#2, 2024
ОБРАЗОВАНИЕ И ПЕДАГОГИКА
ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ЭФФЕКТИВНОСТИ ДИСТАНЦИОННОГО ОБУЧЕНИЯ ДЛЯ НОРМОТИПИЧНЫХ ОБУЧАЮЩИХСЯ И ОБУЧАЮЩИХСЯ С ОВЗ
В данной статье форма обучения – онлайн рассмотрена с разных сторон. Описаны положительные и отрицательные аспекты с учётом психологических и физических особенностей учащихся. Работа актуальна, так как дистанционное обучение имеет место в современных образовательных структурах и его влияние неоспоримо увеличивается. В статье проблема рассмотрена с разных точек зрения. Приведена статистика ВОЗ, высказывания учёных. Тема затрагивает особенности современной жизни не только школьников, но и взрослых учащихся, то есть данная форма обучения рассмотрена для широкой аудитории.
РОЛЬ ПСИХОЛОГИЧЕСКОЙ ПОДГОТОВКИ ПЕДАГОГОВ В ИНКЛЮЗИВНОМ ОБРАЗОВАНИИ
В статье автор доказывает важность развития психолого-педагогической компетентности учителей для успешного выполнения профессиональных задач в системе инклюзивного образования. Раскрывает образовательные возможности и дидактические предпосылки для усиления функции всех компонентов, которые служат критериями развития психолого-педагогической компетентности в процессе лекций, семинаров и практических занятий. С целью определения общего уровня развития психолого-педагогической компетентности учителей проводился поиск и строгий отбор процедур самодиагностики. Также представлена программа повышения психолого-педагогической компетентности учителей, где органично интегрированы теоретический, практический и образовательный блоки. Программа «Педагогика, психология для инклюзивного образования» содержит модули, которые были внедрены на этапе становления компании профессионального развития учителей. По результатам исследования автор пришел к выводу о необходимости повышения качества теоретической и практической подготовки педагогов инклюзивного образования, исходя из деталей этого процесса, усиления квазипрофессиональной деятельности педагогов в рамках программ опережающего образования, активно реализовывать потребность педагогов в саморазвитии, что способствует формированию объективного и целостного видения сущности инклюзивного образования и особенностей его реализации на практике.
ИННОВАЦИОННЫЕ МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ В СОВРЕМЕННОМ ОБРАЗОВАНИИ
В данной статье рассматриваются инновационные методы обучения, как основная опора в преподавании дисциплин в современной образовательной школе. Для совершенствования образования на высоком научном уровне с применением инновационных методов, повысится качество знаний, умений и навыков учащихся, они научатся работать самостоятельно, а также у них появится интерес к чтению, и обучение увеличится. Поэтому возникает необходимость обосновать актуальные проблемы обучения в соответствии с психолого-педагогическими требованиями, использовать на практике усовершенствованные инновационные методы обучения.
ПУТИ ПОВЫШЕНИЯ ИНТЕРЕСА К ЧТЕНИЮ УЧАЩИХСЯ 5-6-Х КЛАССОВ КЫРГЫЗСКИХ ШКОЛ
В данной статье рассматриваются пути повышения интереса к чтению учащихся 5-6 классов в школах Кыргызстана с кыргызским языком обучения. Автор предлагаемого исследования решил уточнить и апробировать некоторые аспекты одного из центральных звеньев этой системы – стимулирующего «звездообразного чтения», т.е. такого, при котором прочитанное произведение порождает переход читателя к ряду других произведений, внутренне связанных с ним. Необычная форма занятий соответствовала замыслу дать новый импульс развитию чтения учащихся на русском языке с помощью мощных техник неожиданностей.
СOVERAGE OF TRADITIONAL SPORTS GAMES OF THE TURKIC PEOPLES IN THE LEGAL AND REGULATORY DOCUMENTS RELATED TO PRIMARY EDUCATION IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN
In this article, the Law of the Republic of Uzbekistan “On Education” approved in 1997 and the revision of this Law in 2020, the approval of the Decision "On approval of state educational standards of general secondary and special secondary education” in 2017 and the revision in 2021, the revision of “Ethnosports” in 2022 “On Popularization and Development Measures”, Decree On the Development Strategy of New Uzbekistan for 2022 - 2026", Basic Competencies of General Secondary Education, Science-related Competencies, which are the most basic links of general secondary educationIn the annual curriculum of physical education in grades 1-4, in order to form students' motivational attitude to physical education and sports, promote the traditional sports of the Turkish people on a large scale: wrestling and its types, archery, kopkari, girl chasing, jirit, mangala, nine bells, The compatibility of legal and regulatory documents with practical activities on theoretical and practical use of games such as wood pulling in classes, organization of public events, arousing interest among students, preservation of these games, and at the same time passing them on to the next generation was comparatively analyzed.
ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ
XXI век – век высоких компьютерных технологий. Современный ребенок живет в мире электронной культуры. Меняется и роль учителя в информационной культуре – он должен стать координатором информационных потоков. Следовательно, педагог должен владеть современными методами и новыми педагогическими приемами, чтобы общаться с ребенком на одном языке. Особое внимание в этом вопросе следует уделить подготовке специалистов для работы в новой информационной среде.
Под влиянием развития новых технологий современное образование модернизируется, появляются новые способы взаимодействия в образовательном процессе.
НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКОЕ ИЗУЧЕНИЕ ПСИХОЛОГИЧЕСКИХ ОСНОВ МЕЖЛИЧНОСТНЫХ КОНФЛИКТОВ
В статье рассматривается вопросы изучения психологических основ межличностных конфликтов. Межличностный конфликт является одним из наиболее распространенных видов конфликтов. Конфликт – явление постоянное, в большинстве случаев сопровождающееся насилием, с которым индивиды сталкиваются в процессе взаимодействия с другими людьми. Многие исследователи обращались к проблеме межличностного конфликта. То есть каждый межличностный конфликт представляет собой цепочку внутри личных конфликтов. Исследователи выделяют такие причины конфликта, как ценностные установки, моральные качества, особенности поведения, социальное восприятие.
К ВОПРОСУ О ПРОБЛЕМЕ ДЕТЕЙ ИНОФОНОВ И БИЛИНГВАХ ИЗ РЕСПУБЛИКИ КЫРГЫЗСТАН В РОССИЙСКУЮ ФЕДЕРАЦИЮ, НА ПРИМЕРЕ, Г. НОВОСИБИРСКА И НОВОСИБИРСКОЙ ОБЛАСТИ
Данная статья посвящена к вопросам о проблеме детей инофонов и билингвах из республики Кыргызстан в Российскую Федерацию, на примере, г. Новосибирска и Новосибирской области. Каждая страна уникальна по своему этническому составу, культурному содержанию и экономическому развитию. Причиной выбора России мигрантами из Кыргызстана заключается в том, что русский язык широко распространен и имеет в Кыргызстане статус «официального языка», что в будущем не вызовет критических трудностей для большинства. Этим семьям будет легче адаптироваться в России, чем в других странах Евросоюза.
ОКУУЧУЛАРДЫН ЧЫГАРМАЧЫЛ ЖӨНДӨМДҮҮЛҮКТӨРҮН ҮЙРӨТҮҮДӨ КОММУНИКАТИВДИК-БАГЫТТУУ МАМИЛЕНИ КОЛДОНУУ
Макалада башталгыч класстын окуучуларына чыгармачыл жөндөмдүүлүктөрүн өнүктүрүүдө үйрөтүүдө коммуникативдик-багыттуу мамилени колдонуу зарылчылыгы менен шартталган. Билим берүү процессинин натыйжалуулугун жогорулатуунун жана көндүмдөрдү активдештирүүнүн каражаты катары коммуникативдик ыкманы колдонууга негизделген чыгармачыл жөндөмдүүлүктөрүн жана көндүмдөрүн өнүктүрүү методологиясы окуучулар арасында кеп ишмердүүлүгү. Коммуникацияга багытталган мамилени колдонуу зарылдыгын далилдөө диалогдук сүйлөө көндүмдөрүн активдештирүү.Негизинен, башталгыч класстын окуучуларынын диалогдук сүйлөө активдешүүсү ишке ашат коммуникацияга багытталган мамилеге негизделген милдеттерди системалуу пайдалануу менен натыйжалуураак, анткени, мектеп окуучуларынын жаш жана психологиялык өзгөчөлүктөрү активдештирүү үчүн ыңгайлуу шарттарды түзүү окуучулардын психикалык активдүүлүгү болуп саналат. Учурда экинчи тилин үйрөнүүдө балдар тезирээк өнүгөт деп эч ким күмөн санабайт; психикалык процесстер кыйла эффективдүү калыптанат, логикалык ой жүгүртүүсү өнүгөт, алардын билим деңгээли жогорулайт деңгээл.
РАЗВИТИЕ МЕЛКОЙ МОТОРИКИ У ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА С ТЯЖЕЛЫМ НАРУШЕНИЕМ РЕЧИ
В статье рассматривается важность развития мелкой моторики, которая играет одну из главных ролей в успешности интеллектуального и психофизического развития ребенка. Состояние мелкой моторики рук неразрывно связано с нервной системой, речью и зрением. При наличии хотя бы незначительных отклонений в указанных связях развитие мелкой моторики рук тормозится. Это проявляется в почерке, ловкости и скорости реакции. Навыки мелкой моторики определяют готовность ребенка к школе и успехи в обучении на всех уровнях образования. Обычно ребенок, имеющий высокий уровень развития мелкой моторики, может рассуждать логически, у него достаточно хорошо развиты память, мышление, внимание и связная речь.
РОЛЬ ПОСЛОВИЦ И ПОГОВОРОК В ОБУЧЕНИИ РУССКОМУ ЯЗЫКУ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ
В статье раскрывается значимость и роль использования пословиц и поговорок на уроках русского языка в начальной школе. Особое внимание автора привлекают двуязычные учащиеся. На сегодняшний день обучение языку, особенно как второму, является одним из важнейших факторов формирования личности, способной адекватно выстраивать свои отношения с окружающими, овладевать коммуникативными компетенциями. Статус русского языка как официального ставит задачу не только обучения, но и обновления целей общего образования и принципиального обновления содержания курса русского языка, так как коммуникативная направленность обучения русскому языку в начальной школе требует новых подходов, технологий обучения. Эффективное обучение языкам сейчас, в начале XXI века, возможно благодаря теоретическим и практическим разработкам в педагогических науках и методике.
МЕТОДЫ И СТРАТЕГИИ ОБУЧЕНИЯ ДВУЯЗЫЧНЫХ УЧАЩИХСЯ РАБОТЕ С ХУДОЖЕСТВЕННЫМ ТЕКСТОМ НА УРОКАХ ЧТЕНИЯ В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ
Обучение учащихся-билингвов работе с художественным текстом на уроках чтения в начальной школе требует особого подхода и учета их языковых особенностей и потребностей. Для решения возникших задач в данном исследовании предлагаются методы, стратегии и учет языковых потребностей, помогающие развивать коммуникативные, когнитивные и социокультурные способности учащихся младших классов в языковых реалиях нашей республики. В реализации обучающего процесса, нацеленного на положительный двухсторонний результат, от педагога требуется мобилизация методических, профессиональных компетенций.
ОСОБЕННОСТИ ФОРМИРОВАНИЯ ЧИТАТЕЛЬСКОЙ ГРАМОТНОСТИ У ДЕТЕЙ С БИЛИНГВИЗМОМ
В статье рассматривается особенности формирования читательской грамотности у детей с билингвизмом в начальной школе. Понимание текста – один из ключевых навыков, которыми должен обладать ученик. Чтобы научить ребенка воспринимать и анализировать данные, содержащиеся в определенном информационном тексте, важно обращаться к разным источникам информации. Необходимо научить ребенка понимать графики и схемы, видео и картинки, мультфильмы и фотографии, аудиосообщения – словом, все источники, которые можно и нужно понимать правильно. Именно поэтому грамотность необходима в образовательном учреждении. Ребенок, у которого есть проблемы с пониманием текстов, неизбежно столкнется с трудностями в обучении: ведь текст, устный или письменный, лежит в основе любого задания. Формирование читательской компетенции является одной из основных задач обучения младших школьников с билингвизмом на уровне начальной школы и обеспечивает формирование других речевых навыков.
КЫРГЫЗДАРДЫН CАЛТТУУ САНЖЫРА БИЛИМДЕРИ: «МАНАС» ЭПОСУ
Кыргыздар – эң байыркы элдердин бири. Алардын элдик билимдери жана эмпирикалык тажрыйбалары көп түрдүү жана өтө бай болгон. Бирок ал проблема ар тараптуу изилденген эмес. Муну педагогикалык аспектиден излдөөнүн зарылдыгы бышып жетилди.
Бул макалада элдик билимдер жана тажрыйбалар «Манас» эпосунда кандайча чагылдырылгандыгы мисалдар аркылуу көрсөтүлөт.
Кыргыз элинин билим берүү салттарынын азыркы учурдагы мааниси, максаты көрсөтүлөт.
ИНДИВИДУАЛЬНАЯ ОБУЧЕНИЯ КАК УСЛОВИЯ РАЗВИТИЯ ТВОРЧЕСКОЙ АКТИВНОСТИ УЧАЩИХСЯ
В статье рассматривается проблемы развитие творческой активности и индивидуального обучения учащихся в общеобразовательных школах.Индивидуальная работа учащихся в общеобразрвательных школах с кыргызским языком обучения (на уроках кыргызской литературы) является оптимальным условием развития творческой активности учащихся в кыргызской школе.
Индивидуальная обучения какодин из методов активного и интерактивного обучения направлена на повышениеактивности учащихся в обучение и развитие творческой активности у них. Также в статье показана, что примениеиндивидуального обучения учащихся в общеобразовательных школахвлияет на формирование у них навыков творческого решения задач и проблем возникших в процессе обучения.
В ходе работы сформированынавыки индивидуальной работы учащихся, навыки работы над художественным текстом, развиты у них навыки творческой активности и деятельности.Полученные результаты показали, что индивидуальное обучение способствует развитие творческой активности в поиске решения проблем, развивая у учащихся активную творческую деятельность.
БАШТАЛГЫЧ БИЛИМ БЕРҮҮДӨГҮ САНАРИПТИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫН ИНТЕГРАЦИЯСЫ: КОМПЕТЕНТТҮҮ ИНСАНДЫН ПАЙДУБАЛЫН ТҮЗҮҮ
Макалада заманбап баланын компетенттүү инсандыгын калыптандырууда башталгыч билим берүүнүн ролу каралат. Психологиялык, педагогикалык жана маданий аспектилердин, ошондой эле, ийгиликтүү тажрыйбалардын мисалдарынын негизинде авторлор башталгыч билим берүүнү өнүктүрүүнүн негизги принциптерин, көйгөйлөрүн жана перспективаларын талкуулашат. Кошумчалай кетсек, бул жаатта инновациялык ыкмалар, учурдагы чакырыктар жана перспективалар көрсөтүлөт.
БАШТАЛГЫЧ КЛАССТЫН ОКУУЧУЛАРЫН ИНТЕРАКТИВДҮҮ ОКУТУУ ЫКМАЛАРЫН КОЛДОНУУ
Макалада жаңы ыкмаларды колдонуу аркылуу окуучулардын сөз байлыгын өстүрүү, аларды команда менен иштөөгө көнүктүрүү жөндөмдөрү каралат. Башталгыч мектепте окуучуларды биринчи класстан баштап окутууда интерактивдүү окутуу ыкмаларын колдонуп баштаса болот. Бул окуу процессин маңыздуу, логикалык жактан толук, эмоционалдык позитивдүү жана эффективдүү кылууга жардам берет. Башталгыч мектеп курагында өзгөчө өзгөчөлүктөр бар, алар мектеп босогосун алгач аттагандыктан, сабакка көңүл буруу жөндөмү жетишсиз, ошондуктан кыймыл активдүүлүгүн жогорулатуу үчүн оюн сабактарына көбүрөөк каалоо болот.
ПЕДАГОГИКАЛЫК МАДАНИЯТТЫН НЕГИЗДЕРИ МУГАЛИМДИН КЕСИПТИК ИШМЕРДИГИНДЕ
Педагогикалык маданияттын актуалдуулугун жана сапатын сактоо жаңы тенденцияларды тынымсыз изилдөөнү, илимий изилдөөлөрдү жана мугалимдердин тажрыйба алмашуусун талап кылат. Болочок мугалимдер үзгүлтүксүз профессионалдык өнүгүүгө катышууга даяр болушу керек жана өнүгүп жаткан билим берүү талаптарын жана студенттердин керектөөлөрүн канааттандыруу үчүн өз мамилесин ыңгайлаштырууга тийиш.Педагогикалык маданиятты педагогикалык ишмердүүлүктүн баалуулуктарын жана технологияларын чыгармачылык менен жайылтууга умтулган мугалимдер өздөштүрө алышат. Педагогикалык маданият – бул мугалимдин кесиптик жүрүм-турумун жана ишмердүүлүгүн аныктоочу баалуулуктардын, көндүмдөрдүн, билимдердин жана сапаттардын комплекстүү жыйындысы.Бул маданият сапаттуу билим берүүнү жана окуучулардын өнүгүүсүн камсыз кылууда маанилүү роль ойнойт. Макалада педагогикалык маданияттын негизги түшүнүктөрү жана мазмуну ачылган.
РАЗВИТИЕ НАВЫКОВ СОСТАВЛЕНИЯ ПИСЬМЕННЫХ СВЯЗНЫХ ВЫСКАЗЫВАНИЙ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ
В данной статье поднимается проблема развития связной речи на русском языке учащихся начальной кыргызской школы в условиях практического отсутствия русскоязычной языковой среды. Предлагаются упражнения и задания, позволяющие успешно формировать коммуникативные навыки младших школьников, в пределах тем, предусмотренных программами по русскому языку.
ФОРМИРОВАНИЕ ПРЕДМЕТНЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ УЧАЩИХСЯ НАЧАЛЬНЫХ КЛАССОВ НА УРОКАХ РУССКОГО ЯЗЫКА И ЧТЕНИЯ
В данной статье рассматриваются вопросы формирования предметных компетенций учащихся начальных классов на уроках русского языка и чтения. Источником повышения эффективности обучения является взаимосвязанное формирование наряду с лингвистической и коммуникативной социокультурной компетентности, которая является неотъемлемой частью коммуникативной компетентности и позволяет учащимся осуществлять межличностные и межкультурное общение с теми, для кого русский язык является родным. В условиях начальной школы формирование социокультурных компетенций учащихся является недостаточно разработанным методическим направлением и находится еще в стадии разработки.
КЫРГЫЗ ТИЛИ САБАГЫНЫН НАТЫЙЖАЛУУЛУГУН АРТТЫРУУДА ОЮНДУН МААНИСИ
Бул макалада кыргыз тили сабагынын натыйжалуулугун арттырууда балдар үчүн ар кандай оюндардын маанилүүгү жана ролу.Балдардын кичине кезинде эң негизги иш-аракети бул оюн болуп саналат. Балдар оюн аркылуу жашоонун ар кыл жактарын таанып, оюн аркылуу кесип таап, маанилүү эмоционалдык тажрыйбага ээ болушат. Анын негизги милдети – ойго келбеген нерселерди реалдуу жашоо катары кабыл алуу жана аны ишке ашыруу. Балдар буга көз карандысыз изилдөө жүргүзүү жана кыйынчылыктарды жеңүү аркылуу жетишишет. Оюн – бул өзгөчө иш жана өзүн түшүндүрө билүү.
Белгилүү психологдор белгилегендей, балдар оюнда утулуп калганда мүнөзүндөгү терс жактарын, ички тажрыйбасын, сезимдерин бошотуп, андан ары тазаланып, утулбоонун жолдорун издеген жагдайлар пайда болот. Балдар көбүнчө аларга эмне таасир эткенин, эмнени башынан өткөргөнүн, эмнени сезип жатканын айта алышпайт, ал жөнүндө ойлонушпайт, оюн аркылуу билдире алышпайт, өз оюн улууларга көрсөтүп, аларга жардам берүүгө жардам бере алышпайт.
ЭСТЕТИЧЕСКОЕ ВОСПИТАНИЕ СТУДЕНТОВ ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ВУЗА СРЕДСТВАМИ КЫРГЫЗСКИХ НАРОДНЫХ МУЗЫКАЛЬНЫХ ТРАДИЦИЙ
В данной статье рассматривается эстетическое воспитание студентов педагогического вуза средствами кыргызских народных музыкальных традиций. Увлечение студентов кыргызской музыкой в некоторой степени подчеркивает своеобразие менталитета. В условиях глубоких социальных преобразований в нашей стране, смены идеологических парадигм большой интерес философов, психологов и педагогов вызывает вопрос сохранения национальной культуры кыргызского народа.
ФОРМИРОВАНИЕ ФИНАНСОВОЙ ГРАМОТНОСТИ У МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ
В данной статье рассматривается формирование финансовой грамотности
у младших школьников. Важность развития финансовой грамотности в современном мире неоспорима. Сегодняшняя экономика сложна и быстро меняется, а это означает, что люди, не имеющие финансовых знаний, уязвимы. Недостаток финансовых знаний может привести к убыточным решениям, плохому планированию бюджета и плохой оценке финансовых рисков.
Важно начинать развивать финансовые знания еще в детстве. В младшем школьном возрасте финансовая грамотность продолжает осваиваться на более высоком уровне, поскольку дети приобретают способность считать, планировать свои действия, прогнозировать действия других. У детей в этом возрасте начинают формироваться финансовые привычки и отношение к деньгам. Финансовая грамотность является важным аспектом развития личности ребенка, поскольку обеспечивает успешное функционирование ребенка в современном обществе. Дети должны знать основные финансовые концепции и уметь принимать разумные финансовые решения.
МАТЕМАТИКА САБАГЫНДА КЕНЖЕ ОКУУЧУЛАРДЫН ТААНЫП БИЛҮҮЧҮЛҮК КЫЗЫГУУСУН ӨНҮКТҮРҮҮНҮН ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Бул илимий макаладакенже окуучулардын таанып билүүчүлүк кызыгуусун өнүктүрүү ыкмалары каралган. Педагогикалык адабияттарды талдоо менен кызыгуу, таанып билүүчүлүк кызыгуу түшүнүктөрүн берүү менен окуучулардын окуу процессинде таанып билүүчүлүк кызыгууларын өнүктүрүү шарттары көрсөтүлгөн. Мисалы: ийгилик жагдайларын түзүү, окуу процессинде жагымдуу баарлашуу, окуунун эмоционалдык атмосферасын түзүү, ой жүгүртүү иш-аракеттерине колдоо көрсөтүү, чечим табууну, талдоону, ойлонууга, өзү түшүнүүгө мүмкүндүк берген таанып билүүчүлүк маселелер түзүмү, сабакты окуучулардын өнүгүүсүнүн оптималдуу деңгээлинде өткөрүү ж.б.
Таанып билүүгө болгон кызыгуунун төмөндөшүнүн ар кандай мугалимден, окуучулардан көз каранды болгон себептери да көрсөтүлгөн. Баланы окууга кызыктыруунун негизги жолу - мотивация түзүү экендигин белгилөө менен тышкы жана ички, ошондой эле оң жана терс мотивациялардын түшүнүгү берилген. Башталгыч мектеп жашындагы балдардын өнүгүү процессинде таанып билүүчүлүк кызыгуунун ар кандай аткарган функциялары,таанып билүүчүлүк кызыкчылыктын өзгөчөлүктөрү,кенже окуучулардын таанып-билүү кызыгуусун калыптандыруунун негизги үч деңгээли көрсөтүлгөн. Кенже окуучулардын таанып билүүчүлүк кызыгуусун өнүктүрүүнүн негизги ыкмалары негизделген. Мисалы,проблемалык окутуу,математика сабагында оюн технологиясын колдонуу, практикалык багыттуулугун күчөтүү, маалыматтык технологияларды (МКТ) колдонуу, ийгилик, эмоционалдык жана адеп-ахлактык кырдаалды түзүү ыкмасы, долбоор ыкмасы ж.б. Жыйынтыгында, кенже окуучулардын таанып-билүүчүлүк кызыгуусунун калыптанышынын көрсөткүчтөрү каралган.
БАШТАЛГЫЧ КЛАССТАРДА КЫРГЫЗ ТИЛИНИН СӨЗДҮК КОРУН ОКУТУУДА САЛТТУУ ЖАНА ЖАҢЫ ЫКМАЛАРДЫ САБАКТА КОЛДОНУУНУН МААНИСИ
Макала лексиканын материалдарын салттуу жана жаңы методдордун негизинде окутуу, окуучулардын сөздүк корун байытуу маселесине арналды. Башталгыч класстан тартып кыргыз тилиндеги конкреттүү жана абстрактуу мааниге ээ болгон сөздөрдүн лексикалык минимумун билүүгө жетишүү, лексикалык маанини табуу сыктуу маселелер да каралды. Нерсени, кубулушту, мүнөздү, сапатты образдуу,эмоционалдуу билдирүү үчүн сөздүн өтмө маанилерин билүү да негизги маселелерден экендиги айтылды. Учурда мугалимдер лексиканы окутууда салттуу жана инновациялык ыкмаларын колдонуу менен өткөрүлүп жатканы талдоого алынды. Лексиканы окутууда коммуникативдик ишмердүүлүк жана интерактивдүү окутуудагы окуучулардын баарлашуусун уюштуруу иштери талданды. Ошондой эле түшүндүрүү- көрсөтмөлүүлүк, проблемалуулук, кызматташуу, байкоо жана салыштыруу ыкмаларын лексикалык материалдарды окутуудагы орду да талдоого алынды.
БАШТАЛГЫЧ КЛАССТАРДЫН МАТЕМАТИКА САБАГЫНДА АР КАНДАЙ КОМПЬЮТЕРДИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ КОЛДОНУУ
Бул илимий макала билим берүүнүн мамлекеттик билим берүү стандартын ишке ашыруу контекстинде маалыматтык компьютердик технологияларды колдонуу аркылуу математика сабагында мектеп окуучуларынын маалыматтык көндүмдөрүн өнүктүрүү проблемасына арналган. Бул макалада математика сабагында компьютердик технологияны колдонуунун натыйжасында окуу процесси натыйжалуу болору белгиленген. Заманбап билим берүүнүн артыкчылыктуу багыты, анын жогорку сапатын жана натыйжалуулугун кепилдеп, инсандын өзүн-өзү өркүндөтүүгө жана өзүн-өзү ишке ашыруусуна багытталган окутуу болушу негизделген. Заманбап коомдун өзгөчөлүгү - маалыматтык технологиялардын жашоонун бардык чөйрөлөрүнө, анын ичинде мектептик билим берүү тармагына кириши абзел. Бул бизди билим берүүнү компьютерлештирүү шартында окуу ишмердүүлүгүн калыптандыруунун жолдорун издөөгө бурат деп белгиленген.
РАЗВИТИЕ ПОЗНАВАТЕЛЬНОЙ АКТИВНОСТИ ШКОЛЬНИКОВ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЫ
В данной статье мы рассмотрим основные подходы к развитию познавательной активности школьников начальной школы. Мы рассмотрим как классические методики, такие как игровое моделирование, экспериментирование и самостоятельное изучение материала, так и современные технологии, включая использование интерактивных досок и компьютерных программ. Также мы обсудим роль педагога в развитии познавательной активности учеников и предложим некоторые практические рекомендации для работы с детьми на этом этапе образования.
БАЛДАРДЫН СҮЙЛƟƟ БУЗУЛУУЛАРЫН ОҢДООДО АТА-ЭНЕЛЕРДИН ОРДУ
Сүйлөө өнүгүүсүнүн ар кандай бузулуулары бар балдардын санынын көбөйүшү коррекциялоонун кыйла натыйжалуу каражаттарын жана методдорун талап кылат жана бүгүнкү күндө абдан актуалдуу маселе. Клиникалык жана психо-педагогикалык классификацияга таянуу менен макалада мектепке чейинки жана кенже мектеп жашындагы балдардын сүйлөө бузулуулары жана тукум куучулук факторлору каралат (атап айтканда, тилдин өнүгүүсүнүн кечеңдеши, кекечтик, дисграфия ж.б.). Бул процессте ата-энелердин активдүү жана сабаттуу катышуусунан социалдык факторлордун терс таасиринин жана коррекциялык-өнүктүрүүчү иштин ийгиликтүүлүгүнүн ролу баса белгиленет. Балдардын, негизинен мектепке чейинки балдардын сүйлөө бузулууларын оңдоого ата-энелерди тартуунун салттуу формалары талданат. Көпчүлүк дисграфия жана дислексия диагнозу коюлган кенже класстын окуучуларынын ата-энелери менен мектепте иштөө тутумунун жоктугу белгиленди. Коррекциялык процесске ата — энелерди жана туугандарды активдүү тартуунун мисалы катары Ю. Б.Некрасова, Н. Л. Карпованын үй-бүлөлүк топтук логопсихотерапия системасында кекечтердин ар кандай курактагы топторунун иш тажрыйбасы келтирилген. Бул система психологиянын, педагогиканын, логопедиянын жана медициналык эмес психотерапиянын татаал биримдиги катары кызмат кылат. Сүйлөөсү бузулган адамдын социореабилитация комплексин бир адис, үй — бүлөлүк логопсихотерапевт жүргүзөт. Бул топтордо жүргүзүлгөн изилдөө сунушталат: бала-атаэнелик мамилелердин кемчилиги; бала-ата-эне мамилесиндеги тенденциялар, сүйлөө кемтигинин пайда болушуна, бекемделишине жана сакталышына өбөлгө түзөт; кекечтиктин пайда болушунда ата-эненин инсандык жана сүйлөө өзгөчөлүктөрүнүн ролу. Натыйжалар ата-энелерден балдарга патологиялык жүрүм-турум структураларынын котормосу катары сүйлөө кемтигинин пайда болушунун, бекемделишинин жана өнүгүшүнүн өзгөчө 2024, №2/2 177 психологиялык механизмдеринин бар экендиги жөнүндө айтууга мүмкүндүк берет. Үйбүлөлүк топтук логопсихотерапия системасынын бала бакча шартында мектепке чейинки куракка ылайыкташуусу жана мектеп шартында жазуу тилин өздөштүрүүдө кыйынчылыктары бар кенже мектеп окуучулары менен сабактарда ар кандай курактагы топтордун тажрыйбасын колдонуу көрсөтүлгөн. Бардык иштер социореабилитация процессинин жалпы адамзаттык маанилүүлүк принциптерине, балдардын сөзүн калыбына келтирүүгө үй-бүлөгө багытталган мамиле, үй-бүлөнү бирдиктүү сүйлөө режимине киргизүү, психикалык жакшы абалдарды чакыруу жана бекемдөө уюштурулат.
ДЕН СООЛУГУНУН МҮМКҮНЧҮЛҮКТӨРҮ ЧЕКТЕЛҮҮ БАЛДАРДЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫК-ПЕДАГОГИКАЛЫК РЕАБИЛИТАЦИЯЛООНУН ӨЗГӨЧӨЛҮКТӨРҮ
Макала ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелген балдарды психологиялык-педагогикалык реабилитациялоонун негиздерине арналган. Анда ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелген балдардын психологиялык-педагогикалык реабилитациясын калыптандыруунун негизги багыттары жана ыкмалары каралат. Бул макалада ошондой эле ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген балдардын психологиялыкпедагогикалык реабилитациясын уюштуруунун заманбап теориялык-методологиялык жана мазмундук негиздеринин маңызын чагылдырган, алардын социалдык өз алдынчалыгын, ошол эле учурда корголушун мажбурлоого өбөлгө түзгөн негизги түшүнүктөр жана терминдер каралат. Макаланын маанилүү пункту үй-бүлөнүн социалдык-педагогикалык патронажын сүрөттөгөн бөлүм болуп саналат, ал үй-бүлөгө өзгөчө баланы билим берүү мекемесине жайгаштырууга жардам берет. Мындай патронаждын максаты майып балдарды мүмкүн болушунча толук комплекстүү реабилитациялоо, дени сак курдаштарына мүнөздүү социалдык функцияларды өз алдынча аткарууга жөндөмдүү болгондо алардын мындай абалына жетишүү болуп саналат. Макалада социалдык функциялар деп автор социалдык көндүмдөрдү жана эмгекке болгон көндүмдөрдү, жалпы билим берүүчү мектепте окууну, окуганды кабыл алуу, эсептөө, жазуу жөндөмүн, коммуникативдик жөндөмдү, талдоо жөндөмүн ж.б. билдирет. Социалдык коргоо мекемелеринин кызматкерлеринин башкы максаты-бул балдарга мотордук көндүмдөргө жана социалдык көндүмдөргө ээ болууга, сабаттуулук жана эсептөө жана жазуу көндүмдөрүнө ээ болуунун негизги принциптерин өздөштүрүүгө жардам берүү (мисалы: кийинүү, жуунуу, ашкана шаймандарын колдоно билүү, сатып алууда акы төлөө, өзгөчө кулинардык жөндөмдү талап кылбаган тамак-ашты даярдоо, мобилдик телефонду Колдонуу, өз районунда багыт алуу ж.б.). Мектеп жашындагы мүмкүнчүлүгү чектелген балдар психо-педагогикалык реабилитациянын алкагында өзгөчө кызыгууну жараткан айрым академиялык сабактарды окуй алышат.
СОБЛЮДЕНИЕ ПРИНЦИПОВ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ КАК ОСНОВНОЙ ФАКТОР ПЕРЕХОДА К БОЛЕЕ ПРОГРЕССИВНОЙ СИСТЕМЕ ОБРАЗОВАНИЯ
Необходимость глубокой перестройки системы образования в Кыргызской Республике обусловлена объективными процессами трансформации общества. Учитывая, что современная система образования должна отвечать социальным потребностям нашего времени и обеспечивать качественное новое будущее, для этого целесообразно рассмотреть процессы, которые происходят сейчас в нашей жизни, а также то, что вызвало их в прошлом и как они будут развиваться в будущем. Ответы на эти вопросы могут стать основой для определения приемлемых и рациональных шагов в развитии новой системы образования (включая лиц с особыми потребностями), которые представляют молодое поколение и для них необходимо обеспечить достойную жизнь в будущем. В данной статье мы выделили основные принципы инклюзивного образования. Мы утверждаем, что организация образовательного процесса на этих принципах позволит превратить человека с ограниченными возможностями в субъекта, способного стать полноценным участником образовательной деятельности.
ДИВЕРСИТЕТ И РАВЕНСТВО: ПРЕОДОЛЕНИЕ ПРЕГРАД ЧЕРЕЗ ИНКЛЮЗИВНОСТЬ
Данная статья обсуждает значимость инклюзивности как ключевого инструмента для преодоления преград на пути к диверситету и равенству в образовании и обществе. Авторы анализируют концепцию инклюзии и ее роль в создании психологически комфортной среды, обеспечивающей равные возможности для всех. Приводятся примеры успешных практик из зарубежных стран, где активно внедряются инклюзивные подходы как 2024, №2/2 212 в образовании, так и в трудовой сфере. Статья призывает к разработке и внедрению государственных программ, способствующих интеграции людей с ограниченными возможностями, с целью обеспечения равенства и справедливости в обществе.
РЕАЛИЗАЦИЯ ИДЕЙ А.С.МАКАРЕНКО О МАСТЕРСТВЕ В СИСТЕМЕ ПОДГОТОВКИ БУДУЩЕГО УЧИТЕЛЯ ДЛЯ РАБОТЫ В ИНКЛЮЗИВНОЙ ШКОЛЕ
В статье рассматриваются основные положения А.С. Макаренко о педагогическом мастерстве, сущность педмастерства, формирование у будущих учителей коммуникативных умений, овладение техникой педагогического общения. Статья актуализирует необходимость формирования инклюзивной компетентности студентов педагогических вузов, которым предстоит в будущем воспитывать детей, подростков и молодежь (в учреждениях разных уровней образования) в контексте инклюзивного подхода. Анализируются условия реализации воспитания инклюзивной личности: организационные, финансовые, методические, кадровые. Уделяется осoбое внимание подготовке учителей к взаимодействию с учащимися с ограниченными возможностями здоровья в условиях инклюзивного образования. В статье также раскрываются образовательный и воспитательный компоненты педагогического мастерства. Освещаются наиболее важные с практической точки зрения положения педмастерства, необходимые каждому учителю. Рассматриваются внешние условия воспитания личности учителя: эстетическая выразительность, умение держаться, двигаться, ходить, сидеть, говорить, придавать своему голосу разнообразные оттенки, владеть мимикой и пантомимикой.
ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ПРАКТИКА КАК ОСНОВА ФОРМИРОВАНИЯ ПЕДАГОГИЧЕСКОГО МАСТЕРСТВА БУДУЩИХ СПЕЦИАЛЬНЫХ ПЕДАГОГОВ
В статье раскрывается роль педагогической практики, которая имеет комплексный характер, создает условия для мобилизации полученных в университете знаний, умений и формирование педагогического мастерства. Результаты практики зависят от понимания обучающимся целей и задач практики, активности студента, умения правильно объединить различные направления педагогической деятельности в едином учебновоспитательном процессе, вести научно-исследовательскую работу профессиональнопедагогического характера, оттачивать свое мастерство как будущего специального педагога. В статье анализируются внешние и внутренние условия, обеспечивающую процесс формирования и развития педагогического мастерства будущих педагогов.
РАННЯЯ ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ДИАГНОСТИКА И ПОМОЩЬ ДЕТЯМ С ОСОБЫМИ ПОТРЕБНОСТЯМИ В КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКЕ КАК ЗАЛОГ К ИНКЛЮЗИВНОМУ ОБРАЗОВАНИЮ
Статья посвящена роли и значимости ранней психолого-педагогической диагностики, абилитации и помощи детям раннего возраста с нарушениями в развитии. Раннее вмешательство – это специально организованная система психологической, социальной, медицинской, и педагогической помощи семьям, которые воспитывают детей от рождения до четырех лет с нарушениями развития или риском их появления, направленной на развитие ребенка и нормализации жизни его семьи. В статье рассматриваются вопросы расширения сети дошкольных образовательных учреждений и коренного улучшения условий в них для всестороннего интеллектуального, эстетического и физического развития детей, обеспечение доступности и значительного повышения охвата детей инклюзивным образованием. В исследовании использована методика Я.Е.Чичериной, Д.А.Нуркельдиевой «Карта психосоциального развития детей раннего возраста». Оценка проводилась по четырем областям: когнитивное развитие, социальное и эмоционально-личностное развитие, речь, общая и мелкая моторика. Подводятся итоги по результатам исследований ранней диагностики детей с особыми потребностями, проведѐнных среди детей с нарушениями слуха.
СТАНОВЛЕНИЕ И РАЗВИТИЕ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В КЫРГЫЗСТАНЕ (АНАЛИЗ ИСТОРИИ РАЗВИТИЯ)
В данной статье рассматривается история развития инклюзивного образования в Кыргызстане и за рубежом. Проводится историческое описание развития инклюзивного образования с древних времен до появления первых правовых возможностей детей с особыми потребностями. Подробно рассматриваются трудности возникающие на пути развития инклюзивного образования в нашей стране. Описываются первые шаги в становлении инклюзивного образования в Кыргызстане, участие первых НПО в развитии инклюзивного образования. Проводится анализ мировых практик в развитии инклюзивного образования.
СҮЙЛӨӨНҮН ӨНҮГҮШҮНДӨ БУЗУЛУУЛАРЫ БАР БАЛДАРДЫН СОЦИАЛДЫК АДАПТАЦИЯСЫ
Макалада сүйлөө мүмкүнчүлүгү чектелген балдардын социалдык адаптациясынын көйгөйлөрү каралган, анткени бул көйгөй бүгүнкү күндө актуалдуу болуп саналат. Акыркы жылдары ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген балдардын көйгөйлөрүнө олуттуу көңүл бурулууда. Балдардын бул категориясы дене — бой, психикалык же сезүү органдарынын бузулушунан улам күнүмдүк жашоо-турмушунда белгилүү бир чектөөлөр менен мүнөздөлөт, аларга сүйлөөнүн оор бузулуулары кирет. Мындай балдарды реабилитациялоо жана тарбиялоо коом үчүн актуалдуу проблема гана эмес, ошондой эле мамлекеттик социалдык саясаттын артыкчылыктуу багыттарынын бири болуп саналат. Бул ишти жаш кезинен баштап, өзгөчө көңүл балдардын социалдык адаптациялануу маселесине бурулушу керек. Сүлөөсү оор бузулган балдарды социалдаштыруу багытында педагогикалык ишмердүүлүктүн натыйжалуулугун камсыз кылуу максатында ар кандай социалдык-маданий мекемелер менен тыгыз байланыш түзүү зарыл. Ошондой эле макалада сүйлөө бузулуулары бар балдардын өз сүйлөө жүрүм-турумун уюштуруудагы олуттуу кыйынчылыктары байкалган маселелер каралат, бул алардын башкалар менен баарлашуусуна терс таасирин тийгизет.
ИССЛЕДОВАНИЕ ОСОБЕННОСТЕЙ СЕНСОРНОГО РАЗВИТИЯ У ДЕТЕЙ С РАССТРОЙСТВАМИ АУТИСТИЧЕСКОГО СПЕКТРА
Статья посвящена исследованию особенностей сенсорного развития у детей дошкольного возраста с расстройствами аутистического спектра. В статье описаны проявления гипер- и гиперсензитивности у детей, имеющих расстройства аутистического спектра, представлена методика обследования, критерии оценивания и краткие результаты исследования. Сенсорная модуляция рассматривается как одно из свойств сенсорных систем. В статье раскрывается методика констатирующего эксперимента направленная на выявление особенностей чувствительности пяти основных сенсорных систем: слуховой, зрительной, тактильной, обонятельной и вкусовой. Проблема исследования заключается в выявлении особенностей сенсорного развития дошкольников с РАС, проявляющихся в различном уровне сензитивности к сенсорным стимулам и создающих трудности в познании окружающего мира. В статье представлены трудности детей с расстройствами аутистического спектра установления контакта со взрослыми, отсутствие взаимодействия между детьми внутри группы, повышенная возбудимость или заторможенность, эмоциональная лабильность, быстрая утомляемость, частое отсутствие интереса к какой-либо деятельности.
ФАКТОРЫ И СОДЕРЖАНИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ СПЕШНОСТИ ПЕДАГОГА
В статье рассматриваются содержание профессиональной успешности педагога высшей школы. Профессиональность успешность представлена профессиональной самореализацией, которая может служить успешностью в педагогической деятельности. В этой связи рассмотрены факторы профессионально-педагогической успешности педагога, как причины, обусловливающие самодвижение индивидуальности педагога к росту профессиональной деятельности, достижение педагогически значимых результатов труда.
ИЗУЧЕНИЕ КРИТИЧНОСТИ МЫШЛЕНИЯ У ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА
Данная статья посвящена изучению критичности мышление у детей дошкольного возраста в психологии. В статье проводятся теоретической обзор изучение данной проблемы Российских и Кыргызских психологов. Определено критичность мышления как качество ума. Развитие критического мышления у детей дошкольного возраста является важным фактором в их личностном развитии и познавательной деятельности.
ВОЗМОЖНОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ТРЕНИНГОВ ДЛЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО РОСТА
Данная статья направлена на поиск путей, позволяющих повысить профессиональный рост педагога. На сегодняшний день тренинг представляет собой планомерно осуществляемую программу разнообразных упражнений с целью формирования, совершенствования умений и навыков, повышения эффективности педагогической 2024, №2/2 270 деятельности. Тренинг является одним из активных методов обучения, который благодаря взаимодействию участников группы позволяет исследовать межличностные отношения, рупповую динамику, обеспечивает личностный рост участников, развитие их способностей, изменение установок.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ РАЗЛИЧНЫХ ФОРМ И МЕТОДОВ ОБУЧЕНИЯ, СТИМУЛИРУЮЩИХ АКТИВИЗАЦИЮ ПОЗНАВАТЕЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧАЩИХСЯ
При решении проблемы активизации познавательной деятельности выход видится в повышении эффективности качества учебного процесса. На основании того, что развитие мышления оказывает решающее влияние на совершенствование познавательных процессов. Еѐ актуальность обусловлена поиском и необходимостью разработки 2024, №2/2 276 оптимальных методических приѐмов и средств обучения, установлением взаимосвязи успешности усвоения школьниками как учебной дисциплины и активизации их умственного развития как основы формирования и развития познавательной активности.
ФИЗИКА-МАТЕМАТИКАЛЫК БИЛИМ БЕРҮҮНҮН МАГИСТРЛЕРИН ДАЯРДООДО ОКУТУУ НАТЫЙЖАЛАРЫН БААЛООЧУ ИНСТРУМЕНТТЕРДИ ИШТЕП ЧЫГУУ
Билим берүүгө компетенттүүлүк мамилени ишке ашыруу окутуу натыйжаларынын жетишилгендиги менен мүнөздөлөт. Студенттин же бүтүрүүчүнүн билим берүү программасынын жана дисциплиналардын белгиленген окутуу натыйжаларына жетишүү деңгээли натыйжага багытталып иштелип чыккан каражаттар аркылуу бааланат. Изилдөөдө «Физика-математикалык билим берүү» программаларынын негизги билим берүү программасына, дисциплиналардын окуу-методикалык комплекстерине (жумушчу программаларына, баалоо каражаттарынын фондуна) талдоо жүргүзүлдү. Баалоо каражаттарынын сапатына мүнөздөмө берилди. Баалоо каражаттарын иштеп чыгууда Блум таксономиясына ылайык деңгээлдик тапшырмаларды иштеп чыгуу окутуу натыйжаларын обьективдүү баалоого шарт түзөрү белгиленди. «Физика-математикалык билим берүү» программасындагы «Геометриянын кошумча главалары» жана «Математиканы жана информатиканы окутуунун инновациялык методдору» дисциплиналары боюнча деңгээлдик тапшырмаларга мисалдар берилди.
ОРТО МЕКТЕПТЕРДЕ КӨРКӨМ СΥРӨТ ИСКУССТВОСУН ОКУТУУДАГЫ КӨЙГӨЙЛΥΥ МАСЕЛЕЛЕР
Макала жалпы билим берүүчү орто мектептердеги көркөм сүрөт искусствосун заманбап окутуунун айрым көйгөйлүү маселелерине арналган. Көркөм сүрөт искусствосун окутуунун башкы милдеттеринин бири – мектеп окуучуларынын көркөм, чыгармачыл, элестүү ой жүгүртүүсүн пландуу, системалуу өнүктүрүү, көркөм сүрөт искусствосун мектеп предмети катары гана эмес, жалпы адамзаттын маданияттынын феномени катары кабыл алуу. Көркөм чыгармачылыкты аң-сезимдүү өздөштүрүү теориялык да, практикалык жактан да балдардын чыгармачылык жөндөмүн, дүйнө таанымын, тапкычтыгын, жана эч кимге окшобогон ой жүгүртүү логикасын өнүктүрөт. Мектептеги көркөм сүрөт искусствосу — бул максат эмес, чыгармачыл инсанды тарбиялоонун каражаты катары иштеши керек. Көркөм сүрөт искусствосу окуучуга бүгүнкү күндө аны кызыктырган суроосуна жооп табууга жардам берүүгө тийиш. Заманбап инсан кандай болушу керек? Азыркы коом кандай көркөм эстетикалык баалуулуктар менен жашайт? Көбүнчө искусство аркылуу эстетикалык тарбия берүүгө болгон мамиле активдүү мүнөзгө ээ эмес, ой жүгүртүүгө багытталган. Ошондуктан жогорку, орто окуу жайлардын жана жалпы билим берүүчү мектептерде болочок мугалим изилдеген көркөм сүрөт искусствосунун окуу планын, программаларын баскычтар менен олуттуу жаӊылоо зарылчылыгы бар. Азыркы учурда мектепке мурда болуп көрбөгөндөй салмактуу, жакшы ойлонулган заманбап көркөм билим берүү системасы керек экени туралуу жазылды.
ИСКУССТВЕННЫЙ ИНТЕЛЛЕКТ КАК ИНСТРУМЕНТ ТРАНСФОРМАЦИИ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА В КЫРГЫЗКОЙ РЕСПУБЛИКЕ
В статье рассматриваются возможности, проблемы и пути реализации искусственного интеллекта в образовательном процессе Кыргызской Республики. Анализируется текущее состояние применения ИИ в образовании в КР и других странах, выявляются основные проблемы и рассматриваются рекомендации по реализации. Отмечается необходимость комплексного подхода и учета этических аспектов для успешной трансформации образования с использованием технологий ИИ.
КӨЙГӨЙЛҮҮ ОКУТУУНУ КОЛДОНУУНУН ТАЖРЫЙБАСЫ
Көйгөйлүү окутууну өз алдынча педагогикалык технология катары караганга болбойт, б.а. бул методдордун комплекси, окутуунун уюштуруу ыкмасы. Азыр көйгөйлүү окутуу, көйгөйлүү абалдарды түзүү жана аларды чечүүдө окуучулардын активдүү аракеттенүүсүндө окуу иштеринин уюштуруусун эсептелет, анын жыйынтыгында адистик кесипти, көндүмдөрүн, билгичтерин чыгармачылык өздөштүрүлөт жана ой жүгүртүү жөндөмдүүлүгү өнүгөт. Макалада көйгөйлүү окутууну изилдөө максатында өткөрүлгөн эксперименттин жыйынтыктары көрсөтүлгөн.
ВНИМАНИЕ В СТРУКТУРЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО СТАНОВЛЕНИЯ СТУДЕНТОВ
Статья затрагивает вопрос особенности проявления свойств внимания и его влияние на становление профессиональных качеств студента. Как особый психический 2024, №2/2 332 процесс внимание определяется своими свойствами, уровень которых строит познавательные возможности человека. Изучая проявление свойств внимания студентов нами, было определено, что их особенности отражаются и в учебной деятельности студентов и их личностных качествах. Учебная деятельность студентов считается условием не только познавательной активности, но и стимулятором формирования профессиональных качеств, где особое место занимает внимание. От уровня проявления свойств внимания активизируются формирование личностных качеств. При изучении взаимовлияния свойств внимания и личностных качеств были использованы методы как наблюдение, беседа, тест.
ХИМИЯЛЫК МАСЕЛЕЛЕРДИ ЧЫГАРУУ АРКЫЛУУ ОКУУЧУЛАРДЫН ПРЕДМЕТТИК КОМПЕТЕНТТҮҮЛҮКТӨРҮН КАЛЫПТАНДЫРУУ
Макалада химиялык билимдерди өздөштүрүү процессине жана алган билимдерин ар кандай маселелердин түрлөрүн чыгарууга колдоно билүүгө арналган. Химияны окутууда предметтик компетенттүүлүктөрдү калыптандыруу процессинде окуучулардын инсандык, социалдык жана когнитивдик тажрыйбасын эске алынды. Билим алууда химиялык маселелерди чыгарууда окуучулар берилген предметтик чөйрөдө жүрүмтурумдун ар кандай моделдерин колдонуу менен окуу процессин ишке ашырат. Химиялык маселелерди чыгарууда окуучулардын көз карашы, эс тутуму, сүйлөө, ой жүгүртүүсү өнүгүп, бүтүндөй дүйнө таанымы калыптанат; химиялык теорияларды, мыйзамдарды жана кубулуштарды аң-сезимдүү өздөштүрүү жана тереңирээк түшүнүү ишке ашат.Маселелерди чыгарууда окуучулардын химияга болгон кызыгуусу активдешет. Бул методологиядагы жалпы кабыл алынган пикирди түшүндүрөт: материалды өздөштүрүүнүн өлчөмү катары теорияны билүү гана эмес, алынган билимди ар кандай маселелерди чечүүдө колдоно билүү керектиги эске алынды.
ПАМЯТИ НАСТАВНИКА: К 75-ЛЕТНЕМУ ЮБИЛЕЮ ПРОФЕССОРА ДЖ.У. БАЙСАЛОВА (1949-2020)
Статья посвящена 75-летию со дня рождения ученого-методиста, известного деятеля педагогической науки Кыргызской Республики, доктора педагогических наук, профессора Байсалова Джоомарта Усубакуновича (12.01.1949 – 8.07.2020). Изучение вклада Дж. Байсалова в развитие отечественной науки педагогики и методики преподавания математики выполнялось на основе профессиональной биографии профессора, и позволяет оценить его талант ученого, исследователя и организаторские способности. Профессора Дж. Байсалова мы можем отнести к тем немногочисленным отечественным ученым-методистам, 2024, №2/2 338 которые брали на себя ответственность за развитие образование в Кыргызской Республике, что нашло свое отражение в его систематической организаторской деятельности по подготовке кадров для отечественной науки. Достижения Дж. Байсалова в организаторской, научной, экспертной сферах объясняются совокупностью личностных качеств ученого, связанных со способностью стратегически мыслить, видеть системное решение проблем, принимать на себя ответственность.
БОЛОЧОК МУГАЛИМДЕРДИ ДАЯРДООДО САНАРИПТИК МААЛЫМАТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН КОЛДОНУУГА КАЛЫПТАНДЫРУУ
Заманбап маалымат технологиялары бугунку күндүн алкагында коомдогу бардык тармактарда кеӊири таралган негизги аспап катары, ажырагыс бир бүтүндүктү түзүүдө. Мындан улам, маалымат технологияларын колдоно билүү, же санариптик компетентүүлүк коомдук карым-катнашта маанилүү аспект болуп, жарандык иш-алып барууда, билим берүүдө чоӊ роль ойноодо. Акыркы жылдардын ичинде өнүккөн жана өнүгүп келе жаткан өлкөлөрдө веб-технологияларын билим берүү системасында колдонуу – жемиштүү натыйжаларды алып келгендиктен, билим берүү процессин маалыматташтыруу күндөн-күнгө тереӊдеп жана мындан ары да веб-технологияларын колдонууга басым жасоо менен коштолмокчу. Мындай заман талаптары жана шарттар өлкөбүздөгү билим берүү системасында «санариптешүү», «маалыматташтыруу» түшүнүктөрүн киргизип, технологиялык билим алуунун оӊ жана терс жактарын изилдөөгө мажбурлайт. Бул макалада ЖОЖдордогу болочок мугалимдерди өз предметтик дисциплинасында санариптик маалымат технологияларын туура колдонуп, педагогикалык, дидактикалык жана инновациялык жол менен билим берүүгө даярдоо зарылчылыгы жана андагы мүмкүн болгон маселелер каралган.
«САНДЫК МЕТОДДОР» КУРСУН ОКУТУУНУН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ
Бул макалада «Сандык методдор» курсун окутуу технологияларын өздөштүрүү маселеси каралган. Азыркы учурда компьютердик технологиянын өнүгүшү, математикалык методдордун эсептөөлөрдө кеңири таралышы, эсептөө техникасынын санынын өсүшү жана анын сапатынын жогорулашы математиканын көптөгөн бөлүмдөрүндө электрондук эсептөөчү машинанын кеңири колдонулушуна алып келүүдө. Ошондой эле математикалык моделдердин сандык методу - бул ыкма, алгоритм, программалык камсыздоо, эсептөө эксперименти саналат. Жыйынтыгында, заманбап окутуу технологияларын колдонуу студенттердин чыгармачылыктарын көп жактуу өркүндөтүүгө, алардын предметтик компетенттүүлүгүн калыптандырууга, ошону менен бирге, өз алдынчалуулук көндүмдөрүн өнүктүрүүгө ыңгайлуу шарттарды түзөт.
БОЛОЧОК БАШТАЛГЫЧ КЛАССТАРДЫН МУГАЛИМДЕРИН МАТЕМАТИКАЛЫК ДАЯРДОО ПРОЦЕССИНДЕ ОКУУ-МЕТОДИКАЛЫК ИШТЕРДИН КЭЭ БИР МАСЕЛЕЛЕРИ
Макалада болочок башталгыч класстын мугалимдерин даярдоодо процессинде окуу-методикалык иштер кɵйгɵйлɵрү каралган. Математикалык дисциплиналарды окутууда окуу процессин уюштуруу болочок башталгыч класстын мугалимдерин кесиптик багытта даярдоону күчɵтүүгɵ түрткү болот. Студенттердин башталгыч класстарда математиканы окутуунун заманбап методдорун өздөштүрүүсүн, аларда математиканы окутуу практикасында пайда болгон окуу-тарбия маселелерин чечүүгө аң-сезимдүү жана чыгармачылык менен мамиле кылуунун негизи боло турган билгичтиктерди жана көндүмдөрдү калыптандыруусун, болочок мугалимди практикалык ишмердүүлүккө түздөн-түз даярдоо жана андан ары билим алуу үчүн негиз түзүүсүн окууметодикалык комплекстер камсыздайт. Студент ɵзүнүн келечектеги кесиптик ишмердүүлүгүндɵ математикалык билимдердин керектигин түшүнүүсү менен, ɵзүнүн даярдыгын жакшыртуу зарылдыгын тарбиялоо менен, предметтик мазмунда ориентация алуу билгичтигин калыптандыруу жана башталгыч класстардын математика боюнча китептери менен иштɵɵ, изилденип жаткан материалдын математиканы башталгыч курсу менен байланышын түзүү боюнча иштерди жүргүзүүсү зарыл. Ошондуктан, кафедрада бул багытта иштер жүрүп, окуу планынындагы дициплиналарга карата окуу куралдары чыгарылды, окуу-методикалык комплекстер иштелип чыкты.
БАШТАЛГЫЧ МЕКТЕПТЕ «МЕКЕН ТААНУУ» ПРЕДМЕТИН ОКУТУУДА ОКУУЧУЛАРДЫН ЭКОЛОГИЯЛЫК МАДАНИЯТЫНЫН КАЛЫПТАНЫШЫ
Макалада башталгыч мектепте "Мекен таануу" предмети боюнча экологиялык билим берүү, ошондой эле башталгыч класстардын окуучуларынын экологиялык маданиятынын калыптанышы каралат. Педагогикалык илимий изилдөөлөрдө жергиликтүү жаратылышты сүйүү идеясы жаңы көрүнүш эмес. Бирок, азыркы учурда социалдык-экономикалык, саясий, руханий жана маданий турмушундагы өзгөрүүлөрдү эске алуу менен, өсүп келе жаткан муунда башкача айканда башталгыч кластын окуучуларын мектеп босогосун аттагандан баштап, жаратылышка баалуу, аяр жана көздүн карегиндей сактап мамиле кылуу өзгөчө мааниге ээ экендиги түшүндүрүү,үйрөтүү, айтуу абдан актуалдуу болуп саналат. Экологиялык жана патриоттук сезимдерине тарбия берүүнүн максаттары менен милдеттерин, алардын негизги түшүнүктөрүн салыштырмалуу талдоо, кароо окуучулардын жаратылышка болгон баалуу өзгөчө мамилесин калыптандырууда аларды кызыктыруу өз ара байланышта кароого негизин берет. Мында патриоттук, ошондой эле экологиялык тарбия берүү маселелерин чечүүнүн негизи адамдын өзүнө, коомго, курчап турган чөйрөгө жана бүтүндөй өлкөгө, дүйнөгө пайдалуу иш экендигин баса белгилеп кетүү керек. Окуучулардын экологиялык жана патриоттук билим берүүнүн байланыштыруучу звеносу экология да мекен таануу болуп саналат. Мекен таануунун бул багыты өз ара байланышкан эки тарапты камтыйт: Мекен таануу жана кайра түзүү; окуучулардын экологиялык маданиятын, жигердүү жашоо позициясын, өз өлкөсүнүн тагдырына катышуусун, жаңы баалуулуктарды калыптандырууга өбөлгө түзөт жана бул окуучулардын жаратылышка болгон баалуу мамилесин калыптандыруу менен биз кээ бир маселелерди чечебиз дегенди билдирет патриоттук тарбия берүү.
«КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН БИЛИМ БЕРҮҮСҮНƟ ЭМГЕК СИҢИРГЕН КЫЗМАТКЕР», ПЕДАГОГИКА ИЛИМИНИН ДОКТОРУ, ПРОФЕССОР Ж.У. БАЙСАЛОВДУН ИЛИМИЙ ПЕДАГОГИКАЛЫК ИШМЕРДҮҮЛҮГҮ
Бул макалада «Кыргыз Республикасынын билим берүүсүнɵ эмгек сиңирген кызматкер», педагогика илиминин доктору, профессор Ж.У.Байсалов илимий педагогикалык эмгек жолу каралды. Ж.У. Байсаловдун «ЖОЖдордо студент-математиктерди методикалык даярдоодо модулдук окутууну түзүүнүн жана колдонуунун илимий методикалык негиздери» доктордук диссертациясынын теориялык жана практикалык мааниси чоӊ. Ал жалпы педагогика жана дидактика илиминин бүгүнкү күндѳгү кѳптѳгѳн кыргыз ѳкүлдѳрүн тарбиялап үлгүрдү.
ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В СОЦИАЛЬНОЙ СФЕРЕ
В статье исследуется применение основных информационных технологий в социальной сфере. Наблюдается неоднозначность IT применения на сферу жизнедеятельности человека, имеющих как положительное, так и негативное воздействие на социальные процессы. Новые виды информационных технологий: искусственный интеллект, блокчейн, виртуальная реальность, интернет вещей, биоинформатика, открывают новые возможности для решения сложных задач, улучшения качества жизни, укрепления безопасности и доверия в обществе.
ЭЛЕКТРОНДУК БИЛИМ БЕРҮҮ РЕСУРСТАРЫ АРКЫЛУУ ОРТО МЕКТЕП ОКУУЧУЛАРЫНЫН КОМПЕТЕНЦИЯСЫН ЖОГОРУЛАТУУ
Бул макалада орто мектеп окуучуларынын компетенциясын калыптандырууда электрондук билим берүү ресурстарынын маанилүү ролу каралат. Санариптик доордо компетенттүүлүктү калыптандыруунун көп кырдуу аспектилерин изилдеп, онлайн окутуу куралдарынын потенциалын натыйжалуу пайдалануу үчүн комплекстүү стратегиялардын зарылдыгын баса белгиленди. Санариптик сабаттуулук, сынчыл ой жүгүртүү, маалыматты башкаруу жана кызматташуу көндүмдөрү сыяктуу ар кандай өлчөмдөрдү изилдөө менен электрондук билим берүү ресурстарынын окуучулардын окуу натыйжаларына тийгизген трансформациялык таасири белгиленди. Электрондук билим берүү ресурстары аркылуу орто мектеп окуучуларынын компетенциясын жогорулатуу боюнча дискурска кошкон салымын камтыйт. Бул билим берүү трансформациясынын катализатору катары технологияны колдонуунун маанилүүлүгүн жана окуучуларды санариптик доордо ийгиликке жетүү үчүн зарыл болгон көндүмдөр жана мүнөздөр менен жабдуунун маанилүүлүгү каралып, окуучу эмнени билүү керектиги каралды.
ДИФФЕРЕНЦИРЛЕП ОКУТУУ МЕТОДУН ПАЙДАЛАНУУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ
Макала дифференцирлеп окутуу методун пайдалануу технологияларын ачып берүүгө арналган. Педагогикалык психологияда, дидактикада, ошондой эле мектеп практикасында “жекече мамиле”, “жекелештирип окутуу”, “дифференцирлеп окутуу”, “дифференцирлөө” ж.б. кеңири пайдаланылып келет. Бул терминдер көпчүлүк учурда синоним катары пайдаланылганы менен, ошол эле учурда бул түшүнүктөрдүн ар биринин мазмунунда өзүнө гана тиешелүү маңыздуу белгилери бар. Дифференцирлөөнүн маңыздуу белгилеринин бири болуп топторго бөлүү эсептелет. Дифференцирлөө учурунда окутуу процесси өзгөрүүлөргө дуушар болот, бул негизги шарт болуп эсептелет. Бул тажрыйба педагогиканын практикасында даярдык деңгээлдери ар кандай болгон класстар түзүлгөндө тастыкталган, бул класстарда билим берүү процессинде өзгөрүүлөр жок болгондуктан оң жыйынтык болгон эмес жана балдарда билим алууга мотивация төмөн болгон. Изилдөөнүн предмети боюнча адабияттарды талдоонун негизинде макалада математика менен дифференцияланган иш-аракеттерди уюштуруунун психологиялык-педагогикалык негиздери аныкталган жана математика боюнча дифференцияланган иш-аракеттерди моделдөө процесси каралган. Бул макалада каралган көйгөйлөр дифференцияланган окутууга байланыштуу бардык маселелерди чечүүдөн алыс. Негизинен дифференцияланган окутууну уюштурган педагогдорду кызыктыра турган дифференциациянын аспектилери баса белгиленди.
ИГРОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ КАК СРЕДСТВО ПОВЫШЕНИЯ МОТИВАЦИИ СТУДЕНТОВ ПРИ ИЗУЧЕНИИ РУССКОГО ЯЗЫКА
В настоящее время на фоне активных реформ и модернизации образовательной системы формирование, развитие и устойчивое развитие познавательного интереса обучающихся к изучаемым дисциплинам становится серьезной проблемой как в школе, так и в колледжах и вузах. В поисках наиболее эффективных форм, методов, условий и приемов обучения русскому языку авторы предлагают использовать игровые технологии 2024, №2/2 394 обучения, которые в рамках образовательного процесса являются источником повышения учебного интереса к, формирования различных качеств, необходимых по новым ГОС ВПО.
МАТЕМАТИКАНЫ ДИФФЕРЕНЦИРЛЕП ОКУТУУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ СТУДЕНТТЕРДИН АКТИВДҮҮЛҮГҮН ЖОГОРУЛАТУУЧУ ФАКТОР КАТАРЫНДА
Берилген макала жогорку окуу жайларында математиканы дифференцирлеп окутууну ишке ашырууга арналган. Окуу-тарбия процессинде ар бир билим алуучунун жеке жөндөмдүүлүктөрүн жана мүмкүнчүлүктөрүн эске алуу менен оң натыйжага жетишүүгө болот. Ал эми бардык студенттердин окуу материалдарын кабыл алуусу, билим деңгээли, таанып-билүү жөндөмү бирдей эмес болгондуктан, жамааттык форма боюнча окутууда дифференцирленген мамиле кылуу зарыл. Дифференцирленген мамиле билим алуучулар үчүн окуу материалын өздөштүрүү процессинде жана алынган билимди практикада колдонуу үчүн эң жагымдуу шарттарды түзүүгө мүмкүндүк берет. Билим алуучулардын жекече айырмачылыктары жана аларды дифференцирлеп окутуу маселеси көптөн бери педагогдорду жана илимпоздорду түйшөлтүп келет жана социалдыкпсихологиялык, философиялык гана эмес, ошондой эле чыныгы педагогикалык көйгөй болуп саналат. Эгерде педагог көп деңгээлдүү жана дыкат тестирлөө аркылуу билим алуучулардын билим деңгээлин жана алардын жеке өзгөчөлүктөрүн сабаттуу аныктаган учурда гана билим берүү процессин индивидуалдаштырууну камсыз кылууга болот. Иш жүзүндө жекече жана дифференцирлеп окутуу тыгыз байланышта, башкача айтканда, окутууда жекече мамиле дифференцирлөө аркылуу жүргүзүлөт. Ошентип, инсанга багытталган окутуу, аныктамасы боюнча, дифференцирленген окутуу болуп саналат. Ар бир жаңы окуу жылынын башында биринчи курстун студенттерине жүргүзүлгөн мониторинг мектеп бүтүрүүчүлөрүнүн билим деңгээлинин төмөн болуп жаткандыгын далилдөөдө, бул факт жогорку квалификациялуу адистерди даярдоого тоскоолдук кылууда. Мындай учурда дифференцирлеп окутуу технологиясын ишке ашыруу актуалдуу, себеби окутуу методикасынын туура тандалышы билим алуучулардын билим сапатын жогорулатууга өбөлгө түзөт. Макалада тайпадагы студенттерди топторго бөлүп, жекече мамиле аркылуу окутуу каралган.
ФОРМИРОВАНИЕ КОММУНИКАТИВНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ СРЕДСТВАМИ ИГРОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ ПРИ ИЗУЧЕНИИ
На сегодняшний день с развитием современного общества набирает силу не только общение в одном языковом пространстве, но и сближение разных народов и языков. В связи с этим проблема коммуникативного образования привлекает все большее внимание отечественной педагогической общественности и находит свое отражение в новых нормативных документах: Закона Кыргызской Республики «Об образовании», вступившем в силу от 11 августа 2023 года №179, а также новых государственных образовательных стандартах начального и основного общего образования. В настоящее время можно наблюдать важность формирования коммуникативных компетенций школьников. Практика показывает, что коммуникативный аспект дисциплины «Иностранный язык» зачастую недооценивается; в результате учащиеся получают определенные речевые навыки и знания языка, но не готовы реализовать их на уровне новых требований. При реализации этой задачи необходима разработка соответствующих педагогических разработок. Во-вторых, концепция модернизации образования в Кыргызской Республике вызвала повышение интенсивности учебного процесса. Игра не теряет своей значимости при обучении английскому языку и является одним из наиболее эффективных методов поддержания интереса к изучаемому материалу и повышения учебной активности, а также формированию коммуникативной компетентности при обучении иностранному языку. Научная статья посвящена раскрытию содержания понятия «коммуникативная компетентность», определению значимости применения игровых технологий в обучении английскому языку, а также влиянию игровых технологий на коммуникативную компетентность учащихся.
КЫТАЙ ТИЛИН ЖОЖДОРДО ОКУТУУДА ИННОВАЦИЯЛЫК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫН РОЛУ
Бул макалада биз инновациялык технологиялардын педагогикалык жашоодогу ролун жана таасирин изилдеп чыкктык жана ошондой эле мобилдик окутуунун артыкчылыктары менен кемчиликтерин толук ачып берүүгө аракет жасадык. Ал эми электрондук ресурстарды колдонууну активдештирүүдө мугалимдин ролу чоң десек жанылышпайбыз. Биз кытай тилин үйрөтүүгө чоң жардам бере турган бир нече интеллектуалдык жана билим берүүчү колдонмолорду талдап чыктык. Бардык изилдөөлөргө таянып, чет тилин окутуу процессине заманбап технологияларды киргизүү окуу процессине оң таасирин гана тийгизбестен, смартфондордун биздин бүгүнкү жашообуздун бир бөлүгү экенин эске алганда, заманбап дүйнөнүн зарылчылыгы деп айта алабыз. Бүгүнкү күндө чет тилин үйрөтүүнүн ар кандай аспектилерине багытталган мобилдик тиркемелер жана программалар аз эмес.
СТУДЕНТТЕРДИ ЖҮНДӨН ПАННО ЖАСООДОГУ ЧЫГАРМАЧЫЛЫГЫН ӨРКҮНДӨТҮҮ
Изилдөөнүн предмети кыргыз чеберлеринин кийиз өнөрүн үйрөнүү жана эл арасына, жеңил өнөр жайына кеңири жайылтуу. Изилдөөнүн максаты – көчмөн калкыбыздын уз-чеберлери жүндү уютуп шырдак, ала-кийиз жасашкан бул өнөрдү келечек муундарга ыңгайлуу ыкма менен үйрөтүү. Жүндөн жасалган буюмдар интерьерди кооздо үчүн панно, картиналар студенттерге үйрөтүүнүн жөнөкөй ыкмаларын иштеп чыгуу. Уз-чеберлердин чыгармачылыгын өндүрүшкө жайылтуу аркылуу нукура салттуу буюмдарды жаратууга жана алардын эл арасында тарашына студенттердин чыгармачылык жөндөмдүүлүгүн өркүндөтүү жана ыңгайлуу шарттарды түзүү. Кыргыздардын улуттук өнөрүн келечектеги муундарга калтыруу кийиз буюмдарын жасоону өндүрүшкө терең жайылтуу аркылуу салттуу кийиз буюмдарды өндүрүүгө жана алардын эл арасында тарашына шарттарды түзүү. Буюмдагы жана кастюмдагы кийиз өнөрүн мода багыттарына шайкеш келтирүү менен ар бир доордо кийиз өнөрүн сактоону жана келечектеги муундарга калтырууну камсыздоо. Илимдеги жаңылыгы- кийиз жасоо негизги 4 – этаптын жыйынтыгында технологиясы аныкталды. Алынган жыйынтыктар студенттердин көркөм кол өнөрчүлүк искусствосу таалиминен жүндөн жасалган буюмдарды өдүрүштө сапаттуу жасоого колдонуу үчүн материалдар жана жабдуулар тандалды. Интерьерде колдонулуучу паннонун жасоонун технологиялык ирээти иштелип чыкты.
ТЕХНИКАЛЫК КОЛЛЕДЖДЕРДЕ МАТЕМАТИКАНЫ, АНЫН ТАРЫХЫЙ ЭЛЕМЕНТТЕРИН КОЛДОНУП ОКУТУУНУН МЕТОДИКАСЫ
Кандай гана изилдөө болбосун, анын натыйжалары изилдөөчүнүн методологиялык позициясына байланыштуу болот. Себеби педагогикалык изилдөөлөрдүн методологиялык негиздерин тандоо аркылуу илимий иштин теориялык жана практикалык багыттары аныкталып, илимий изилдөө методдорду тандалып, натыйжаларга жетүү жолдору белгиленет. ―Метод‖, ―методология‖ дегендерге аныктама берилет. ―Методология – илим изилдөө методдорунун жыйындысы‖ деген ойду берет. ―Метод – бул методиканын белгилүү бир классын жалпылоо деген сыяктуу түшүндүрмөлөр берилди. Бул макалада техникалык колледждин студенттерине математика предметин өтүүдө, анын тарыхый элементтерин колдонуп окутуунун методикасы каралды. Колледждин студенттерине математиканы окутууда тарыхый мазмундагы маселелер, математиканын ар бир темасын тарыхы менен берүү маанилүү орунду ээлейт. Колледждин студенттерине математиканы тарыхын колдонуп окутууда, тарыхый мазмундагы маселелелерди чечүүдө алар учурдагы материалды өздөштүрүү менен чектелбестен, алардын көз карашын кеңейтет. Макалада сабак өтүүнүн бир канча методдору жөнүндө да айтылат (―Торнадо‖ ―Оюн‖ ). Сабак өтүүнүн предметке болгон кызыгуу, аң-сезим, мажбурлоо сыяктуу мотивдери да көрсөтүлүп кетти. Математиканын бир темасын өтүүдө, анын тарыхый элементтерин колдонуунун методикасы каралды. Мында ошол теманын тарыхы, практикада колдонулушу жана мисалдар менен берилди.
СИТУАЦИОННЫЕ ЗАДАЧИ В БИОЛОГИЧЕСКОЙ ХИМИИ КАК СРЕДСТВО ФОРМИРОВАНИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ СТУДЕНТОВ МЕДИЦИНСКИХ ВУЗОВ
Формирование профессиональных компетенций во многом зависит от применения в образовательной деятельности современных инновационных технологий. Образование ориентировано на компетентностный подход, предусматривающий более широкое использование интерактивных форм обучения (проблемное обучение, решение ситуационных задач, ролевые игры, работа в малых группах, проектный метод, мозговой штурм). В учебном процессе на кафедре Биологической химии КРСУ используется комплекты ситуационных задач и заданий. Они используются преподавателями на кафедре 2024, №2/2 440 для оценки качества результатов обучения, повышения эффективности обучения студентов предмету, повышая уровень логического мышления. Внедрение в практику новейших методик имеет важное значение для формирования у студентов профессиональных компетенций. В ходе исследования показано, что использование ситуационных задач активирует познавательную деятельность студентов, показывает пути практического применения знаний, что усиливает мотивацию изучения данной дисциплины. Усиливается мотивация студентов к образовательному процессу, происходит формирование креативного мышления, создается доброжелательная атмосфера для высказывания различных точек зрения, приобретается опыт работы в команде.
БОЛОЧОК МАТЕМАТИКА МУГАЛИМДЕРИНЕ ГЕОМЕТРИЯЛЫК МАСЕЛЕЛЕРДИ БЛУМ ТАКСОНОМИЯСЫНЫН НЕГИЗИНДЕ ЧЫГАРУУ ЫКМАЛАРЫН ҮЙРӨТҮҮ
Бул макалада, заманбап мугалим терең профессионалдык билимди гана талап кылбастан, окуучулардын изилдөө жөндөмүн, стандарттуу эмес ой жүгүртүүсүн калыптандырууну, ар кандай тарбиялык милдеттерди чечүүгө чыгармачылык мамилени да талап кылат. Мына ушулардын бардыгы педагогикалык университетте профессионалдык кадрларды даярдоонун эффективдүүлүгүн жогорулатуунун жолдорун издөөнү талап кылат. Макалада Б.Блумдун модернизацияланган таксономиясына таянып, геометриялык циклдин дисциплиналарын изилдөөнүн алкагында болочок математика мугалимдерине элементардык геометриянын теоремаларын далилдөөгө жана далилдөө маселелерин чечүүгө үйрөтүүнүн бирдиктүү ыкмасын сүрөттөөгө аракет кылынды. Биз теоремаларды далилдөөгө, ошондой эле далилдөө маселелерин чечүүгө бул ыкмалардын бардыгын модернизацияланган Блум таксономиясына негизделген бирдиктүү система каралды. Макала келечектеги математика мугалимдерин даярдоо менен алектенген педагогикалык жогорку окуу жайлардын окутуучуларына, ошондой эле башка предметтик багыттагы адистерге да арналган.
«МАНАС» ЭПОСУНДАГЫ МАТЕМАТИКА
Кыргыздар Борбордук Азиядагы эң байыркы элдердин бири. Алардын тарыхы – согуштардын тарыхы. Тышкы душмандар менен уруш-талаштар, согуштар XX кылымга чейин созулуп келген. Андыктан да элдик билим берүүдө жоокерлерди даярдоого өзгөчө маани берилген. «Манас» эпосу элдин идеалы, баатырдыктын идеалы болуп келген. Изилдөөчүлөрдүн бир тобу бул эпосто V кылымдагы окуялар чагылдырылат дешсе, башкалар XI-XI кылымдагы окуялар дешет, дагы башкы окумуштуулардын тобу анда XVIXVII кылымдагы кыргыздар менен калмактардын согушу көрсөтүлөт дейт. Манас – тарыхый инсан дегендар да кездешет. Бирок ал биринчи кезекте фольклордук чыгарма. Анда адегенде айрым гана бир же бир нече адамдын тагдыры баяндалса, улам мезгил өтүү менен ар кандай окуялар жана каармандар кошулуп отурган да XX кылымда гана кагаз бетине түшүрүлгөн. Азыр бул эпопеянын жетимиштен ашык варианты сакталып турат. Бул улуу эпос кыргыз эли тарабынан оозеки формада муундардан муундарга өтүп айтылып келген. Мындай улуулардын кичүүлөргө айтып өткөрүүнүн мааниси болочок муунду мекенчилдикке тарбиялоо менен байланыштуу болгон. Элдик тарбиянын көптөгөн каражаттары менен методдору дал ушул «Манас» эпосуна сиңдирилген. Бул макалада ошондой башкы педагогикалык ойлор берилет. Макала «Манас» эпосу аркылуу педагогдордун активдүүлүгүн жогорулатууга, байыркы кыргыздардын адептик, мекенчилдик, эстетикалык, руханий-агартуучулук салттары менен аларды тарбиялоого жардам берет. Биздин ойлор жана сунуштар азыркы жаштарды улуттук баалуулуктарды, эне тилди сыйлоого үйрөтүп, алардын көз караштарын этнопедагогизациялоого, лингвокоммуникативдик жана этномаданий компетенттүүлүгүн өнүктүрүүгө көмөктөшөт. Бул макалада «Манас» эпосундагы математикалык элдик билимдер жана түшүнүктөр талдоого алынат. Математикалык «сан», «эсеп», «ирет» түшүнүктөрүнө элдик билимдердин аспектисинен пикирлер айтылат.
МЕТОДЫ СТИЛИЗАЦИИ В ПРОЦЕССЕ ФОРМИРОВАНИЯ ПРЕДМЕТНЫХ КОМПЕТЕНЦИЙ СТУДЕНТОВ
В данной статье будут рассмотрены проблемы развития профессиональных навыков студентов с использованием средств стилизации. По мнению авторов, овладение стилем (на примере натюрморта) будет способствовать формированию профессиональных навыков. Также отметили, что обозначая декоративность в качестве одной из особенностей произведений искусства, определяющее его композиционно-пластический и колористический строй, способ выражения красоты, можно доказать, что осваивая приёмы стилизации и изучая декоративные свойства живописи, студентами не только будет проще изучать основные законы изобразительной грамоты, но и развивать в себе творческие способности, художественный вкус. Для решения педагогических задач авторы проанализировали работы художников Пикассо, Матиса и С. Дали, которые использовали приемы стилизации (преобразование объема в плоскостно-декоративную форму; преобразование фигур в соответствии с геометрическими фигурами (круг, квадрат, треугольник, нарушение перспективы и т.д. и выделил эффективные методы работы со студентами. Таким образом, теоретически изучили психолого-педагогическую, искусствоведческие литературы и охарактеризовали сущность понятия стилизация и стилизация как художественный прием и средство развития творческого мышление у студентов.
БИЛИМ БЕРҮҮ ТАРМАГЫНДА МАТЕМАТИКА МУГАЛИМИН ДАЯРДОО
Бул макалада математика менен билимди айкалыштыруу ыкмасы баяндалат «Жогорку математикага» мүнөздүү тарбиялык-психологиялык аспектилерди өнүктүрүүгө негизделген мугалимдерди даярдоонун компоненттери. Бул концепцияга алып келет башталгыч математиканын формалдуу эмес, проблемалык жана процесске багытталган презентациялары. Өлкөбүздө билим берүүнү модернизациялоонун негизги багыттарынын бири коомдун талабына ылайык чыгармачыл, өнүккөн көз карашы бар билимдүү жана муундарды тарбиялоо. Андыктан, кесиптик жактан алдыңкы деңгээлдеги мугалимдерди даярдап чыгаруу учурдагы билим берүү системасынын эң негизги максаттарынан болуп саналат. Жогорку окуу жайларында кесиптик даярдоодо студент математиктер өзүнүн педагогикалык ишмердүүлүгүндө маалыматтык технологияны колдонуу боюнча билим, билгичтиктерге жана көндүмдөргө ээ болушу зарыл. Студенттер математиканы окуу процессинде маалыматтык компетенттүүлүккө ээ болуусу зарыл. Компетенттүүлүк бул билим алуучулардын билимдерин, билгичтиктерин жана көндүмдөрүн өз алдынча колдонууга болгон интегративдик жөндөмдүүлүгү. Маалыматтык компетенттүү математика мугалими – сабакты эффективдүү жүргүзүү үчүн билими жана иш тажрыйбасы бар, өз кесибинде маалыматтык технологияларды колдоно алган мугалим. Маселелерди чыгарууда колдонуу маалыматтык компетенттүүлүк эң чоң мааниге ээ. Себеби маселелерди чыгаруу менен мектеп курсундагы математиканы кайталоо менен бирге эле керектүү билим базасын бекемдөөгө болот. Мисалы, айыл жеринде окуучулар ата-энесине жардам берип өндүргөн продукциясын сатууга катышышат. Телевизордон буюмдун n процентке арзандаганын көрүп-билип жүрүшөт. Мына ошонун өзү эле процент, бир белгисиздүү сызыктуу теңдемелер, эки белгисиздүү биринчи даражадагы теңдемелр системасы менен чыгарылуучу маселелерди түзүүгө алып келет. Ошондуктан математика мугалими болуучу студенттерге ушул багыттагы маселерди чыгартуу бир топ натыйжалуу болот. Студенттер аз убакытта көп маселелерди чыгарууга жетишүүсү үчүн маселенин берилишин жана анын чыгарылыш алгоритминин текст түрүндөгү жазылышын тексттик редактордо даярдап сабакта колдонуусу керек. Сабакта колдонулуучу бул окуу материал ар бир студентте болушу үчүн окутуучу компьютердик байланышты колдоно билүүсү зарыл. Окутуучу студенттерди окутууда офистик программаларды жана прикладдык программаларды пайдаланса алардын маалыматтык компетенттүүлүгү өнүгөөрү көп жылдык тажрыйба көрсөтүү менен аяктайт.
МАТЕМАТИКАНЫ ОКУТУУДА SMART БИЛИМ БЕРҮҮ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ
Бул макалада SMART билим берүү жана анын максаттары, SMART технологиялары түшүнүктөрү каралат. SMART билим берүүнү өнүктүрүүдө SMART технологияларын колдонуп, педагогикалык колледждин студенттерине математиканы окутуу маселелери талкууланат. Геометриялык түшүнүктөрдү окутууда SMART-досканы пайдалануу жана анын болочоктогу педагогдорду кесипке багыттоодогу орду белгиленди. Бул белгилүү акылдуу түшүнүк болгон. Бул макалада дүйнөнүн көйгөйлөрүн чечүүчү жана китептин мазмунунан интерактивдүү мазмунга өтүүнү камсыз кылган акылдуу концепция сунушталат. Интернет-технологиялар көптөн бери колдонулуп келе жатат жана технологияларды жекелештирип, билимди калыптандырууга багыттаса болот. «Акылдуу» смарттехнологиялары кыргызстандын илимий, акылдуу экономикасына кошулуп, жогорку квалификациялуу кадрлар программасына акылдуу үйлөр, кеңселер, өнөр жай объектилери жана башкалар колдонулат. Мамлекеттик билим берүү тармагын башкаруу бул мугалимдер жана билим берүү кызматкерлери боюнча активдүү иш алып барышат. Бул көйгөй экономиканын талабы жана өмүр бою эмгек чеберчилигин жогорулатуу менен калат. Интернетке эркин кирүү функциясы өнүгүүнүн келечектүү багыттарынын бири болуп саналат. Билим берүү тармагында чоң экрандуу сыналгыдан видеону даана көрүп эле тим болбостон, Google кызматтары видеолорду көрүүгө мүмкүндүк берет, YouTube жана Google кызматтарын, интернетти карап чыгуу үчүн веб-браузерлерди, социалдык тармактык тиркемелерди, SMART түзмөктөрүн өз алдынча башкаруу жана үйрөнүү үчүн колдонсо болот. Биздин текчелер смартфондорду, планшеттик компьютерлерди, нетбуктарды, электрондук китептерди, смартбуктарды тез башкарууга жана сабакка керектүү материалдарды тез жана оңой алууга ылайыкталган. Бул мугалимге сабак өтүүдө толук билим алууга жардам берген бирден-бир көмөкчү. Интернет тармактары жөнөкөй күнүмдүк жашоого айланып, маалыматтык технологиялар адам жашоосундагы эң маанилүү нерселердин бирине айланды. Кыргызстанда мүмкүн болушунча технологияларды колдонуу мүмкүнчүлүктөрүн жогорулатууда. Адам үйүндө отуруп эле илимий изилдөө жана чыгармачылык менен алектене алат.
КЕСИПТИК – МУГАЛИМДИК МАГИСТРАТУРА БИЛИМ БЕРҮҮ СИСТЕМАСЫНДАГЫ САПАТ ДЕӉГЭЭЛИН КӨТӨРҮҮЧҮ ШАРТТАРДЫН БИРИ
Макалада дүйнөлүк практикага таянып академиялык магистратура менен бирге Кыргызстанда кесиптик магистратуранын долбоору сунушталат. Долбоорду ишке ашыруунун алгоритми жана анын эффективдүү болоорлугу көрсөтүлгөн.
КӨРКӨМ ӨНӨР САБАГЫ ‒ ӨСПҮРҮМ КУРАКТАГЫ МЕКТЕП ОКУУЧУЛАРЫНЫН КӨРКӨМ-ЭСТЕТИКАЛЫК ТАБИТИН КАЛЫПТАНДЫРУУ КАРАЖАТЫ
Бул макалада көркөм өнөр сабагында өспүрүм курактагы мектеп окуучуларынын көркөм-эстетикалык табитин калыптандыруу маселеси каралат. Азыркы учурда жаш муундарды эстетикалык жактан тарбиялоо бирден-бир негизги милдетердин бири болуп жатат. Калыптанган эстетикалык табит инсанга эстетикалык тарбия берүү процессинин натыйжасы болуп саналат. Эстетика илими эстетикалык табитти инсандын көркөм маданиятынын негизги мүнөздөмөлөрүнүн бири катары карайт, аны коомдун эстетикалык маданиятынын өнүгүү деңгээли менен байланыштырат. Бул мааниде эстетикалык табиттин мазмундук негизин искусство түзөт, ал жеке адамды эстетикалык тарбиялоонун каражаты катары да каралат. Эстетикалык жактан тарбияланган, табити жогору өнүккөн окуучунун дүйнөгө болгон көз карашы туура калыптанып, окууга, тарбияга болгон мамилеси да өзгөрөт. Көркөм-эстетикалык табитти калыптандырууда көркөм өнөр сабагынын мааниси абдан чоң. Макалада предметтик стандартка басым жасалып, коюлган максат, милдеттер талданат. Мугалимге сабак өтүүдө бир нече сунуштар берилет. Негизги сөздөр: Эстетикалык тарбия, көркөм-эстетикалык табит, көркөм өнөр сабагы, өспүрүм курак, мугалим, окуучу, чыгармачылык, искусство, ишмердүүлүк, калыптандыруу.
КААДА-САЛТ КӨП МАДАНИЯТТУУЛУККА ТАРБИЯЛООНУН КАРАЖАТЫ КАТАРЫ
Жаш муундун баалуулук багыттарынын калыптанышына идеология, саясат, экономика, музыка, искусство, каада-салт жана башка факторлор да таасир тийгизет. Ушул факторлордун ичинен салыштырмалуу туруктуусу каада-салттар болуп эсептелет. Көп маданияттуу тарбия берүү процессинде ар түрдүү маданияттар чөйрөсүндөгү системалуу билимдерди үйрөтүү аркылуу маданияттар аралык мамилелерге даярап, көп этностук чөйрөдө жигердүү жана натыйжалуу жашоого жөндөмдүү, бөтөн маданияттарды түшүнүү жана урматтоо сезими өнүккөн, ар кандай улуттун, расанын, диний ишенимдердин өкүлдөрү менен тынчтыкта жана ынтымакта жашоо билгичтигин маданияттуулугу менен айкалыштыра алган көп маданияттуу инсанды калыптандырууга болот.
КЫРГЫЗ ТИЛИН ЭКИНЧИ ТИЛИ КАТАРЫ ОКУТУУНУН ЗАМАНБАП МЕТОДДОРУНДА КӨЙГӨЙЛҮҮ ОКУТУУ
Макаладакоммуникативдик көндүмдөрдү калыптандыруунун мыйзам ченемдүүлүктөрү – угуу, сүйлөө, окуу жана жазуу көндүмдөрү жөнүндө сөз болот. Экинчи тил окутуунун бир нече моделдерин аныктоого болот, аларга мугалим көңүл бурушу керек. Коммуникативдик ишмердүүлүктү коммуникативдик иш процессинде гана үйрөнүүгө болот. Угуу, сүйлөө, окуу жана жазуу көндүмдөрүн калыптандыруу процессинде ар кандай иш-аракетти үйрөнүүнүн негизги принцибине таянуу зарыл: бул иш-аракеттин процессинде гана каалаган ишти үйрөнүүгө болот. Баарлашуунун компоненттери: сүйлөө аркылуу сүйлөө, окуу аркылуу окуу, угуу аркылуу угуу, жазуу аркылуу жазууну буйруган коммуникативдүүлүк принцибинин негизинде дал ушул мыйзам ченемдүүлүк турат.
РЕЗУЛЬТАТЫ ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНОЙ РАБОТЫ ПО ФОРМИРОВАНИЮ ГОТОВНОСТИ БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ К РЕАЛИЗАЦИИ ТЕХНОЛОГИИ МОДУЛЬНОГО ОБУЧЕНИЯ
В статье автором описаны результаты экспериментальной работы после проведения апробации педагогических условий, которые были направлены на формирование готовности будущих учителей к реализации технологии модульного обучения. Исследование было проводено в рамках учебных курсов для педагогических специальностей. В ходе эксперимента применялись различные методики, с целью развития профессиональных компетенций и навыков использования модульного обучения. В результате подтвердилась эффективность разработанных условий, и улучшились показатели готовности студентов к использованию модульной технологии в образовательном процессе. По убеждению автора в учебной деятельности студентов мотивирует целая система целей и мотивов, которые тесно взаимосвязаны. Формирование устойчивых мотивов, побуждающих студентов к творческому обучению и освоению различных методов исследования педагогического процесса, является важным условием для развития готовности будущих учителей начальных классов к профессионально-педагогической деятельности. Выводы исследования могут быть полезны для совершенствования программ профессиональной подготовки будущих педагогов.
ФОРМИРОВАНИЕ ТОЛЕРАНТНОГО ОТНОШЕНИЯ К ИНКЛЮЗИВНОМУ ОБРАЗОВАНИЮ
В статье подчеркивается, что в системе межличностных отношений очень важна профилактика таких травмирующих психику, вызывающих стресс ситуаций, как «дети с отклонениями в развитии – здоровые сверстники», «родители ребенка с отклонениями в развитии-учитель», «родители ребенка с отклонениями в развитии – родители здоровых детей».
Как показывают результаты исследования, многие люди не в курсе внедрения в практику идеи интегрированного (совместного) обучения детей с отклонениями в развитии с нормально развивающимися детьми. Внедрению интегрированных форм специального образования препятствует неготовность ближайшего окружения ребенка, требующего особого ухода, принять идею инклюзивного обучения. В статье проведено экспериментальное исследование отношения учителей и родителей общеобразовательных школ к инклюзивному образованию.
ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ МЕЖЛИЧНОСТНЫХ ОТНОШЕНИЙ В ИНКЛЮЗИВНОМ КЛАССЕ
В современном мире одним из самых тревожных тенденций нынешнего века стало неуклонно прогрессирующее число детей с проблемами здоровья и социально уязвимые дети. Десятилетия назад дети, имеющие ограниченные возможности здоровья обучались исключительно в специализированных, коррекционных образовательных учреждениях. Находясь в коррекционном учебном заведении, ребёнок с ограниченными возможностями здоровья остаётся изолированным от реального мира, в котором ему предстоит жить, будучи взрослым. Особенному ребёнку жизненно необходимо научиться находить общий язык со сверстниками, поэтому наше государство приняло решение о «включении» детей с ограниченными возможностями здоровья в общие образовательные учреждения.
«ЧЫГАРМАЧЫЛЫК» ЖАНА «КРЕАТИВДҮҮЛҮК» ТҮШҮНҮКТӨРҮНҮН ОРТОСУНДАГЫ БАЙЛАНЫШТАР: ОКШОШТУКТАР ЖАНА АЙЫРМАЧЫЛЫКТАР
Макалада "чыгармачылык" жана "креативдүүлүк" түшүнүктөрүнүн негизги аныктамалары берилди. Ар түрдүү авторлордун кез карашына таянып, негизги мүнөздөмөлөр жана процесстер аныкталды, түшүнүктөрдүн бири-бирин толуктап туруусу, негизги айырмачылыктары мисал келтирилди. Студенттердин окуу процессинде чыгармачыл ой жүгүртүүсүн өнүктүрүү маселеси каралды, креативдүү ой жүгүртүүнү өстүрүү, курчап турган чыныгы дүйнө менен жана башка адамдар менен өз ара мамиледе болуп, түрдүү чыгармачылык ишмердүүлүк процессинде ишке ашырылат. Педагогикалык шарттардын аткарылышы окуучулардын чыгармачылык ишмердүүлүк түшүнүгүн конкреттештирүүгө мүмкүндүк берет. Изилдөөлөр көрсөткөндөй, ата-энелер жана тарбиячылар салттуу окуу дисциплиналарынан тышкаркы чыгармачылык кызыгууларга көбүрөөк колдоо көрсөтүшү керек. Адистер менен мындай сабак өтүү келечектеги новаторлорубуздун креативдүүлүк потенциалын өнүктүрүүгө жардам берет.
ФИЗИКА САБАГЫНДА МОТИВАЦИЯНЫН КАЛЫПТАНУУСУ
Окуутууда мотивацияны калыптандыруу жана өнүктүрүү маселеси билим берүү мекемелеринде борбордук орундардын бирин ээлейт. Анын актуалдуулугу билим берүүнү өнүктүрүүнүн жана модернизациялоонун артыкчылыктуу багыттары менен аныкталат. Акыркы жылдары билимдер менен көндүмдөргө окуучулардын ийгиликтүү ээ болуусун камсыздоодогу окуунун оң мотивациясынын ролу абдан чоң экендигин ар мугалимдин түшүнүүсү күч алды. Буга байланыштуу, физика сабагы боюнча окуучулардын билимдерге ээ болууларынын сапатын жогорулатуу көйгөйү, анын ичинде, окуу ишмердүүлүгүнө оң окуу мотивациясын калыптандыруу жана өнүктүрүү көйгөйү өсүүдө. Мындай мотивация аларды туруктуу, системалуу окуу ишине козгойт. Адамдын билим берүү ишмердүүлүгүндөгү ийгилиги көптөгөн факторлор менен, анын ичинде окуу процессинде социалдык-маданий тажрыйбаны өздөштүрүүнүн ийгилиги менен аныкталат, ага иш-аракеттин бул түрүнүн структуралык компоненти мотивдер сыяктуу таасир этет.