТТУУ КОТОРМОНУН МАСЕЛЕЛЕРИ
Бул макалада «адекваттуулук» түшүнүгү котормо сапатын баалоонун негизги критерийлердин бири катары изилденет. Атап айтканда, котормонун адекватуулугу коммуникативдик ыкма аркылуу каралат. Англис кыргыз тилине которулган мисалдар берилди.
АБЗИЙ КЫДЫРОВДУН «ШОҢУР» АҢГЕМЕЛЕР ЖЫЙНАГЫНДАГЫ ЮМОРДУ ПАЙДАЛАНУУ ЧЕБЕРЧИЛИГИ
Окурмандардын назарына Абзий Кыдыровдун балдарга арналган прозалык чыгармаларындагы юмордун берилиши жөнүндө ой жүгүртүүнү сунуш кылабыз.
ПРОБЛЕМЫ ПОДГОТОВКИ ЖУРНАЛИСТСКИХ КАДРОВ С УЧЕТОМ СПРОСА МЕДИАРЫНКА
Данная статья посвящена проблеме подготовки журналистов в высшей школе в связи с изменившимися спросом и современными требованиями медиарынка. В статье проанализированы причины снижения спроса медиарынка к журналистским кадрам. По мнению автора, для улучшения качества подготовки конкурентноспособных медиаспециалистов нужна практикоориентированная программа обучения журналистов.