#2, 2024
ОБРАЗОВАНИЕ И ПЕДАГОГИКА
ОКУУ ПРОЦЕССИНДЕ ПСИХОЛОГ СТУДЕНТТЕРДИН ӨЗҮН-ӨЗҮ БААЛООСУ
Билим берүү системасынын милдеттеринин бири психолог студенттерде окуу иш-аракеттеринин негиздеринкалыптандыруу болуп саналат.
Макалада кесип тандоонун ийгилиги өзүн-өзү баалоого көз карандылыгы ачыкталып, адекваттуу өзүн-өзү баалоо сезимине ээ окуучу өзүнүн окуудагы жетишкендиктерин жана ийгиликтерин, жөндөмдөрүн жана мүмкүнчүлүктөрүн салыштырып, туура чечимге келери, ал эми өзүн төмөн баалоо кесипти туура тандоого терс таасирин тийгизип, кесип тандоодо кыйынчылыктарга дуушарланууга алып келери ачып берилди.
Кесиптик өзүн-өзү аныктоодо өзүн-өзү баалоо өзгөчө орунга ээ.
Кесиптик өзүн-өзү аныктоодо өзүн-өзү баалоо-бул адам өзүн кесипкөй адам катары көрүп, баалап, болжолдонгон же өздөштүрүлгөн кесипте өзүнүн жөндөмдөрүн жана мүмкүнчүлүктөрүн баалай билүүсү.
Изилдөөдө болочок психологдордун өзүн-өзү баалоосун аныктоого жана өнүктүрүүгө багытталган иштер аткарылды.
Макалада келтирилген активдүү методдор жогорку деңгээлдеги рефлексияны жана өзүн-өзү баалоонун натыйжалуулугун көрсөттү, бул алардын өнүгүшү үчүн жагымдуу чөйрө болуп,студентти өзүн-өзү тастыктоого багыттады. Психология сабактарында окуу процессине өзүн-өзү баалоо технологияларын киргизүү, окуу процессин уюштурууда активдүүлүк, өзүн-өзү тастыктоо жана өзүн-өзү ишке ашыруу артыкчылыгы бул анын натыйжалуулугун жана сапатын жогорулатуунун зарыл шарты болуп саналат.
ЖАШТАРГА – АСКЕР МЕКЕНЧИЛДИККЕ ТАРБИЯЛЫК ИШТЕРДИ ЖҮРГҮЗҮҮНҮ ЗАМАНБАП МАСЕЛЕЛЕРИ
Макалада жаштарга аскер патриоттуулукка тарбиялоодогу заманбап маселелерин жана иштердин абалы корсотулду.
ЖОГОРКУ КЛАССТЫН ОКУУЧУЛАРЫНЫН КЕСИПТИК ӨЗҮН-ӨЗҮ АНЫКТООДО ӨЗҮН-ӨЗҮ БААЛООНУН РОЛУ
Макалада инсандын кесиптик өзүнөзүаныктоосунун маңызы ачылат. Өзүөзүн баалоо деңгээли менен инсандык багыттын ортосундагы байланышты аныктоого аракет кылат. Өзүн-өзү баалоо сезимин, анын толуктугун жана адекваттуулугун калыптандыруу кесиптик багыттын милдеттеринин бири экендиги көрсөтүлөт. Өзүн – өзү таануу, алардын мүмкүнчүлүктөрүн текшерүү объективдүү өзүн-өзү баалоону калыптандырууга жардам берери аныкталды.
Макалада кесип тандоонун ийгилиги өзүн-өзү баалоо деңгээлине көз карандылыгы ачыкталып, адекваттуу өзүн-өзү баалоо сезимине ээ окуучу өзүнүн окуудагы жетишкендиктерин жана ийгиликтерин, жөндөмдөрүн жана мүмкүнчүлүктөрүн салыштырып, туура чечимге келери, ал эми өзүн төмөн баалоо кесипти туура тандоого терс таасирин тийгизип, кесип тандоодо кыйынчылыктарга дуушарланууга алып келери ачып берилди.
Кесиптик өзүн-өзү аныктоо аспектисинде, өзүн-өзү баалоо-бул адам өзүн кесипкөй адам катары көрүп, баалап, болжолдонгон же өздөштүрүлгөн кесипте өзүнүн жөндөмдөрүн жана мүмкүнчүлүктөрүн баалайт.
Е. А. Климов "кесиптик өзүн-өзү аныктоо психологиясы " аттуу илимий эмгегинде кесип тандоодо өзүн-өзү баалоо деңгээлин изилдеген жана кесиптик өзүн-өзү аныктоонун көйгөйлүү кырдаалдары инсандардын өзүн-өзү баалоо деңгээлдерине жараша ар түрдүү типологияга ээ болорун аныктаган.
Макаланын аягында мектептеги жогорку класстардын окуучуларынын сурамжылоосунун жыйынтыктары талданды.
РАСШИРЕНИЯ ТЕХНОГЕННОГО МИРА И РАВНОВЕСИЯ ДУХОВНОГО РОСТА ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА
В статье речь пойдет о поддержание баланса между технологическим прогрессом и духовным ростом. Важно найти баланс между использованием технологии и заботой о своем внутреннем мире. Использование технологий может быть полезным средством для самосовершенствования и развития, а также может предлагать новые возможности для духовного роста и самореализации. Развитие социальной компетентности и связей. В условиях техногенного мира, важно развивать навыки общения и установление здоровых взаимоотношений с другими людьми. Это поможет создать сильные связи и коммуникацию в семье, на работе и в социальной среде. Встатье однако, важно помнить, что технология должна быть инструментом, а не конечной целью сама по себе.
МАТЕМАТИКАНЫ ОКУТУУДА КЕНЖЕ ОКУУЧУЛАРДЫН ЛОГИКАЛЫК ОЙ ЖҮГҮРТҮҮСҮН ӨНҮКТҮРҮҮ
Макала кенже окуучулардын логикалык ой жүгүртүүсүн өнүктүрүү проблемасына арналып, маселенин учурдагы актуалдуулугу каралган. Анткени кенже окуучулук куракта индукция, дедукция, анализ, синтез, жалпылоо, салыштыруу, классификациялоо сыяктуу логикалык амалдарды аткара билүүнүн фундаменти түптөлүп, ой жүгүртүүнүн интенсивдүү өнүгүшүнө негиз болот. Макалада кенже окуучулардын логикалык ой жүгүртүүсүн өнүктүрүүгө карата ар түрдүү көнүгүүлөр каралып, өзгөчө текстүү маселелерге көңүл бурулду. Белгилүү болгондой математика сабагында убакыттын көбү маселе чыгарууга жумшалат, анткени кенже окуучулардын ой жүгүртүүсүн өнүктүрүүдө текстүү маселелердин ролу зор. Текстүү маселелерди чыгарууга үйрөтүү методикасын туура ишке ашыруу кенже окуучулардын математикалык билимдерин, билгичтиктерин жана көндүмдөрүн жогорку деңгээлде калыптандырууга шарт түзөт. Ошону менен бирге, текстүү маселелер биринчи кезекте окуучулардын ой жүгүртүүсүн активдештирип, так логикалыкой жүгүртүүгө, фактыларды салыштырууга жана карама-каршы коюуга, натыйжада туура тыянак чыгарууга үйрөтө турганын унутпашыбыз зарыл. Ошондуктан бул багытта мугалим тарабынан математика сабагында максаттуу жана системалуу иш алып баруу абдан маанилүү.
БАЛАНЫН ТАРБИЯЛАНУУСУНА АТА-ЭНЕНИН ЖАНА МЕКТЕПТИН ИНТЕГРАЦИЯЛЫК ТААСИРЛЕРИ
Баланын мектепке көнүп, адаптацияланышына үй-бүлөнүн, өзгөчө эненин жана мугалими менен кура турган байланышынын негизинде ар кандай болот. Бул макалада мектеп менен үй-бүлөнүн өз ара аракети – бул мугалимдер менен ата-энелердин биргелешкен иш-аракеттери жана баарлашуу процессиндеги мамилелеримектеп окуучуларына тийгизген таасирлери каралган. Тарбиялык маселелерди ийгиликтүү чечүү үй-бүлө менен мектеп өз ара аракеттенгенде гана мүмкүн болот. Башкача айтканда, мектеп менен үй-бүлөнүн өз ара аракетинен уламөзүнөн кичинекейлерге кам көрүүгө, ата-энелерин, улуу кишилерди, теңтуштарын урматтоого, сылык мамиле жасоого тарбиялайт. Андан сырткары, адеп-ахлак нормаларына таянуу мугалимге балдар менен педагогикалык маселелерди чечүүдө түшүнбөстүктөрдөн жана бөлүнүүчүлүктөн качууга жардам беришижана алардын таалим-тарбиялык маанилери изилденген. Изилдөө атайын үй-бүлөнүн балдардын өз убагында билим жана кесипке үйрөтүүсү, балдарды адептүүлүккө тарбиялоосу, эмгектик көндүмдөрдү, коомдук мүлктү урматтоо, баланын ден соолугуна өзгөчө кам көрүү үчүн зарыл шарттарды түзүүгө карат жүргүзүлгөн. Натыйжада, баланы тарбиялоодо үй-бүлө менен мектептин өз ара аракетинин таасирлери чоң болооору жана сабак учурунда мугалимдер менен үй-бүлөнүн ортосундагы кызматташтык мамилелерди калыптандыруу узак процессэкендиги илимий-методикалык жактан далилденди.
БАШТАЛГЫЧ КЛАССЫНЫН КЕЛЕЧЕК АДИСТЕРИНЕ МАТЕМАТИКА САБАГЫНДА МАСЕЛЕ ЧЫГАРТУУНУН АЙРЫМ ЖОЛДОРУ
Бул макалада башталгыч класстын келечек адистери, мектепте иштеген жаш мугалимдер үчүн мектептеги математика сабагынын окуучуну мезгил талап кылгандай коомго даярдоо маселесин чечүүдөгү салмагына маани берүүгө түрткү берет.Айрыкча математикада маселе чыгаруунун баланы өнүктүрүүчүлүк миссиясында кандай ишке ашыруу керектиги боюнча практикалык кадамдар,өз алдынча негиздеп кете алууга мотивдөөчү чыгармачыл иш- аракеттерди(креативдүү) колдонуу зарылдыгын түшүндүрүү сунушталат.Ошону менен катар жөнөкөй маселелерди( деңгээлге карата) суроо-жооп менен анализдөөнүн эффектисине жетүүгө айрым маселелерди чыгаруу берилет.
САМОРЕАЛИЗАЦИЯ КАК ФОРМА ПРОЯВЛЕНИЯ ВОЗМОЖНОСТЕЙ УЧИТЕЛЕЙ ИННОВАЦИОННЫХ ШКОЛ
В статье рассматриваются проблемы самореализации собственных возможностей творческой личности. Сущность самореализации анализируется на основе экзистенциальных, имманентных и активных подходов и ценностных ориентаций индивидуального свободного выбора человеком жизненного пути.
На основе эмпирического анализа определены методологические направления изучения самореализации на основе индивидуального и деятельностного подхода как проявления практической идентичности, как инновационного вызова с новыми и альтернативными способами деятельности, как опыта в системе самоуправления социально-педагогических преобразований.
Результаты исследований педагогической деятельности и творческих способностей позволили обратить особое внимание на зависимость профессиональной самореализации от развития личности педагога, которая напрямую связана с особенностями целостного педагогического процесса. Исходя из сущности целостного педагогического процесса, представленного как самодвижение и как самоуправляемый процесс, как единство духовной и личностной направленности, предполагается, что деятельность зарегистрированных школ является целостным, самоуправляемым процессом, результатом инновационных способностей учителей, сформированных в процесс их самореализации.
МЕТОДЫ И СТРАТЕГИИ ОБУЧЕНИЯ ДВУЯЗЫЧНЫХ УЧАЩИХСЯ РАБОТЕ С ХУДОЖЕСТВЕННЫМ ТЕКСТОМ НА УРОКАХ ЧТЕНИЯ В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ
Обучение учащихся-билингвов работе с художественным текстом на уроках чтения в начальной школе требует особого подхода и учета их языковых особенностей и потребностей. Для решения возникших задач в данном исследовании предлагаются методы, стратегии и учет языковых потребностей, помогающие развивать коммуникативные, когнитивные и социокультурные способности учащихся младших классов в языковых реалиях нашей республики. В реализации обучающего процесса, нацеленного на положительный двухсторонний результат, от педагога требуется мобилизация методических, профессиональных компетенций.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В СОВРЕМЕННОЙ ПОДГОТОВКЕ БУДУЩИХ ПЕДАГОГОВ
В данной статье красной нитью проходит мысль о том, что подготовка студентов к воспитательной работе в школе представляет собой сложный и многогранный процесс, требующий глубокого понимания принципов обучения и воспитания. Это включает в себя не только освоение профессиональных знаний и навыков, но и способность адаптировать их к меняющимся условиям и потребностям учащихся. Будущие педагоги сталкиваются с новыми вызовами, такими как быстрые технологические изменения, обилие информационных и культурных потоков, а также разнообразие социальных и психологических аспектов. Педагог должен уметь вести эмоционально-поддерживающий диалог с учениками, проявлять внимание к их потребностям и проблемам, а также помогать им развивать чувство ответственности, самостоятельности и уважения к окружающим. Использование инновационных образовательных технологий и методик также играет ключевую роль в современной педагогической подготовке.
ФОРМИРОВАНИЕ НАВЫКОВ ЗДОРОВОГО ОБРАЗА ЖИЗНИ У ШКОЛЬНИКОВ
С статье заключена идея о точ, что педагогических условиях формирования навыков здорового образа жизни у школьников является крайне актуальной в современном образовании и обществе. В последние годы наблюдается увеличение внимания к здоровью детей и подростков в различных странах, что отражается в реформах образовательной системы и внедрении специальных программ. Ожирение, нарушения пищевого поведения и снижение физической активности становятся всё более распространенными среди молодежи, что требует комплексного подхода со стороны образования.Одним из основных методов изучения проблематики является экспериментальное исследование, позволяющее систематически анализировать эффективность различных подходов к формированию здоровых привычек в поведенческих моделях.
В данном контексте результаты исследований становятся необходимым руководством для разработки программ и стратегий, направленных на содействие здоровому образу жизни в обществе. Посредством анализа этих результатов мы можем также разработать эффективные методики и интервенции для их практической реализации.
ХИМИЯ САБАГЫНДА ОКУТУУНУН ИЗИЛДӨӨ МЕТОДУН КОЛДОНУУ
Көп тараптуу изилдөөнүн негизинде өзүлөрүнө белгисиз болгон иштерди, теориялык билимдерди жана чыгармачылыктын жолдорун таап чыгышы окуучулардын изилдөөчүлүк иш аракеттери деп түшүнүүгө болот. Ушундай жолу менен окуучулар химия боюнча изилдөөнүн негизги методдору менен таанышат жана өз алдынча билим алуунун көндүмдөрүнө ээ болушат.
Окутууда изилдөө методун колдонуу окуучуларды мүмкүн болушунча өз алдынча, чыгармачыл активдүү иш аракеттерге тартууга мүмкүндүк берет. Ошонун негизинде окуучулар маселелерди өздөрү түзүп жана аларды чыгаруунун ар кандай жолдорун таап, рефераттарды жазышат, баяндамаларды даярдашат, ж. б.
Изилдөөчүлүк окутуу жаңы объективдүү илимий маалыматты жаратпайт, бирок илимий изилдөөнү моделдештирет жана окуучуларды субъективдүү жаңы илимий билимдерге алып келет.
ПЕДАГОГИКАЛЫК ПРАКТИКАНЫН ШАРТЫНДА СТУДЕНТТЕРДИН ПРОЕКТТИК ИШМЕРДҮҮЛҮГҮН УЮШТУРУУДА МУЛЬТИМЕДИА КАРАЖАТТАРЫН КОЛДОНУУ
Макалада педагогикалык практика учурунда болочок математика мугалимдеринин изилдөөчүлүк компетенцияларын калыптандырууга багытталган проекттик ишмердүүлүгүн уюштуруунун өзгөчөлүктөрү каралды. Болочок математика мугалимдерин изилдөөчүлүк ишмердүүлүккө даярдоо – педагогикалык изилдөөлөрдүн методдорун жана технологияларын өздөштүрүүнү, педагогикалык процесстерге байкоо, анализ жүргүзүүнү, анкета, тест алууну, тажрыйба, локалдык педагогикалык эксперимент уюштурууну, эксперименттин жыйынтыктарын статистикалык талдоону, макалаларга, китептерге аннотация жана пикир жазууну, илимий-методикалык булактарды талдоону ж.б. изилдөөчүлүк компетенцияларды калыптандырууну камтыйт. Студенттердин изилдөөчүлүк компетенцияларын калыптандыруу жана өнүктүрүү педагогикалык практиканын шартында бекемделип, проекттик ишмердүүлүктү уюштуруунун эффективдүү формалары жана ыкмалары аныталышы зарыл. Өзгөчө заманбап технологиялардын, мультимедиалык каражаттардын колдонулушуна артыкчылык берилет. Анткени педагогикалык практика учурунда кесиптик чөйрө моделдештирилип, студенттер “чыныгы педагогикалык ишмердүүлүккө” чөмүлө алат.
НРАВСТВЕННОЕ СТАНОВЛЕНИЕ ЛИЧНОСТИ ШКОЛЬНИКОВ В ПРОЦЕССЕ СОВМЕСТНЫХ ДЕЙСТВИЙ
В статье речь идет о том, что проблема взаимодействия в процессе различных совместных действий, которая получила развитие в социальной психологии и педагогике, глубоко затрагивает теорию и практику университетского образования.Процесс нравственного воспитания осуществляется в условиях совместной деятельности руководителей и учащихся, учащихся и коллективов. Именно в процессе совместной деятельности реализуется и формируется взаимодействие и взаимоотношения между преподавателями и молодежью, руководителями и учащимися. В этом процессе реализуется всестороннее и гармоничное развитие личности будущего специалиста –главная образовательная цель современных школ. В данной статье мы остановимся на проблеме повышения нравственных качеств учащихся при коллективном обучении в начальной школе. При планировании нравственного воспитания особое внимание следует уделять формированию таких качеств, как гуманизм, коллективизм, патриотизм, профессиональная ответственность, нравственное достоинство подростков, честность, требовательность к себе и окружающим. Невозможно раскрытьосновы нравственного воспитания учащихся в современных условиях без анализа социально-педагогических особенностей школьных сообществ.
ПАНДЕМИЯ ШАРТЫНДА ИНФОРМАТИКАНЫ ОКУТУУНУН КӨНДҮМ ТАЖРЫЙБАСЫНАН АЛЫНГАН САЛЫШТЫРМАЛУУ ТАЛДОО
Салттуу билим берүүдө «Информатика» окуу предмети, мугалимдин бул предметти окуп жаткан студенттер менен болгон байланыш ишине көп сааттар талап кылынат. Пандемия башталып кеткендигине байланыштуу, окутуучулар менен студенттердин арасындагы байланышты камсыздоо үчүн техникалык каражаттарды тандоо зарыл болгон. 2020-2021-окуу жыл ичинде жана 2021-2022-окуу жылынын кышкы семестринде бул дисциплина аралаш, салттуу жана дистанттык форматтарда окутулду. Программалоону окутуп-үйрөтүү үчүн билим берүүдө пандемия шартында иштеп кетүүгө педагогикалык тажрыйба жана жаңы маалымат технологиясын пайдалануу боюнча дагы тажрыйбалар жыйналды.
Бул макаладаүйрөнүчүлөр менен өз-ара онлайн байланышты уюштуруучу кызматтарга жана Маалымат технологиясына сарасеп салынып, биз тараптан коолдонулган технологиялар, алардын артыкчылыктары жана кемчиликтери жазылат, дисциплинаны окутуунун сапатына жана программалоого байланышкан аралаш жана дистанттык окутуу боюнча изилдөө суроолору коюлат жана аларды өркүндөтүү жолдору боюнча тыянакттар чыгарылат.
ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ НАПРАВЛЕННОСТЬ КАК СТРУКТУРНЫЙ ЭЛЕМЕНТ СОЦИАЛЬНО-ЛИЧНОСТНОЙ КОМПЕТЕНЦИИ СТУДЕНТОВ ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ВУЗА
В качестве основополагающего показателя профессионализма учителя начальных классов выступает сформированность социально-личностной компетенции. В статье рассматривается ее структурный элемент - профессиональная направленность педагога. В процессе анализа литературы установлено, что единого определения и содержания профессиональной направленности учителя не существует. Имеют место разнообразные подходы к сущности данного понятия. Приведены результаты эксперимента.
ФАКТОРЫ, ВЛИЯЮЩИЕ НА ФОРМИРОВАНИЕ МОРАЛЬНОГО СОЗНАНИЯ ПОДРОСТКОВ, НАХОДЯЩИХСЯ В ТРУДНОЙ ЖИЗНЕННОЙ СИТУАЦИИ
Подростковый возраст представляет собой переходный период между детством и взрослой жизнью, который сопровождается различными социальными и психологическими изменениями. Этот период характеризуется не только сложностями и конфликтами, но и возрастанием самостоятельности и расширением сферы интересов. Подростки испытывают давление со стороны общества, которое влияет на их выбор поведения и жизненных ценностей. Привычки и образ жизни взрослых, окружающих подростка, могут существенно повлиять на его собственные предпочтения и поведение. Влияние социума в подростковом возрасте может учитываться в различных аспектах, начиная от принятия общепринятых норм и ценностей до выбора определенных видов деятельности и поведенческих моделей. Подростки, осознавая свое место в обществе, стараются адаптироваться к требованиям и ожиданиям, что влияет на их личность. Таким образом, взаимодействие с социальной защитой является существенным фактором, определяющим развитие подросткового возраста и поддерживающим личность в целом.
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН БИЛИМ БЕРҮҮ МЕКЕМЕЛЕРИНДЕ ДЕНЕ ТАРБИЯ ЖАНА ДЕН СООЛУКТУ ЧЫҢДОО ИШМЕРДҮҮЛҮГҮ
Бул макалада билим беруу мекемелериндеги дене тарбия жана ден соолукту чындоододо жаштардын ден соолуктарын бекемдоого жана сергек жашоого болгон педагоктордун коз караштары. Технология кылымында кыймыл-аракеттин аздыгынан, организмдин биологиялык муктаждыктарын канааттандырбагандыктан,экологиянын бузулуусунан, демографиялык койгойлордон,олкобуздогу медицинанын толук кандуу камсыздандырылбагандыгынан, туура эмес тамактануунун натыйжасынан,ар турдуу стресстен улам адамдардын түрдүү ооруларга чалдыгуусунун негизинде жана оорулардан алдын алуу максатында кыскача төмөнкү изилдөө жүргүзүлдү. Изилдөөнүн негизинде: дене тарбиянын социалдык нормаларынын чечүү жолдору, энергиянын негизги формулалары, кыймыл-аракет аркылуу саламатта болуу булагы, дене тарбиялык көнугүүлөр аркылуу ден соолукту чындоонун жаны горизонттору, заманбап дарылоо искусстволору жана анын негизги факторлору далилденип, физикалык активдүүлуктү ден соолуктун булагына айлантчу бир нече башкы эрежелер сунушталды.Ошондой эле, дене тарбия жана ден соолукту чыңдоо иш-чаралары балдардын жана өспүрүмдөрдүн сергек жашоо образын калыптандырууга олуттуу салым кошот. Адаттар жана каалоолор эрте куракта калыптанат, ошондуктан физикалык активдүүлүктүн жана туура тамактануунун маанилүүлүгүн түшүнүү мектептен болушу керек. Бул начар жашоо менен байланышкан көптөгөн оорулардын алдын алууга жардам берет.
ФОРМИРОВАНИЕ ОТВЕТСТВЕННОГО ОТНОШЕНИЯ К ЗДОРОВЬЮ И ЗДОРОВОМУ ОБРАЗУ ЖИЗНИ У УЧЕНИКОВ
Формирование ответственного подхода к собственному здоровью и здоровому образу жизни у учеников будет успешным только при их активном участии в укреплении здоровья. Поэтому физическая и психологическая подготовка школьников играет ключевую роль в формировании здорового образа жизни как в процессе обучения, так и в самостоятельной оздоровительной деятельности. Если у учеников недостаточная физическая и психологическая подготовка, то методы укрепления здоровья становятся просто объектом наблюдения и не внушают должного отношения к собственному здоровью. Без достаточных оценок, размышлений и других факторов, влияющих на укрепление здоровья, убеждения не формируются. Актуальность здорового образа жизни обусловлена изменением характера нагрузок на человеческий организм в условиях сложной социальной среды, увеличения рисков различного характера, таких как техногенные, экологические, психологические и политические, которые отрицательно сказываются на здоровье.
ТОЛУКТАЛГАН РЕАЛДУУЛУК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУУ МЕНЕН ПЕДАГОГИКАЛЫК ЖОЖДУН БАКАЛАВРЫНА ИНФОРМАТИКАНЫ ОКУТУУ МОДЕЛИ
Акыркы жылдары дүйнөдө маалыматтык технологиялар жигердүү өнүгүп, алар барган сайын адам баласынын ишмердүүлүгүнүн ар кандай тармактарында колдонулууда. Анын катарында экономиканын тынымсыз өнүгүп жаткан тармагынын бири катары билим беруу тармагында колдонулуда.Ошол эле учурда билим берүүнү маалыматташтыруу жаңы маалыматтык технологияларды жайылтуу процесси гана болбостон, маалыматтык коомдун талаптарына жооп берген билим берүү системасын түзүү процесси катары да каралат. Бул макалада учурдагы педагогдордун ишинин эффекттивдүүлүгүн жогорулатуу учун билим берүү тармагында жаңы ыкмаларды, формаларды жана технологияларды изидөөгө арналат, мисалы маалыматтык коммуникация технологиялары (МКТ), электрондук окутуу, блокчейну, AR (augmented reality) жана VR (virtual reality) – технологиялары сыяктуу технологиялар каралат.
КЕНЖЕ ОКУУЧУЛАРДЫН МЕЙКИНДИК ЭЛЕСТƟƟЛƟРҮНҮН ƟНҮГҮҮ ДЕҢГЭЭЛДЕРИ
Макала кенже окуучулардын мейкиндик элестɵɵлɵрүнүн ɵнүгүү деңгээлдери тууралуу суроолорго арналган.
Кенже мектеп жашындагы периоддо баланын психикасында маанилүү ɵзгɵрүүлɵр жүрɵт жана кенже мектеп жашындагы периоддо мейкиндик ойлонуунун ɵнүгүүсүнүн бɵлүгү сенсетивдик болот ошону менен негизделет. Математика балада ойлонуунун, эс тутуунун, чыгармачыл элестетүүнүн, байкоочулуктун, ой-жүгүртүүнүн так удаалаштыгынын жана аны далилдɵɵнүн ɵнүгүүсүнɵ түрткү берет; окуучулардын мейкиндик элестɵɵлɵрүн ɵнүктүрүү үчүн реалдуу ɵбɵлгɵ түзɵт. Ушундан улам баланын жɵндɵмдүүлүгү анда мейкиндик элестетүүсүнүн жогорулашы менен пайда болот деген чечим менен кенже окуучулардын мейкиндик элестɵɵлɵрүн карадык. Мейкиндик элестɵɵлɵрдүн элементтери болгон мейкиндик катыштар каралат. Мейкиндик катыштар деп мейкиндиктеги объектилердин арасындагы катыштарды же бул объектилердин мейкиндик белгилеринин түшүнɵбүз. Макалада мейкиндик ойлонуунун негизги сапаттары тизмектелип берилген. Мейкиндик жɵнүндɵ билимдерди ɵздɵштүрүү: мейкиндик белгилерди бɵлуп кɵрсɵтүү жана айрымалуу билгичтиктери, аларды туура атоого жана кепке адекваттуу сɵздɵрдү кошуу, активдүү кыймылдар менен байланышкан ар кандай операцияларды аткарууда мейкиндик катыштарда ориентация таба алуу. 1-4-класстын окуучуларында мейкиндик түшүнүктөрү окуу процессинде негизинен эмнелер аркылуу калыптана тургандага да эске алынган. Мындан тышкары окуучулардын мейкиндиктик элестɵɵсүнүн өнүгүү деңгээлдери берилген.
ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ДЕТСКО-РОДИТЕЛЬСКИХ ОТНОШЕНИЙ В КЫРГЫЗСКОЙ СЕМЬЕ
Данная статья исследует психологические особенности детско-родительских отношений в кыргызской семье. Она основана на анализе культурных аспектов кыргызской семейной жизни, роли семейных традиций и ценностей, а также влиянии образования на воспитание детей. Статья также обсуждает изменения в современных детско-родительских отношениях и важность эмоциональной поддержки в семейной среде. Анализируя психологические особенности детско-родительских отношений, аннотация может охватывать такие аспекты, как влияние роли родителей на формирование личности ребенка, методы воспитания и их эффект на эмоциональное и социальное развитие, а также влияние семейной динамики на психологическое благополучие детей. Анализируются факторы, такие как коммуникация, дисциплина, поддержка и эмоциональная связь между родителями и детьми. Аннотация также может затронуть вопросы конфликтов и стратегий разрешения конфликтов в семье, а также роль культурных и социальных факторов в формировании детско-родительских отношений.
ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ РАЗВИТИЯ САМОСТОЯТЕЛЬНОСТИ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ НА ЗАНЯТИЯХ МАТЕМАТИКИ
Данная статья исследует педагогические условия, способствующие развитию самостоятельности младших школьников на уроках математики. Авторы анализируют методы и подходы, направленные на стимулирование самостоятельного мышления и решения задач учащимися. Исследование основано на эмпирических данных и опыте преподавания математики в начальной школе. Статья рассматривает педагогические условия, способствующие развитию самостоятельности младших школьников на уроках математики. Исследование основано на анализе современных педагогических подходов и методик, направленных на стимулирование самостоятельного мышления и деятельности учащихся. В статье представлены рекомендации по созданию образовательной среды, способствующей формированию у школьников навыков самостоятельного решения математических задач, развитию критического мышления и творческого подхода к изучению математики. Результаты исследования могут быть полезны для педагогов и специалистов в области образования, стремящихся к повышению эффективности обучения математике у младших школьников.
ФОРМИРОВАНИЕ КОММУНИКАТИВНЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ ПРИ ОБУЧЕНИИ ЧТЕНИЮ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ
Данная статья рассматривает процесс формирования коммуникативных компетенций у младших школьников в контексте обучения чтению. Она выделяет ключевые аспекты развития коммуникативных навыков, таких как понимание текста, развитие словарного запаса, эмпатия, анализ и критическое мышление, а также навыки общения и сотрудничества. Обсуждаются методы и подходы, способствующие эффективному формированию коммуникативных компетенций у детей в процессе обучения чтению. Статья представляет анализ современных методов развития коммуникативных компетенций у младших школьников через процесс обучения чтению. Рассматриваются психологические и педагогические аспекты, которые влияют на эффективное формирование у детей навыков восприятия, понимания и интерпретации текста, а также способности выражать их мысли и чувства в устной и письменной форме. Результаты исследования подчеркивают важность создания специальной методики обучения чтению, которая активно развивает коммуникативные навыки учащихся. Авторы статьи делают выводы о значимости интеграции коммуникативных и чтения в учебный процесс для создания более эффективной педагогической практики.
Практические рекомендации, представленные в статье, могут стать ценным ресурсом для педагогов и специалистов по образованию, ориентированных на формирование всесторонне развитых и коммуникабельных личностей среди младших школьников.
ТЕХНИКАЛЫК ЖОГОРКУ ОКУУ ЖАЙЛАРЫНДА БАКАЛАВРЛАРДЫ ДАЯРДООДО «ИНФОРМАТИКА» КУРСУН МЕТОДОЛОГИЯЛЫК ЖАНА ТЕХНОЛОГИЯЛЫК КАМСЫЗДОО
Жалпы илимий методдор менен катар методологиялык негиз катары теориялык булактардын базасы: илимий адабияттар, техникалык адистиктердин студенттерине информатиканы окутуу проблемасы боюнча изилдөөлөрдүн басылмалары. Информатика боюнча билим берүү стандарттарын талдоо бакалавриаттарды, окуу пландарын, информатика курстарынын программаларын даярдоодо,техникалык ЖОЖдордун студенттери менен иштөөдө жүргүзүлгөн.
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНДА САНАРИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮНҮН УКУКТУК-ЧЕНЕМДИК НЕГИЗДЕРИ, ӨНҮГҮҮ БАСКЫЧТАРЫ
Кыргыз Республикасында көп жылдан бери бардык деңгээлде санариптештирүү маселеси курч турат. Бул өлкөнүн мезгил агымы менен кадам таштоосу жана өнүгүүдө башка мамлекеттерден артта калып калбоосу үчүн маанилүү маселе. Акыркы жылдары санариптештирүү жаатында бир катар маселелер чечилди, атап айтканда: товар айландыруу санариптик чөйрөгө өтүү, түрдүү социалдык долбоорлорду ишке киргизүү, «Түндүк» ведомостволор аралык электрондук өз ара аракеттенүү системасы аркылуу экономиканын бардык тармактарын санариптештирүү. Билим берүү системасында да санариптештирүү процесси ийгиликтүү ишке ашырылууда алсак, онлайн-курстар, «акылдуу» мектеп, онлайн китепкана жана санариптик окуу куралдар (ноутбук, компьютер, онлайн-китептер,онлайн күндөлүк) кеңири таралууда.
Бул макалада санариптик билим берүүнүн укуктук-ченемдик документтер талдоого алынып, санариптештирүүнүн өнүгүү баскычтары аныкталып, ачыкталынышы сунушталууда. СОВИД-19 же пандемия мезгилинде санариптештирүү процессинин активдүү алдыга жылдырылышы, мектептик окутуу-тарбиялоо иш-чараларын өзгөртүүгө алып келди.
Макала ошондой эле ЖОЖдордогу санариптик билим берүү процессинин жүрүшү тууралуу ачыктайт.
ФОРМИРОВАНИЕ ВНУТРЕННЕЙ МОТИВАЦИИ СТУДЕНТОВ ДЛЯ АКТИВНОГО УЧАСТИЯ В ЗАНЯТИЯХ ФИЗИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ И СПОРТА
В данной статье освещается важность вовлечения и развития интереса молодежи к здоровому образу жизни. В современном обществе физкультура и спорт играют значительную роль в формировании личности учеников и студентов, поэтому формирование их мотивации к этим видам деятельности является серьезной проблемой.
Статья посвящена определению основных факторов, которые влияют на мотивацию студентов к занятиям физкультурой и спортом, а также исследованию способов ее формирования. Важным аспектом является совершенствование мотивационно-ценностного отношения студентов к физической культуре и спорту.
Увеличение интереса стимулирует инициативу, способствует возникновению оригинальных идей и подает желание достигать поставленных целей. В данном контексте ключевым фактором для усиления роли физической культуры является развитие социально-значимых мотивов и интереса к физкультурно-спортивной деятельности.
В статье приводятся данные и делаются выводы, которые подтверждают, что занятия физической культурой и спортом способствуют развитию позитивных личностных качеств у студентов, формированию здорового образа жизни и повышению уровня их готовности к будущей общественной и профессиональной деятельности.
ИСТОРИЯ
КООМДУК-САЯСИЙ ПРОЦЕССТЕР ГЕНДЕРДИК ТЕҢЧИЛИКТИ КАМСЫЗ КЫЛУУНУН ФАКТОРУ КАТАРЫ
Демократиялык кайра түзүүлөр жана рынок мамилелерине өтүү аялдын үй-бүлөгө, коомдогу ролун, статусун жана ордун аныктоодо жаңы мамилени талап кылды, анткени көптөгөн татаал трансформациялык өзгөрүүлөр болду. Чындыгында эле, жумушсуздук, жардылык, калктын кеңири катмарынын социалдык жактан коргоосуз калышы, андан да кыйыны айылдык аялдардын абалынын кыйындоо тенденциясы күчөгөн. Анан калса айыл-кыштак райондорунда экономикалык ишмердүүлүк менен алектенүү аялдарга оңойго турбайт.
Гендердик дискриминациянын айынан азыркы социалдык нормалардын шартында аялдардын эмгеги көп жагынан байкалбай, таанылбай, бааланбай кел жатат. Жалпыга маалым болгондой азыркы учурда республиканын ургачыларынын 65 пайызы айыл жеринде жашайт. Элет аялдарына гана таандык өзгөчөлүк үй-бүлөлүк, социалдык жана маданий баалуулуктарда көрүнүү менен калктын ушул гана катмарына таандык болуп саналат. Айылда калыптанып калган инфраструктура, турмуш шарттары, коомдун турмушунда улам тереңдеп жаткан кризистик көрүнүштөрдүн айынан элеттик аялдар экономикалык, социалдык-психологиялык жана саясий жагынан кыйын абалда калды. Гендердик саясат экономикалык өнүгүүнүн мүмкүнчүлүктөрүн аныктаган улуттук бюджеттин пландарына жана чечимдерге, саясатка, мыйзамдарга системалуу түрдө интеграцияланышы зарыл.
МОЛОДЕЖЬ В МИГРАЦИОННЫХ ПРОЦЕССАХ В СОВРЕМЕННОМ КЫРГЫЗСТАНЕ (по итогам полевых и социологических исследований)
Однако, какой бы ни была ситуация в нашей стране, проблемы молодёжи никогда не теряли своей актуальности. Более того: эта актуальность существенно возрастает в эпоху глобализации, связанной с ростом и распространением интернета, социальных сетей, в связи с чем все более растут потребности и амбиции молодёжи в любой стране, в том числе и в Кыргызстане. При исследовании проблем молодежи нужно иметь в виду, что именно на годы ее жизни приходятся главные социо-демографические события в жизни человека: получение среднего и высшего образования; выбор и получение профессии; начало трудовой деятельности; вступление в брак, рождение детей. Молодежь является наиболее подвижной частью общества, группой, наиболее восприимчивой к новым явлениям действительности, к новым знаниям, новым представлениям о мире. Но при этом молодежь легче поддается манипулированию, в ней не сформированы устойчивые представления и убеждения, политические взгляды и предпочтения. В связи с этим последовательное и всестороннее изучение проблем молодых людей напрямую влияет на развитие общества в целом.
КЫРГЫЗДАРДА АДАТ УКУГУНА ЫЛАЙЫК КЫЛМЫШ ИШТЕРИН ТЕРИШТИРҮҮДӨ БИЙЛЕР СОТУНУН ИШМЕРДҮҮЛҮКТӨРҮ (XIXК.АЯГЫ-XXК.БАШЫ)
Бул макалада кыргыздардын XIXк адат укугуна ылайык кылмыш аракеттерге карата бийлер сотунун ишмердүүлүктөрү изилденет. Көчмөндөрдөгү бийлер соттук системасынын иштеши, коомду жөнгө салышы, башкаруу көзөмөлдөө функциясынын ишке ашырылышы талданат. Бий кызматынын көчмөн коомундагы орду, адат салт укуктарын алып жүрүүчү негизки бийлик өкүлүнө изилдөө жүргүзүлөт. Кыргыздардынадат укугундагы бийлер сотунун XIXк Россия империясынын курамына кошулганга чейинки түрлөрүнө аныктама берилет.Айылдык, уруктук бийлер сотунун, уруулук бийлер соттук жааматынын, үчүнчү улуттук бийлер курултайынын ыйгарым укуктары кабыл алуучу бүтүмдөрү изилденет. XIXк бийлер сотунун соттук өндүрүш өткөрүү тартиптери, укук бузуучуларга салынган айыптын түрлөрү ачылып көрсөтүлөт.Адат укугундагы оор кылмыштын түрлөрү, кун салыгынын мааниси, жазалоо ыкмаларына талдоо жүргүзүлөт.
МОСКВАДАГЫ КЫРГЫЗ ИСКУССТВОСУНУН БИРИНЧИ ДЕКАДАСЫНЫН ТАРЫХНААМАСЫ
Совет бийлигинин жылдарында Кыргызстанда улуттук профессионалдык искусство жаралып, классикалык профессионалдык чыгармачылыктын таптакыр жаны жанрлары жана формалары туулуп, калыптанды. 1939-жылы Москвада кыргыз искусствосунун биринчи декадасы болуп, анда Кыргызстандын жаш таланттарынын алгачкы жетишкендиктери москвалык көрүүчүлөргө тартууланган. Буга байланыштуу, ал ар тараптуу терең изилдөөнү талап кылган тарыхый өткөндүн жаркын барактарынын бири болуп калды. Макалада кыргыз искусствосунун Москвадагы биринчи декадасынын окуяларын камтыган адабияттарга тарыхнаамалык талдоо берилген, бул социализм доорундагы кыргыз элинин өткөнүнө объективдүү баа берүүгө мүмкүндүк берет. Проблеманын тарыхнамасы декадада басылып чыккан адабияттарды да, андан кийинки мезгилде жарык көргөн адабияттарды да камтыйт.
КОНЦЕПТ “СВОБОДА» В АМЕРИКАНСКОЙ КАРТИНЕ МИРА: ИССЛЕДОВАНИЕ ИСТОРИЧЕСКИХ, КУЛЬТУРНЫХ И ЛИНГВИСТИЧЕСКИХ АСПЕКТОВ
Термин «концепт» не имеет однозначного толкования в науке о языке на современном этапе ее развития: разработано большое количество определений концепта и методов концептуального анализа. Концепт есть ментальная единица, элемент сознания. Человеческое сознание - посредник между реальным миром и языком. В сознание поступает культурная информация, в нем она фильтруется, перерабатывается, систематизируется. Проблема концепта "свобода" в американской картине мира привлекала и привлекает внимание многих ученых и исследователей. Концепт свобода рассматривался с разных аспектов, включая метафорические структуры в языке и их влияние на формирование культурных представлений, демократическое образование и воспитание, права человека и свобода личности и др. Свобода играет важную роль в американской культуре и идентичности, пронизывая структуру языка и лексики и формируя языковую картину мира в США. Внедренная в саму структуру языка и лексики, она играет ключевую роль в формировании языковой картины мира в США. В этой статье мы исследуем, как концепт свобода проявляется в английском языке через его исторические, культурные и лингвистические аспекты. Мы рассматриваем исторический контекст концепта свобода как основополагающий принцип; лингвистические особенности концепта свобода, т.е. множество фраз и пословиц, таких как "land of the free" (страна свободных), "freedom of speech" (свобода слова), активно использующихся в повседневной речи, подчеркивая важность свободы в обществе; и не менее важный аспект, это культурный аспект концепта свобода, куда входят культурные образы и символика. Таким образом, можно констатировать, что свобода является неотъемлемой частью американской идентичности. Концепт свобода прочно вписана в американскую культуру и язык. От исторических корней до современных реалий, свобода остается центральным принципом, определяющим американскую идентичность и языковую картину мира. Ее лексическое и культурное воплощение продолжает эволюционировать, отражая изменения в обществе и ценностях.
КЫРГЫЗСТАНДАГЫ ЭТНИКАЛЫК КАЗАКТАРДЫН ПАЙДА БОЛУШУ ЖАНА АЛАРДЫН ЖАЙГАШЫШЫ
Кыргыздар менен казактар түрк тилдүү элдердин ичинен жүргүзгөн чарбасы, тили, материалдык жана руханий маданияты, ээлеген жери жана дини боюнча бири-бирине эң жакын этностор болуп саналат. Ошондуктан алар миндеген жылдар бою бири-бири менен кошуна, өйүз-бүйүз жанаша жана аралаш жашап келишкен. Кыз алышып, кыз беришип, куда-сөөк болушуп жакындашкандары абдан көп болгон. Мындан сырткары кыргыздар менен казактар саясий жана чарбалык карым-катнаштарда болушкан. Жалпы элдин арасында бири-биринин малдарын чаап кеткен мезгилдер да кездешкен.
ФАКТОРЫ И УСЛОВИЯ, ВЛИЯЮЩИЕ НА РАЗВИТИЕ НАСЕЛЕНИЯ
В следующей статье рассматриваются и анализируются факторы и условия, влияющие на численность населения и ее развитие.
В научной статье отражены и дано анализ:
- влияние рождаемости и смертности на население;
- влияние миграции на население;
- социально-экономические факторы, влияющие на рождаемость и смерть;
- культурные и религиозные факторы, влияющие на рождение и смерть;
- демографические прогнозы на будущее.
Автор пришел к выводу, что численность населения является результатом сложного взаимодействия различных факторов данного общества.
Статья будет интересна специалистам в области этнографии, истории, демографии, социологии, экономики, а также широкому кругу читателей, интересующихся вопросами народонаселения.
ФИЛОЛОГИЯ
КАСЫМ ТЫНЫСТАН УУЛУНУН “ОРТО МЕКТЕПТЕР ҮЧҮН КЫРГЫЗ ТИЛИНИН ПРОГРАММАСЫ”
Бул илимий макалада кыргыз тилинин, кыргыз тил илиминин негиздөөчүсү, кыргыз тилинин нормативдик грамматикасын негиздеген, кыргыз тилинин программасын түзгөн, биринчи “кызыл” профессор Касым Тыныстан уулунун “Орто мектептер үчүн кыргыз тилинин программасы” (1937) тууралуу сөз болмокчу. Программанын түшүндүрмөсүндө программа окуучуларга мурун белгисиз маалыматтарды берүү менен катар, өткөн жылдардагы алынган билимдерди бышыктоого, тереңдетүүгө жана жалпылоого арналгандыгы айтылган. Ошону менен катар мугалимге программадагы кайсы материал, кайсы тема кандайча түшүндүрүлүшү керектиги көрсөтүлөт. Ошондой эле адабий тил менен диалектилер, алардын жакындашып келе жатканы; имланын, жалпы басма сөздүн бул жөнүндөгү ролдору, кыргыздын адабий тилинин негизги тамырлары: кыргыздын жандуу речи (элдин жандуу речи), араб-иран тилинин калдыктары жана орус тили менен дагы ошол аркылуу кирип жаткан сөз байлыктары, тилдин таптык мүнөзү, мааниси, жат сөздөрдүн урунуудан чыгып жатканы, жаңы кирген сөздөр, маанисин жаңыга которуп жаткан сөздөр ж.б. тууралуу берилген.
ТАТААЛДАШКАН СҮЙЛӨМДӨРДҮН ГРАММАТИКАЛЫК ТАБИЯТЫ
Бул илимий макалада кыргыз тилинде, кыргыз тил илиминде сүйлөм, анын ичинде татаалдашкан сүйлөмдөрдүн изилдениши, алардын структура-семантикалык, грамматикалык жактан жасалышын териштирүүгө аракеттер жасалды. Татаалдашкан сүйлөм маселеси түрк тилдеринин айрымдарында атайын максат менен гана изилденбестен, анын тигил же бул проблемалары көрүнүктүү түркологдор тарабынан да талдоого алынып келгендиги баса белгиленди. Татаалдашкан сүйлөм менен кадимки жөнөкөй сүйлөмдөр өз ара айкындооч мүчөлөрүнүн синтаксистик түзүлүшү, синтаксистик катыштарынын мүнөзү, башкача айтканда, предикативдүүлүктүн берилиши, синтаксистик байланыштын түрлөрү боюнча, сүйлөмдүн түзүлүшүнүн формалык каражаттары аркылуу жана интонациялык жактан айырмаланары аныкталды.
Жыйынтыктап айтканда, татаалдашкан сүйлөмдөрдү тиги же бул грамматикалык касиеттерине карата топторго бөлүштүрүү аркылуу анын компоненттеринин ортосундагы байланыштарды так аныктоого болот.
ТУРИСТТИК ЖАРНАМАНЫН ЛИНГВИСТИКАЛЫК ЖАНА МАДАНИЙ АСПЕКТИСИ
Бул макалада туристтик жарнаманын лексика-стилистикалык өзгөчөлүктөрү эки "Tahoevision" жана "Routehappy"сайттарынын материалында каралат. Макаланын негизги максаты англис тилдүү, жарнамада колдонулган көркөм каражаттарды изилдөө болуп саналат. Макалада саякат сайттарында конкреттүү мисалдары келтирилген, ошондой эле түстүү образды түзүүгө жардам берген, адамдарга таасир этүү ыкмалары баяндалган. Бул багыт туристтик компаниялардын товарларын жана кызматтарын натыйжалуу илгерилетүүнү камсыз кылган тилдик стратегияларды карап чыгуу менен толукталат. Тандалган теманын актуалдуулугу, жарнактын тилин талдоого арналган көптөгөн эмгектерге карабастан, туристтик дискурс лингвомаданияты комплекстүү изилдөөгө дуушар болбогондугу менен аныкталат, ал жарнамаланган товарлар жөнүндө гана эмес, жалпысынан лингвомаданий кырдаалдарын, коомдо өкүм сүргөн стереотиптер жана баалуулуктар жөнүндө көп нерсени айта алат.
РАЗВИТИЕ КОММУНИКАТИВНОЙ АКТИВНОСТИ У МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ НА УРОКАХ РУССКОГО ЯЗЫКА
В данной статье рассмотрены особенности развития коммуникативных умений и навыков у детей младшего школьного возраста. Подчёркивается, что эта проблема находится в центре внимания многих психологов и педагогов. Она является одной из актуальных в настоящее время. Отмечается, что младший школьный возраст – самый ответственный этап в развитии, так как именно здесь закладывается фундамент нравственности, происходит формирование социальных установок, отношения к самому себе, к другим людям, к обществу, развивается коммуникативное умение. Подчеркивается, что важной задачей начальных классов является обучение школьников выражению собственных мыслей.
В соответствии с новыми требованиями ГОС именно развитие коммуникативных универсальных учебных действий необходимо для успешной социализации ребенка в современном обществе.
Коммуникативная активность – это умения непосредственной и опосредованной межличностной коммуникации, умения общения. Коммуникативная компетентность – это умение ставить и решать многообразные коммуникативные задачи, способность устанавливать и поддерживать контакты с другими людьми, умение определять цели.
РАЗВИТИЕ КОМПЕТЕНЦИЙ (ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО, ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ИМПРОВИЗАЦИЯ) УЧИТЕЛЯ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА НА ОСНОВЕ ПРИМЕНЕНИЯ НОВЫХ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ТЕХНОЛОГИЙ
В данной статье рассматривается важность развития педагогического мастерства и педагогической импровизации в контексте применения новых педагогических технологий. Она анализирует, как современные методики и инструменты обучения требуют от преподавателей гибкости и творческого подхода к обучению. В условиях быстро меняющегося мира и развития информационных технологий, новые педагогические технологии становятся незаменимым инструментом для повышения качества образования. Современная педагогика требует от учителей английского языка постоянного развития и совершенствования своих компетенций. В статье обсуждаются принципы педагогической импровизации, включая способы адаптации к изменяющимся обстоятельством и потребностям учащихся. Авторы подчеркивают важность постоянного профессионального развития педагогов для успешной интеграции новых технологий в образовательный процесс. В статье также рассматриваются вызовы, с которыми сталкиваются преподаватели при внедрении новых технологий, и предлагаются стратегии и ресурсы для их преодоления.
Ш.КАДЫРОВАНЫН КЫРГЫЗ ФОНЕТИКАСЫНА КИРГИЗГЕН САЛЫМЫ
Макалада Ш.Кадырованын кыргыз фонетикасынына кошкон салымы, кыргыз фонетикасынын кыскача тарыхы, Ш.Кадырованын кыскача өмүр баяны, тектеш эмес англис жана кыргыз тилдеринин окшоштуктары жана айырмачылыктары, англис тилин өздөштүрүүдө кыргыз окуучусунун кетирген каталары каралат. Ш.Кадырованын фонетика илиминде 1988-жылы «Азыркы кыргыз адабий тилиндеги сонанттарды эксперименттик-констративдик ыкма менен изилдөө» деген темада Т. К. Ахматовдун жетекчилиги астында кандидаттык диссертациясын коргошу, 2018-ж Ж. Сыдыковдун жетекчилиги астында «Англис, кыргыз тилдеринин фонетика-фонологиялык жана фоностилистикалык системаларын эксперименттик жана констративдик изилдөө» деген темада докторлук диссертациясын жакташы абдан маанилүү болгон. Кыргыз Республикасынын билим берүүсүнө эмгек сиңирген ишмер, филология илимдеринин доктору, профессор, окумуштуу-тилчи Ш. Кадырова англис жана кыргыз тилиндеги тыбыштык системаларды изилдөө менен тил илиминде чоң, пайдалуу эмгектерин жараткан. Ш. Кадырова тарабынан англис тилиндеги түшүндүрмө эки тилдүү сөздүктөрдөн 132000 лексикалык сөз талданган. Алардын ичинен 11 331 сөз айтылыш жактан көп варианттуу. Сөздүктүн фоностилистикалык материалдары белгилүү лингвист Д.Э. Розенталдын “Радио жана теле берүү кызматкерлери үчүн басымдар сөздүгүнүн”(1984) материалдары менен салыштырылып текшерилген. Бул салыштыруунун жыйынтыгында азыркы англисче жана кыргызча сөздүктөрдө тил бирдиктеринин стилистикалык көркөмдүгүн сыпаттоодогу карама- каршылыктар аныкталып, белгиленген. Окумуштуу тарабынан жүргүзүлгөн изилдөөнүн жүрүшүндө стилистикалык көркөмдүктүн фонетикалык каражаттары катары сөздүн тыбыштык курамы, басымдын орду, интонациянын өзгөрүшү жана алардын коннотативдик деңгээлдери каралып, эксперименттин ар бир этаптарында студиялык шартта кыргыз окуучулары тарабынан окулган 350 сөз жана 50 текст магниттик тасмага жаздырылган. Мындан сырткары эксперименттик материалдар нагыз англисче сүйлөөчүлөр тарабынан Лондондун Сарри университетинде жана Ленинград мамлекеттик университетинде (1987, 1991) жазылган. Кыргызча- англисче фонетикалык интерференцияны иликтөө боюнча эксперимент 1992- 1996 жана 2015-жылдары И. Арабаев атындагы КМУнун чет тилдер факультетинде жана Кыргыз Республикасынын Улуттук илимдер академиясынын Ч. Айтматов атындагы Тил жана адабият институтунда жүргүзүлгөн.
THE ROLE OF THE LINGUOCOUNTRY ASPECT IN TEACHING FOREIGN LANGUAGES
The article examines the goal, key function of the linguocountry aspect and its role in learning a foreign language. Linguocountry studies, unlike regional studies, has its own research material, reflecting not only the culture, history, geography of the country of the language being studied, but also contains knowledge about linguistic fact, and allows students to understand the nationally historical features of this fact, characteristic of a different linguocountry community. Language, in turn, is a source of information to the culture of the country of the language being studied, its traditions, history, and geography. The inclusion of linguocountry studies materials in teaching a foreign language contributes to the development of linguistic skills (vocabulary enrichment, development of translation skills, ability to work with stable combinations), and also introduces the student to certain aspects of foreign language culture (country history, politics and economics, traditions, art). This aspect contains certain linguistic and cultural knowledge. In addition, it includes knowledge about speech and non-speech behavior. The content of this aspect can be considered all linguocountry material that carries pedagogical value, promotes the learning of communication skills in a foreign language and introduces the country of this language to the culture. The use of the linguocountry aspect contributes to the formation of learning motivation. The article also discusses some problems of the linguistic and regional aspect.
КЫРГЫЗ ТИЛИНДЕГИ ТУУГАНДЫК АТАЛЫШТАРГА ЛИНГВОМАДАНИЙ ИЗИЛДӨӨ
Бул макалада туугандык аталыштардын негизги мүнөздөмөсү берилген. Үй-бүлө институту кыргыздар үчүн инсандын инсан катары өнүгүүсүнүн ыйык жайы жана улуттук маданияттын көрсөткүчү. Элдик жакшы салттарда балалуу болуп, урпактарды тарбиялоо, жалпы элдин алдында татыктуу муундарды тарбиялоо – ата-эненин миссиясы. Тууганчылык мамиле бул – ата-эне менен баланын, ата-баба менен анын урук-тукумунун жана теги бир адамдардын ортосундагы өз-ара байланыш. Кыргыз тилинде тууганчылык терминология кеңири өнүккөн жана жыш колдонулат. Салттуу кыргыз коомунда тууганчылык мамилелер чоң роль ойноп, тилде чагылдырылган. Башка көптөгөн маданияттардай эле кыргыз тилинде да жынысына жараша туугандарга карата ар кандай терминдер бар. Маселен, “ата” – ата, “эне” – эне дегенди түшүндүрүп, улууларды урматтоого өзгөчө көңүл бурулат. Улуу муундун тууган-уруктары сыяктуу эле ага-эжелер үчүн да атайын терминдер бар. Кыргыздар көбүнчө үй-бүлөнүн салттуу формаларын, анын ичинде чоң үй-бүлөнү сыйлашат. Демек, көп терминдер ата-энеге, балдарга гана эмес, алыскы туугандарга да тиешелүү. Кыргыздарда туугандык мамилелердин контекстке жана жакындык деңгээлине жараша формалдуу жана формалдуу эмес терминдери бар. Жалпысынан бул макалада кыргыз элинин салттуу баалуулуктарын, улуу муундарга болгон сый-урматын, бекем үй-бүлөлүк байланышты чагылдырган туугандык аттары талдоого алынган.
ЖОГОРКУ ОКУУ ЖАЙЛАРДА СТУДЕНТТЕРДИ АНГЛИС ТИЛИН ОКУТУУДА СТОРИТЕЛЛИНГ ЫКМАСЫН КОЛДОНУУ
Беренеде storytelling ыкмасын бакалавр студенттери кептик коммуникативдүүлүктү, туура сүйлөшүүнү окутууда колдонуу каралат. Бул жерде көрсөтүлгөндөй ыкма пикир алмашуу кырдаалын түзүүдө жардам берет. Ошондой эле студенттин өздүк тажрыйбасына кайрылууга шарт түзөт. Беренеде айтып берүүнүн эффективдүү критерийлери белгиленип, тарыхы жана сторителлинг ыкмасын колдонуу ишаракети этап боюнча бааланып турат. Айтып берүү менен чектелген монологдун сүйлөшүүдөн сырткары, өзгөчө көнүл коммуникативдик кырдаалга да бөлүнөт. Мындай кырдаал дискуссия учурунда же пикир алмашууда келип чыгат.
Коомдун билим берүү ыкмаларын тынымсыз өркүндөтүүгө болгон заманбап талабы окуучулардын ар кандай факторлорун жана керектөөлөрүн эске алууну камтыйт. Окуучулардын ар кандай деңгээлине жана курагына ылайыктуу универсалдуу ыкма: ал критикалык ой жүгүртүүнү өнүктүрөт, командада иштөө жана маданияттар аралык коммуникация көндүмдөрүн жакшыртат, мотивация берет, ошондой эле мугалимге татаал материалды окуучулар үчүн кызыктуу жана жеткиликтүү түшүндүрүүгө мүмкүндүк берет. Мындан тышкары аңгеме окуучулардын төрт түрүн: угуу, сүйлөө, окуу, жазууну ар тараптуу өнүктүрүүгө шарт түзөт.
ПРИМЕНЕНИЕ ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ ОБУЧЕНИЯ НА УРОКЕ КЫРГЫЗСКОГО ЯЗЫКА В СТАРШИХ ГРУППАХ ДОШКОЛЬНОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО УЧРЕЖДЕНИЯ
Данная статья рассматривает применение интерактивных методов обучения на уроках кыргызского языка в старших группах дошкольных учреждений. Описываются различные методы, такие как игровая деятельность, использование мультимедийных технологий, ролевые игры и групповые задания, а также подчеркивается важность индивидуального подхода к каждому ребенку и сотрудничества с родителями. Статья также обсуждает необходимость материально-технической поддержки, дальнейших исследований в этой области и поддержки со стороны общества.
Авторы анализируют практические методы использования интерактивных форм обучения, таких как игры, пальчиковые игры, ролевые игры, коллективное обсуждение, и другие, для эффективного обучения кыргызскому языку. Особое внимание уделяется организации уроков, способам привлечения внимания детей, созданию интерактивной образовательной среды и использованию различных учебных материалов.
Результаты исследования подтверждают, что использование интерактивных методов обучения на уроках кыргызского языка способствует более эффективному обучению, активизирует языковое развитие детей, развивает их коммуникативные способности, социальные навыки и интерес к изучению родного языка.
Статья может быть полезна для педагогов дошкольного образования, которые заинтересованы в разработке интерактивных уроков кыргызского языка, способных сделать обучение более интересным, разнообразным и эффективным для дошкольников.
PREPOSITIONS IN THE ENGLISH LANGUAGE AND THEIR EQUIVALENTS IN THE KYRGYZ LANGUAGE
This article delves into the comparative analysis of prepositions in English and their counterparts, postpositions, in the Kyrgyz language. Through a comparative-typological approach, it explores the semantic and grammatical equivalences between these two linguistic systems. The research identifies the theoretical and practical significance of filling the existing gap in English-Kyrgyz linguistics, offering a valuable resource for language educators and learners. Particular attention is given to spatial and directional prepositions/postpositions, highlighting the intricate interplay between linguistic forms and cultural cognition. As a result of the theoretical and review analysis of the literature devoted to the study of the categories of English prepositions in comparison with their Kyrgyz equivalents, it was established that in the Kyrgyz language the categories of prepositions correspond to suffixes, function words, affixes to the root.
The study emphasizes the importance of understanding prepositional usage not only as a linguistic phenomenon but also as a means of fostering cross-cultural communication and comprehension.
ИСКУССТВОВЕДЕНИЕ
КЫРГЫЗ ОБОНЧУЛУК ӨНӨРҮ ЖАНА АНЫН УЛУТТУК МУЗЫКАЛЫК МАДАНИЯТТАГЫ ЭЭЛЕГЕН ОРДУ (А. ОГОНБАЕВ)
Кыргызстандын музыкалык маданиятынын тарыхында өчпөс из калтырган ажайып музыкант Атай Огонбаев көп кырдуу композитор, ырчы жана кооз лирикалык чыгармалардын автору катары өзгөчөлөнөт. Анын энергиялуу жана улуттук чыгармачылыгы терең мааниге ээ, кыраакылык менен элдик вокалдык лириканын туу чокусун чагылдырат. Огонбаев аспаптарда чебер ойноп, көптөгөн популярдуу чыгармалардын, анын ичинде атактуу «Маш ботойдун» автору болгон. Чыгармалары комуздун коштоосунда болуп, өзү да бай лирикалык фольклордун негизинде устаттарынын ыр обонунун принциптерин иштеп чыккан. Ал кыргыз вокалдык мектебинин стилин, техникасын өркүндөтүп, бул тармакта жаңычыл авторго айланды. Комузчулардын ансамблинин жетекчиси катары Огонбаевди дүйнөнүн булуң-бурчуна гастролдордо шыктануу менен кабыл алышкан. Кесиптештери анын комуздагы техникасына суктанышкан, алтургай композитор Виктор Виноградов да кыргыз музыкантынын чеберчилигине басынткан. Бул макала кыргыз музыкасынын тарыхында биринчи жолу элдик обон жараткан, салттарды улантып, Кыргызстандын музыкалык мурасына кайталангыс салым кошуп, өз өлкөсүнүн музыкалык тарыхында өчпөс из калтырган. кайталангыс таланттын ээси Атай Огонбаевге арналды.
РЫСПАЙ АБДЫКАДЫРОВДУН КЫРГЫЗ ОБОНЧУЛУК ӨНӨРҮНДӨГҮ ЭЭЛЕГЕН ОРДУ
Бул макала кайталангыс таланттын ээси, элдик өнөр менен классикалык музыканы айкалыштырган улуу обончу, композитор, чыгаан ырчы, Рыспай Абдыкадыровдун кыргыз обончулук өнөрүн өнүктүрүүдөгү ролун ачып берүүгө арналат. Рыспай Абдыкадыров профессионал музыкалык маданиятыбызга классикалык музыка менен элдик өнөрдүн ортосундагы данакер, аккордеон коштогон кыргыз обондорунун негиздөөчүсү катары элибиздин жүрөгүндө түбөлүккө сакталат. Кезегинде Рыспайга чейинки обончу, композитор жана аткаруучуларыбыздан Муса баетов орус гармонун ойноп, кыргыз музыкалык аспаптарынын катарына кошсо, кыргыз профессионал музыкасынын баштоочусу Абдылас Малдыбаев фортепиано үчүн элдик обондорду иштеп чыгуу менен, кыргыздын музыка дүйнөсүнө байыр алдырган..Көптөгөн мыкты чыгармаларга обон жараткан таланттуу композитор жана аткаруучу. Кыргыз музыка дүйнөсүнө өзүнүн өзгөчө обондору, ырлары менен жаркын из салган талант. Композитор партиялык бийликти, колхоз-совхозду мактаган бир да чыгарма жазган эмес. Анын обондорунун басымдуу бөлүгү сүйүү, махабат, арзуу жөнүндө болгон.Обончунун жараткан обондорундагы кайрыктардын кайталангыстыгы, оригиналдуулугу ачып берилип, музыкант катары аккордеонго тил бүтүргөндөй ар тараптан жетик өздөштүргөндүгү жана өзүнүн феномендүү талантыменен кыргыз обончулук өнөрүн өнүктүрүүгө чоң салым кошуп, кыргыз элине ак кызмат өтөгөндүгү жөнүндө сөз кылмакчыбыз.
СОДЕРЖАНИЕ
ОБЛОЖКА ЖУРНАЛА
ТИТУЛЬНАЯ СТРАНИЦА ЖУРНАЛА
ФИЗИКА-МАТЕМАТИКА
ОШ ШААРЫНДАГЫ СУЛАЙМАН ТООНУН ТАТААЛ ТОПОГРАФИЯСЫН ЭСКЕ АЛУУ МЕНЕН ЭСЕПТӨӨЧҮ ТОРДУ ТУРГУЗУУНУН АЛГОРИТМИ ЖАНА ЫКМАСЫ
Бул макалада OpenFOAM программасынын жардамы менен татаал рельефте атмосфералык агымдарды моделдөө үчүн иштелип чыккан алдын ала жана андан кийинки иштетүү куралдары жана процедуралары берилген. OpenFOAM7 программасынында бардык тесттер жана моделдөө жүргүзүлгөн. Кыргызстандын Ош шаарындагы Сулайман тоосу аймактын татаал топографиясын эске алуу менен үч өлчөмдүү структураланбаган эсептөө торчосун түзүү мисал катары каралды.
В-СПЛАЙНДЫН НЕГИЗИНДЕ ВЕЙВЛЕТТЕРДИ ТҮЗҮҮ МИСАЛДАРЫ
Бул илимий макалада вейвлеттердин түзүлүшүнө карата конструктивдүү мамилелер каралган. Авторлор вейвлеттерди түзүүдө B-сплайндарды колдонуунун мүмкүнчүлүктөрүн баяндашат. Хаар, Стренберг жана өзгөчө эрмиттик вейвлеттер үчүн ар кандай базалар келтирилген. Ал үчүн эки өлчөмдүү байланыштар жана сигналды кайра түзүү формулалары көрсөтүлгөн. Ошондой эле вейвлеттерди колдонуунун артыкчылыктары анализден өткөрүлөт.
Жыйынтык чыгарылып, вейвлеттер сигналдарды талдоодо, сүрөттөрдү иштетүүдө, маалыматты ыкчамдатууда жана башка көптөгөн чөйрөлөрдө пайдаланыла тургандыгы белгиленген.