Полный текст

Полный текст

Полный текст

Полный текст

В статье рассматриваются вопросы о непрерывном образовании, которое стало одной из центральных педагогических тенденций современного общества. В связи с этим в системе образования возникает настоятельная потребность - организации непрерывной подготовки кадров, т.е. дополнительного профессионального образования, переподготовки и повышения квалификации. А в условиях рыночной экономики резко возросли требования к профессиональной мобильности личности, способной быстро менять профессию, осваивать новые социальные роли и функции. Эти непростые задачи решает первое самостоятельное структурное подразделение Институт дополнительного профессионального образования им. М.Р. Рахимовой, который оказал большую роль в развитии КГУ им. И. Арабаева.

Полный текст

В статье рассматриваются теоретико-методологические основы и практические подходы к формированию SMART-навыков и зелёных компетенций в системе высшего образования Кыргызстана и Казахстана. Современные образовательные процессы находятся под воздействием глобальных трендов цифровизации и устойчивого развития, что определяет необходимость подготовки специалистов нового типа. SMART-навыки (self management, motivation, adaptability, responsibility, teamwork) обеспечивают способность студентов к самостоятельному обучению, гибкости и эффективной командной работе. Зелёные компетенции формируют экологическую ответственность, понимание принципов устойчивого развития и готовность к внедрению инновационных экологических решений. В статье анализируются национальные стратегии («Санарип Кыргызстан», «Цифровой Казахстан», переход к зелёной экономике), а также международные инициативы (ЦУР, Парижское соглашение), создающие нормативную основу для интеграции данных компетенций в образовательные практики. Особое внимание уделено педагогическим методам: кейс-обучению, проектной деятельности, геймификации, междисциплинарным программам и менторству. Рассматриваются примеры внедрения «зелёных кампусов», студенческих стартапов и международных проектов (UNDP, GIZ, USAID). Сделан вывод о необходимости дальнейшей интеграции SMART-навыков и зелёных компетенций в учебные планы университетов для подготовки конкурентоспособных специалистов, способных одновременно отвечать вызовам цифровизации и устойчивого развития.

Полный текст

В статье анализируется интеграция зелёных технологий и SMART обучения в систему высшего образования Кыргызстана с учётом поколенческих особенностей студентов Zoomers (Z), Zeta и Alpha. Показано, что цифровизация и экологизация становятся взаимодополняющими трендами образовательной политики, формирующими новые компетентностные ориентиры. На основе данных опросов студентов КНУ и КГУ, а также анализа пилотных проектов («Зелёный кампус», «Умный университет», VR-курсы) выявлено, что Zoomers демонстрируют высокую экологическую чувствительность и потребность в практико-ориентированных методах обучения; Zeta более восприимчивы к визуальным и геймифицированным форматам; Alpha будут ориентированы на иммерсивные цифровые среды с использованием VR/AR и ИИ. Результаты исследования показывают, что внедрение зелёных и SMART-технологий повышает как академическую успеваемость (рост среднего балла по курсам устойчивого развития на 8,3 %), так и вовлечённость студентов в экологические инициативы (рост участия с 38,6 % до 56,4 % за два года). Практическая значимость заключается в разработке рекомендаций для вузов по созданию междисциплинарных модулей и ESG-ориентированных кампусов. Сделан вывод, что цифрово-экологическая трансформация образования является ключевым условием подготовки нового поколения специалистов, способных проектировать устойчивое будущее.

Полный текст

В статье рассматриваются возможности и перспективы внедрения ваучерной модели финансирования педагогического образования в Кыргызстане. В условиях существующих дисбалансов и ограничений традиционной системы финансирования предлагается новый механизм, который позволит повысить эффективность использования бюджетных средств, обеспечить прозрачность и направленность инвестиций в подготовку педагогических кадров. Ваучерная модель обеспечивает прямую связь между получателями финансовых ресурсов и образовательными учреждениями, создавая условия для конкуренции и стимулирования качества обучения. Особое внимание уделяется необходимости реализации пилотных проектов в нескольких педагогических вузах, что позволит протестировать и адаптировать систему с учетом национальных особенностей. Также важным аспектом является внедрение цифровой платформы для учета и мониторинга ваучеров, что снизит риски мошенничества и обеспечит прозрачность распределения средств. Привязка ваучеров к государственной программе кадрового обеспечения школ поможет обеспечить соответствие финансирования реальным потребностям системы образования. В статье подчеркивается значимость межсекторного сотрудничества между государством, вузами, школами и международными организациями (ЮНИСЕФ, Всемирный банк, ПРООН), что позволит привлечь необходимые ресурсы и экспертную поддержку. Комплексный подход к внедрению ваучерной модели рассматривается как ключевой фактор для модернизации педагогического образования и повышения качества подготовки учителей в Кыргызстане.

Полный текст

Дидактические принципы обучения геометрии в старших классах — это основные идеи и подходы, которые направляют процесс обучения геометрии, обеспечивая 63 2025, №3/1 его эффективность. Эти принципы помогают учителям организовать учебный процесс так, чтобы учащиеся могли лучше усваивать материал, развивать логическое мышление и применять знания на практике. Принцип практической направленности делает обучение геометрии более значимым и увлекательным для учеников. Связывает теоретические знания с реальными жизненными ситуациями, учителя помогают ученикам увидеть ценность изучаемого материала и развивают у них навыки критического мышления и решения проблем. Такой подход способствует более глубокому пониманию предмета и его применения в различных сферах жизни. Эти принципы помогают создать эффективную образовательную среду, способствующую развитию у учащихся не только знаний по геометрии, но и критического мышления, логики и творческого подхода к решению задач.

Полный текст

Бул макалада мектептерде жана жогорку окуу жайларда физика сабагын англис тилинде окутуунун өзгөчөлүктөрү жана билим берүү процессиндеги мааниси кеңири баяндалат. Айрыкча CLIL (Content and Language Integrated Learning) ыкмасы аркылуу предметтик жана тилдик билимди айкалыштырып үйрөтүүнүн артыкчылыктары каралат. Англис тилин окутууда кездешүүчү негизги тоскоолдуктар жана аларды жеңүү жолдору мисалдар менен берилет. Изилдөөнүн негизинде мультимедиалык каражаттардын, методикалык колдонмолордун, окутуунун практикасы менен теориясын айкалыштыруу зарылдыгы көрсөтүлгөн. И. Арабаев атындагы КМУнун “Жарчысында” басылып чыккан эмгекте айтылгандай: «физиканы англис тилинде үйрөтүү студенттердин предметке болгон кызыгуусун жана эл аралык мобилдүүлүккө болгон даярдыгын жогорулатат» Токонбекова К.Ч. (2023)1. Бул факт макаланын мазмунун тереңдетип, практикалык маанисин арттырат.

Полный текст

The article discusses the needs for competent specialists of foreign languages due to the intensity of today's social changes in Kazakhstan. In connection with modern circumstances, one of the most important tasks of the foreign language education is to train professionally qualified and competent specialists. In our understandings, the professional competence of a future foreign language teachers is a complex system of the professional qualities, communicative-cognitive skills and internal mental state of the specialist as an individual. The aim of the article is to define the models of readiness of future specialists to implement his professional activities and abilities, as well as the needs to work in accordance with professional capabilities. The formation of professional competence is the expected result of the formation of a direction for the search for the development of creative abilities of the younger generation, intellectual activity, understanding of the new, and awareness of the lack of knowledge, while developing the creative abilities of future teachers

Полный текст

В данной статье рассматриваются современные подходы к исследованию профессиональной компетентности будущих учителей иностранных языков. Особое внимание уделяется личностно-ориентированному, компетентностному, деятельностному и аксиологическому подходам, которые обеспечивают комплексное понимание процесса формирования профессиональной готовности учителей. Доказано, что данное понятие является многокомпонентным и включает коммуникативную, методическую, языковую, культурологическую и цифровую составляющие. Подчеркивается значимость интеграции практических навыков и теоретических знаний, а также необходимость использования инновационных технологий обучения для повышения эффективности подготовки будущих учителей иностранных языков. Сделан вывод о том, что изучение профессиональной компетентности требует междисциплинарного и комплексного анализа, учитывающего 76 2025, №3/1 современные требования

Полный текст

В статье рассматривается влияние образовательной среды высшего учебного заведения на психофизиологическое состояние студентов. Проанализированы ключевые компоненты образовательной среды, включая организацию учебного процесса, межличностные отношения, физическую инфраструктуру и психологический климат ВУЗа. Особое внимание уделено стрессовым факторам, характерным для периода обучения в вузе, а также их воздействию на когнитивные функции, уровень тревожности, эмоциональное состояние и общее самочувствие студентов. На основе анализа современных научных и на основании данных эмпирических исследований выявлены наиболее значимые элементы среды, оказывающие как положительное, так и отрицательное влияние на психофизиологические показатели здоровья студентов. Представлены рекомендации по оптимизации образовательной среды с целью улучшения психолого-педагогических условий и повышения благополучия студентов.

Полный текст

In China, under the promotion of the "14th Five-Year" Special Education Enhancement Plan, integrated education in ordinary schools has become an important path to achieve educational equity. Based on the Social Model Disability Theory and the Social Ecological System Theory, this paper reveals the current problems of insufficient teacher professional competence, inefficient resource allocation, and exclusion of classroom culture in integrated education in ordinary schools through literature analysis and practice case combing. The study finds that the practice of inclusive education needs to break through the limitations of "formal integration", build a three-dimensional mechanism of "policy guarantee - school support 90 2025, №3/1 classroom innovation", and achieve the deep transformation of special needs students from physical integration to psychological integration through the construction of specialised teachers, the creation of supportive resource environments, and the practice of differentiated teaching. The study provides theoretical references and practical paths for the quality development of inclusive education in ordinary schools in the new era.

Полный текст

Бул илимий изилдөө волейбол оюнундагы өз алдынча чабуул жасоо ыкмаларын талдоого багытталган. Спорттун бул түрүндө чабуулчу оюнчунун индивидуалдык техникалык жана тактикалык аракеттери команданын жалпы натыйжалуулугуна түздөн-түз таасир этет. Изилдөөдө чабуул жасоонун негизги формалары түздөн-түз сокку, айланма сокку, капталдан чабуул жана алдамчы кыймылдар – системалуу түрдө изилденди. Ар бир ыкманын аткарылышындагы координация, ылдамдык жана күчтүн айкалышынын маанилүүлүгү көрсөтүлдү. Ошондой эле чабуулчу оюнчунун позицияга ылайык тактикалык чечим кабыл алуусу, атаандаштын тосмо аракетине ыкчам реакция кылуусу жана оюн кырдаалына ылайык стратегияны өзгөртүүсү талданды. Практикалык бөлүгүндө ар бир ыкманы үйрөтүүнүн педагогикалык методдору, машыгуу процессинде колдонулуучу көнүгүүлөр жана алардын натыйжалуулугу каралды. Изилдөөнүн жыйынтыктары волейбол боюнча машыктыруучуларга жана спортчу-окуучуларга практикалык сунуштарды берет. Өз алдынча чабуул жасоо ыкмаларын өздөштүрүү оюнчунун чеберчилигин жогорулатууга, оюнда лидерлик сапаттарын өнүктүрүүгө жана команданын жалпы көрсөткүчүн арттырууга өбөлгө түзөт.

Полный текст

В контексте реформы учебной программы новой эпохи и ориентации на основные компетенции, преподавание в классе, исследования и инновационная осведомлённость молодых учителей математики не только влияют на реализацию повседневного обучения, но и оказывают глубокое влияние на качество образования в средней школе и всестороннее развитие учащихся, особенно на развитие таких основных компетенций, как критическое мышление и решение задач. Опираясь на двадцатилетний практический опыт автора в сфере базового образования Китая и наставничества молодых учителей, в данной статье глубоко анализируются ключевые проблемы и возможности в развитии молодых учителей и систематически обобщается путь подготовки молодых учителей: «Твёрдо стоим на пьедестале — Оптимизируем класс — Инновации и прорыв». На этапе «Твёрдо стоим на пьедестале» основное внимание уделяется укреплению базовых навыков преподавания, управлению классом и объяснению основополагающего содержания; На этапе «Оптимизация учебного процесса» основное внимание уделяется оптимизации учебного процесса, внедрению дифференцированного обучения и повышению вовлеченности учащихся; а на этапе «Инновации и прорыв» – продвижению инновационных методов преподавания и развитию исследовательских возможностей. Кроме того, предлагается модель реформы учебного процесса, основанная на базовых компетенциях, которая делает акцент на учебном процессе, ориентированном на цели развития компетенций, создании механизмов оценки и обратной связи, а также использовании контекстуализированных стратегий обучения. Создана система профессионального развития, основанная на проектных исследованиях, поддержке коллег и наблюдении за работой в классе. Регулярные учебные и исследовательские мероприятия, совместная рефлексия и эмпирический анализ способствуют профессиональному росту учителей. Кроме того, в исследовании были рассмотрены примеры применения искусственного интеллекта в преподавании математики в средней школе, такие как использование интеллектуальных диагностических инструментов для персонализации обучения и анализа данных для оптимизации педагогических решений. 

Полный текст

В предлагаемой работе анализируются современные методы обучения и воспитания детей через призму исламского мировидения. Так, автор проводит параллель между положениями в современных педагогических исследованиях и основами исламского воспитания, соотнося каждый ныне применяемый в педагогике метод с наставлениями Пророка Мухаммада (мир ему), слова которого приоритетны для мусульманского общества. Автор, применяя сравнительно-сопоставительный, диахронно-компаративный анализы, контент-анализ и метод структурно-функционального исследования, сопоставила современные методы в педагогике с основами сунны и выявила тесную взаимосвязь. В ходе исследования выдвигается предположение, что большая часть актуальных на сегодня методов обучения были рекомендованы мусульманскому сообществу еще в VII в., когда 112 2025, №3/1 началось активное распространение ислама. Кроме того, результаты исследования свидетельствуют о высокой значимости духовно-нравственного воспитания, которое может быть реализовано в совокупности с ныне активно используемыми методами в воспитании и образовании.

Полный текст

Бул макалада билим берүүдөгү инновациялык педагогикалык технологиялардын теориялык жана практикалык аспектилери изилденет. Азыркы учурда билим берүү системасы коомдун жана технологиялык прогресстин талабына ылайык жаңы методдорду жана ыкмаларды колдонууга багыт алууда. Инновациялык педагогикалык технологиялар окуучулардын чыгармачылыгын өнүктүрүүгө, аналитикалык ой жүгүртүүсүн өркүндөтүүгө, билим сапатын жогорулатууга өбөлгө түзөт. Мындан тышкары, санариптик жана интерактивдүү окутуу ыкмалары билим берүү процессин кызыктуу жана натыйжалуу кылат. Макалада педагогикалык инновациялардын түрлөрү – долбоордук окутуу, проблемалык окутуу, геймификация, STEM жана STEAM технологиялары талданып, алардын артыкчылыктары менен кемчиликтери каралат. Ошондой эле, Кыргызстандын билим берүү системасында инновациялык технологияларды колдонуудагы тажрыйбалар жана көйгөйлөр мисалдар менен ачылып берилет. Жыйынтыгында, инновациялык технологиялар мугалимдин ролун өзгөртүп, окуучунун билим алуу процессиндеги активдүүлүгүн жогорулатары аныкталат. Изилдөөдө алынган жыйынтыктар билим берүүдө инновацияларды жайылтуу жана мугалимдердин кесиптик даярдыгын өркүндөтүү үчүн практикалык сунуштарды сунуш кылат.

Полный текст

Бул макалада Кыргызстандагы педагогиканын башаттары жана анын илим философиясынын контекстиндеги өнүгүүсү талданат. Өзгөчө көңүл улуттук билим берүү тутумунун негиздөөчүсү жана агартуучу Ишеналы Арабаевдин мурасына бурулат. Ал гуманитардык билимдин жана педагогикалык ой жүгүртүүнүн калыптанышына зор салым кошкон. Кыргызстанда жогорку билим берүү системасынын тарыхый-педагогикалык шарттары, илим менен педагогиканын философиялык негиздери жана глобалдашуу шартында улуттук салттарды сактоодогу И. Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университетинин ролу көрсөтүлөт. Философиялык жана педагогикалык ыкмаларды интеграциялоо кыргыз илимин жана билим берүүсүн эл аралык билим берүү мейкиндигине кошууга өбөлгө түзөт. Арабаевдин эне тилдин ролу, элдик маданияттын мааниси жана салт менен илимди айкалыштыруу жөнүндөгү идеялары кыргыз педагогикасынын өзгөчө келбетін аныктаган. Университет бүгүн адистерди даярдоонун жана гуманитардык изилдөөлөрдүн борбору катары улуттук мурастын сактоочусу жана эл аралык билим берүү процессинин маанилүү катышуучусу болуп саналат. Глобалдашуу жана санариптик өзгөрүүлөр шартында илим философиясы менен педагогика билим берүү моделдерин гана эмес, инсандын дүйнө таанымдык багыттарын да калыптандырат. Тарыхый-педагогикалык салттар менен философиялык ыкмалардын айкалышы келечектеги прогресске жол ачат.

Полный текст

В статье рассматриваются инновационные педагогические технологии как эффективный инструмент повышения мотивации студентов к систематическим занятиям физической культурой. Особое внимание уделяется созданию мотивационной образовательной среды, включающей использование цифровых платформ, интерактивных методов обучения, геймификации и индивидуализированных подходов. Раскрывается 140 2025, №3/1 значимость сочетания традиционных форм физического воспитания с новыми образовательными практиками, направленными на развитие самостоятельности, ответственности и ценностного отношения к здоровому образу жизни. Обоснована роль педагогической поддержки, включающей элементы самоконтроля, рефлексии и стимулирования учебной активности студентов. Отмечается, что внедрение инновационных технологий позволяет не только повысить уровень физической активности обучающихся, но и сформировать устойчивую внутреннюю мотивацию к регулярным занятиям спортом, что в долгосрочной перспективе способствует укреплению здоровья, развитию социальных и профессиональных компетенций. Результаты исследования могут быть применены в практике высшего образования и в программах здоровьесберегающего обучения.

Полный текст

Бул макалада инклюзивдик билим берүүнүн тарыхый өнүгүүсү жана эл аралык тажрыйбалары талданат. Инклюзивдик билим берүү – ар бир баланын жынысына, этностук таандыгына, тилине, социалдык абалына, ден соолук өзгөчөлүктөрүнө карабастан, сапаттуу билим алууга жана коомдук жашоого аралашууга тең укуктуу шарт түзүүчү билим берүү системасынын маанилүү багыты катары мүнөздөлөт. Автор инклюзивдик билим берүүнүн тарыхый башаттарын XIX кылымдагы атайын билим берүү системасынан баштап карап чыгып, XX кылымдагы интеграциялык өзгөрүүлөрдү жана XXI кылымдагы инклюзиялык саясаттын кеңири жайылышын изилдеген. Макалада Саламанк декларациясы, Бала укуктары боюнча Конвенция сыяктуу эл аралык документтердин ролуна кеңири токтолуп, алардын дүйнөлүк билим берүү саясатына тийгизген таасири көрсөтүлгөн. Ошондой эле Европа өлкөлөрүнүн, АКШнын жана Азия өлкөлөрүнүн инклюзивдик билим берүү тажрыйбалары салыштырмалуу талданат. Кыргызстандын билим берүү системасында инклюзиянын өнүгүүсү, укуктук-ченемдик негиздери жана практикалык кадамдары өзүнчө белгиленген. Жыйынтыгында инклюзивдик билим берүүнүн ийгиликтүү ишке ашырылышы үчүн мамлекеттик саясаттын туруктуулугу, мугалимдердин кесиптик даярдыгы, ата-энелердин жана коомчулуктун колдоосу негизги шарт экени белгиленет.

Полный текст

Азыркы учурда окутуу процессинде окуучулардын практикалык көндүмдөрүн калыптандыруу өтө маанилүү болуп саналат. Теориялык билим болмоюнча практикалык көндүмдөр калыптанышы мүмкүн эмес. Бирок мектептерде биологияны окутууга кеткен сааттардын олуттуу өзгөрүшүнө байланыштуу практикалык көндүмдөрдү калыптандырууга убакыт жетишсиз. Бул макалада мугалимдин жана окуучунун өз алдынча иштөөсү аркылуу ботаника курсунда практикалык көндүмдөрдү өнүктүрүүнүн методикалык мүмкүнчүлүктөрү берилген. Мындан тышкары ботаника курсунда практикалык көндүмдөрдү өнүктүрүүнүн заманбап натыйжалуу жолдорунун бири катары мугалим тарабынан түзүлгөн атайын веб сайтты пайдаланып, окуучулардын өз алдынча иштөөсү сунушталды. Веб-сайт окуучулар менен баарлашуунун ыңгайлуу ыкмасы. Мындай веб-сайтта окуучуларга алган билимдерин бекемдөөгө жана аны иш жүзүндө колдонууга жардам берген ар кандай материалдар, тапшырмалар, интерактивдүү сабактар жана тесттер камтылат. Ошондой эле ар кандай практикалык тапшырмаларды жана көнүгүүлөрдү аткара турган виртуалдык лаборатория катары дагы кызмат кыла алат. 

Полный текст

Контроль знаний учащихся является неотъемлемой частью образовательного процесса, играющей ключевую роль в развитии учащихся. Это систематическая оценка уровня усвоения учебного материала, способности применять знания на практике и развития необходимых учебных навыков. Контроль помогает не только выявить сильные и слабые стороны учащихся, но и способствует корректировке учебного процесса для достижения лучших результатов. Эффективность образовательного процесса во многом зависит от того, как организован контроль, какие методы и формы используются для оценки достижений учащихся. Важно, чтобы контроль был разнообразным и соответствовал целям обучения, учитывая индивидуальные особенности учеников. В статье будут рассмотрены основные 165 2025, №3/1 виды, формы и методы контроля, их особенности и принципы применения в учебной деятельности, а также роль контроля в стимулировании мотивации учащихся и формировании их самостоятельности.

Полный текст

Бул макалада оюн технологияларынын башталгыч класстардагы окуучулардын таанып-билүү кызыгуусун жогорулатууга тийгизген таасири изилденген. Окуучулардын билимге болгон мотивациясын көтөрүү жана сабактарды кызыктуу жана интерактивдүү кылуу үчүн ар кандай оюн ыкмалары колдонулган. Макалада оюн технологияларынын түрлөрү, алардын педагогикалык негиздүүлүгү жана окуучулардын когнитивдик кызыгуусун арттыруу жолдору талданган. Ошондой эле, окуучулардагы таанып-билүү активдүүлүгүн баалоо үчүн жүргүзүлгөн практикалык изилдөөлөрдүн натыйжалары сунушталган. Изилдөөнүн жыйынтыгы көрсөтүп тургандай, оюн технологияларын колдонуу сабактардагы билим берүү процессин интерактивдүү жана эмоционалдык жактан байытат, окуучулардын чыгармачылык жөндөмдөрүн өнүктүрөт жана өз алдынча изилдөө аракеттерин арттырат. Макалада ошондой эле оюн технологияларын колдонууда педагогдун ролу, методикалык сунуштар жана келечектеги изилдөө багыттары каралган. Бул изилдөө башталгыч класстардагы окуу процесстеринде инновациялык ыкмаларды колдонуу аркылуу окуучулардын таанып-билүү кызыгуусун жана билим сапатын жогорулатууга багытталган.

Полный текст

В статье рассматриваются проблемы и перспективы использования цифровых образовательных технологий в подготовке будущих учителей начальных классов. Подчеркивается стратегическая роль цифровизации образования как фактора модернизации педагогической практики и формирования профессиональных компетенций учителей нового типа. Раскрываются возможности цифровых технологий в обеспечении индивидуализации и дифференциации обучения, развитии навыков XXI века, расширении доступа к интерактивным ресурсам, дистанционному и смешанному обучению. Отмечаются ключевые трудности внедрения цифровых инструментов: неравномерное материально-техническое обеспечение, недостаток методической базы, низкий уровень цифровой грамотности педагогов и их психологическая неготовность к инновациям. Определены перспективные направления совершенствования педагогического образования: обновление учебных планов за счет специализированных дисциплин, создание цифровых образовательных экосистем, использование искусственного интеллекта, развитие практико-ориентированного обучения и повышение квалификации профессорско-преподавательского состава. Сделан вывод о необходимости комплексного и системного подхода к цифровой трансформации педагогического образования, обеспечивающего формирование у будущих учителей цифровой культуры, педагогического мастерства и готовности к инновационной деятельности.

Полный текст

Заманбап билим берүү окуучулардын билимин гана эмес, өз алдынча ой жүгүртүү, талдоо жана чечим табуу жөндөмдөрүн өнүктүрүүгө багытталган. Бул максаттарга жетүүнүн натыйжалуу ыкмаларынын бири болуп илимий изилдөө иши эсептелет, ал окуучуларга илимий таанып-билүү процессине сүңгүп кирүүгө, критикалык ой жүгүртүүнү калыптандырууга жана окууга болгон мотивацияны жогорулатууга мүмкүндүк берет. Биология cабагынан илимий-изилдөө иштерин жүргүзүү, жаратылышты тереңинен түшүнүүгө гана эмес окуучулардын илимий-изилдөө, өз алдынча иштөөнү жана көйгөйлөрдү чечүүнү үйрөнүүгө чоң жардам берет. Биология сабагында илимий-изилдөө жүргүзүү бул окуучулардын өздөрүнүн билимин тереңдетүү жана жаратылышка болгон кызыгуусун арттырат Бирок, илимий-изилдөө иштерин ийгиликтүү уюштуруу бардык окуучулар үчүн анын натыйжалуулугун жана жеткиликтүүлүгүн камсыз кылуу үчүн белгилүү бир педагогикалык шарттарды түзүүнү талап кылат. Окуучулар үчүн мотивациялык чөйрөнү түзүү, долбоордук иш-чаралар, илимий ийримдер жана реалдуу маалыматтар менен иштөө сыяктуу окутуунун инновациялык ыкмаларын жана формаларын колдонуу саналат. Макалада мектепте окуучулардын илимий-изилдөө иштерин уюштуруунун педагогикалык шарттары каралат.

Полный текст

With the in-depth promotion of the national strategy of "Building a Sports Power" and the continuous deepening of educational reform, sports-education integration, as a new educational concept and development model, provides new ideas and directions for the cultivation of physical education talents in higher vocational education. Starting from the connotation and value of sports-education integration, this paper analyzes the current situation and problems of physical education talent cultivation in higher vocational colleges, and explores the innovative paths of talent cultivation models for higher vocational physical education under the background of sports-education integration. The study shows that there are still problems in the cultivation of physical education talents in higher vocational colleges, such as the mismatch between talent cultivation and market demand, the disconnection between theoretical and practical teaching, the irrational structure of teaching staff, and the insufficient depth of school-enterprise cooperation. Aiming at these problems, this paper proposes six innovative paths: reconstructing cultivation objectives to clarify the orientation of sports-education integration; optimizing the curriculum system to strengthen the characteristics of sports-education integration; innovating teaching models to realize the practice of sports-education integration; deepening school-enterprise cooperation to build a sports-education integration platform; improving the teaching staff to enhance the ability of sports-education integration; and improving the evaluation mechanism to guarantee the quality of sports-education integration. These innovative paths start from different links of talent cultivation, forming a systematic and complete innovative framework, which provides theoretical guidance and practical reference for the cultivation of physical education talents in higher vocational colleges, and is of great significance for promoting the reform of physical education in higher vocational education and the implementation of the sports-education integration strategy.

Полный текст

Бул макала Кыргызстандагы кыздар үчүн диний билим берүүнүн өнүгүү тенденцияларын талдоого жана заманбап инновациялык педагогикалык ыкмаларды аныктоого арналган. Изилдөөдө диний билим берүү мекемелеринин түзүлүшү, алардын укуктук жана институционалдык негиздери, мамлекеттик жана коомдук саясаттын таасири, ошондой эле социалдык- маданий факторлор кыздардын диний билим алуусуна кандай таасир эткени ар тараптуу иликтенет. Мындан тышкары, билим берүү процессине киргизилип жаткан инновациялык ыкмалар - аралыктан окутуу, онлайн-платформалардын колдонулушу, интеграцияланган куррикулум, педагогикалык технологиялар жана интерактивдүү окутуу методдору кеңири каралат. Изилдөөнүн илимий жаңылыгы -диний билим берүүдө гендердик өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен модернизациялык багыттарды аныктоо жана алардын коомдук интеграцияга тийгизген таасирин ачып берүү болуп саналат. Алынган жыйынтыктар диний билим берүү саясатын өркүндөтүүдө, кыздардын диний билим алуусуна мүмкүнчүлүктөрдү кеңейтүүдө жана маданий баалуулуктар менен инновацияны айкалыштыруу боюнча практикалык сунуштарды иштеп чыгууда маанилүү илимий жана практикалык мааниге ээ

Полный текст

В статье рассматриваются теоретические и практические аспекты патриотического воспитания студентов в системе высшего образования Кыргызстана. Раскрываются цели и задачи формирования патриотического сознания, анализируются современные подходы, формы и методы воспитательной работы, интегрированные в учебный процесс. Подчеркивается актуальность формирования у молодежи патриотических чувств в условиях глобализации, миграции и культурной трансформации. Анализируется  воспитательный потенциал высших учебных заведений, формы и методы патриотического воспитания, реализуемые в вузах страны. Особое внимание уделено примерам из практики университетов Кыргызстана, таким как проведение патриотических мероприятий, вовлечение студентов в волонтерскую деятельность, развитие молодежных инициатив. Выявлены основные проблемы, мешающие эффективной реализации патриотического воспитания, в том числе недостаток методической базы и слабая мотивация студентов. В заключение предложены пути совершенствования системы патриотического воспитания, акцент делается на необходимость интеграции воспитательной и образовательной работы. Материалы статьи могут быть полезны педагогам, организаторам воспитательной работы и исследователям в области образования.

Полный текст

В статье рассматриваются психологические механизмы формирования готовности студентов педагогических специальностей к профессиональной деятельности в условиях инклюзивного образования Кыргызской Республики. Анализируются теоретические подходы, нормативные документы и практические исследования, посвящённые проблеме профессионально-психологической подготовки будущих педагогов. Особое внимание уделяется социально-психологическим факторам, влияющим на формирование толерантности, эмпатии и рефлексивных умений у студентов. В работе предложены методологические основания и педагогические условия, способствующие развитию психологической готовности будущих специалистов к работе с детьми с особыми образовательными потребностями. Дополнительно акцентируется внимание на междисциплинарном характере подготовки педагогов, предполагающем интеграцию знаний из области психологии, педагогики и специальной педагогики. Подчёркивается роль вузовской среды в формировании ценностей инклюзивного образования и профессиональной идентичности студентов. Отмечается, что успешная адаптация будущих педагогов к условиям инклюзивной практики во многом определяется качеством их психологической подготовки. В статье представлены результаты анализа отечественных и зарубежных исследований, демонстрирующих значимость целенаправленной работы по развитию личностных и профессиональных качеств студентов. Практическая ценность работы заключается в возможности применения полученных выводов в разработке образовательных программ и методических материалов для подготовки педагогов к деятельности в инклюзивной образовательной среде

Полный текст

Мектепке чейинки билим берүү мекемелерине барган балдар мектепке чейинки билим берүү мекемелерине барбаган курдаштарына караганда маданий, гигиеналык жана кыймыл-аракетти тез жана жакшы өздөштүрүп, физикалык өнүгүүсүнүн көрсөткүчтөрү жогору экендигин жана башкаларды көрсөттү. Макалада алардын жашоосу кандайча уюштурулганы айтылат. Балдар сырткы көрүнүшү менен гана эмес, жүрүм-туруму менен да айырмаланат: кээ бирлери кыбыраса, башкалары тынч бурчта оюнчук же китеп менен отурганды жакшы көрүшөт; кээ бирөөлөр ойногонду жакшы көрүшсө, башкалары жаратылыштын бир бурчуна тартылышат; көбү ызы-чуу, активдүү оюндарды жакшы көрүшөт, ал эми башкалары лото оюнун жактырышат. Бир бала көбүнчө чоңдорго жардам сурап кайрылса, экинчиси үч жашында «мен өзүм кыла алам!» деп баш тартат. Кээ бир балдардын жакшы көргөн эрмеги бул сүрөт тартуу болсо, башкалары ыр окуганды же бийлегенди жакшы көрүшөт. Балдар да мугалимдерине башкача мамиле жасашат: кээ бирлери дароо эле чоңдордун көңүлүн буруп, өз таасирлери менен бөлүшүп, жаңы нерсе менен мактанууга аракет кылышса, башкалары унчукпай байкап, көнүп калышат. Бирок индивидуалдык айырмачылыктарга карабастан, ошол эле курактагы балдардын көп окшоштуктары бар

Полный текст

Макалада «адаптация» түшүнүгүнө жана анын түрлөрү анализ берилип, кенже мектепке чейинки жаштагы балдардын мектепке чейинки билим берүү мекемелеринин шарттарына адаптация болуу процессин оптималдаштырууга карата сунуштар берилген. Адамдын адаптациясынын көйгөйлөрү философия, социология, жалпы жана медициналык психология, балдар психологиясы, өнүгүү психологиясы сыяктуу илимий билимдердин областтарында фундаменталдуу болуп саналат. Балдардын балдар бакчасына адаптациясы көйгөйү азыркы учурда аябай курч. Бир жагынан, түзүлгөн экономикалык мамилелер көпчүлүк ата-энелерди бала төрөлгөндөн кийин дароо жумушка чыгууга мажбурласа, экинчи жагынан, балдарга барган сайын кеңири кулач жайган инсандык мамиле бала бакчанын жаңы шарттарында жашоону кабыл алууда кыйынчылыктарга дуушар болгон кичинекей адамдын көйгөйлөрүнө кайдыгер мамиле кылууга жол бербейт. Мектепке чейинки кенже курак – социалдык өнүгүүнүн жана теңтуштар менен мамилелердин калыптанышынын негизи.

Полный текст

Бул макалада санариптешкен билим берүү шартында мугалимдин ролу жана мүмкүнчүлүктөрү талданат. XXI кылымда билим берүү системасы санариптик технологиялар менен тыгыз байланышта өнүгүп, окутуу процесси жаңы формаларды жана мазмундарды талап кылууда. Мугалим мурдагыдай гана билим берүүчү эмес, эми ал санариптик компетенттүүлүктөргө ээ болгон, окутуу процессин уюштуруучу, медиатор жана фасилитатор катары чыгат. Изилдөөдө дүйнөлүк жана улуттук деңгээлдеги илимий булактарга таянып, санариптик билим берүүнүн артыкчылыктары жана кыйынчылыктары, мугалимдердин санариптик чөйрөдөгү ролунун трансформациясы каралган. Мындан тышкары, мугалимдер үчүн санариптик мүмкүнчүлүктөр (онлайн окутуу, виртуалдык ресурстарды колдонуу, глобалдык тажрыйба алмашуу) менен катар чектөөлөр да белгиленген. Кыргызстандагы билим берүү системасынын учурдагы абалы мисал катары талданып, мугалимдердин санариптик сабаттуулугун өнүктүрүү боюнча сунуштар берилет. Натыйжада, санариптешкен билим берүүдө мугалимдин ролун жаңыча кароо билим берүү сапатын жогорулатуунун маанилүү фактору экендиги негизделет.

Полный текст

Математиканы изилдөөдө түшүнүктөрдүн ролу татаал жана ар түрдүү. Бир жагынан далилдөө процессинде түшүнүктөргө таянса, экинчи жагынан ар кандай далилдөөдө түшүнүктөрдү ачып, түшүнүктөр жөнүндөгү билимди тереңдетип, тактайт. Түшүнүктөрдүн аныктамасы белгилүү бир түшүнүктөрдүн негизинде түзүлөт. Ошондуктан, түшүнүктүн аныктамасын түзүү абдан маанилүү, аны ар кандай жолдор менен берилген. Мектеп курсунда логрифмалык теңдемелер берилгени менен аны чыгаруунун бардык жолдору көрсөтүлгөн эмес. Ошондуктан окуучулар логарифмалык теңдемелерди чыгарууда кыйынчылыкка дуушар болууда. Азыркы убакка чейин окуу китептеринде логарифмалык теңдемелерди эӊ негизги методдорунун окуучулар тарабынан сезимдүүлүк жетишээрлик даражада бекем өздөштүрүлүшүнө анча көңүл бурулбастан тез эле алардын татаал түрлөрү берилип келет Бул макалада логарифм түшүнүгү анын келип чыгуу тарыхы негизги касиеттери жана эн негизги логарифмалык тендемелерди чыгаруунун жолдору көрсөтүлөт. Логарифманын негизги касиеттери логарифмаларды камтыган туюнтмаларды өзгөртүп түзүүдө кеңири колдонулат. Логарифмалык теңдемелерди чыгаруунун ыкмаларынын баардыгы эле бир максатты камтыйт. 

Полный текст

В статье рассматривается феномен цифрового выгорания как новая форма профессионального выгорания, возникающая в условиях интенсивного применения онлайн-обучения и цифровых технологий. Особое внимание уделяется влиянию цифровизации образовательной среды на психоэмоциональное состояние педагогов, их профессиональную мотивацию и качество педагогической деятельности. 274 2025, №3/1 Анализируются современные тенденции в исследовании профессионального выгорания педагогов, опирающиеся на новейшие зарубежные, российские и отечественные исследования последних лет. Отмечаются основные причины цифрового выгорания, среди которых информационная перегрузка, постоянная доступность, размывание границ между работой и личной жизнью. Выявлены его проявления и последствия для педагогов и образовательного процесса в целом. В статье предлагаются организационные и психологические стратегии профилактики, подчеркивается необходимость комплексного подхода и обозначаются перспективы дальнейшего изучения данной проблемы.

Полный текст

Азыркы билим берүү системасында жасалма интеллект (ЖА) технологияларын колдонуу башталгыч мектептеги окуу процессинде жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачууда. ЖА негизиндеги куралдар мугалимдерге окуучулардын жеке өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен билим берүүнү уюштурууга шарт түзөт. Башталгыч класстардын окуучуларынын билимди өздөштүрүү деңгээли ар кандай болгондуктан, жасалма акылдын жардамы менен дифференциалдаштырылган окутууну ишке ашыруу мүмкүн. Мисалы, интеллектуалдык окутуу платформалары, адаптивдүү тесттер жана виртуалдык жардамчылар ар бир окуучунун билим алуу темпин эске алуу менен тапшырмаларды сунуштай алат. Ошондой эле ЖА негизиндеги оюн технологиялары балдардын кызыгуусун арттырып, мотивациясын күчөтөт. Бирок бул мүмкүнчүлүктөр менен катар бир катар көйгөйлөр да орун алат: маалымат коопсуздугу, мугалимдердин санариптик компетенттүүлүгү, техникалык ресурстардын жетишсиздиги ж.б. Ошондуктан жасалма акылды башталгыч билим берүүдө натыйжалуу колдонуу үчүн комплекстүү изилдөө жана методикалык нускамалар талап кылынат. Изилдөөнүн актуалдуулугу билим берүү процессин модернизациялоодо ЖА технологияларынын ролун так аныктоодо жана башталгыч класстардагы педагогикалык практикага интеграциялоонун жолдорун издөөдө турат.

Полный текст

На протяжении десятилетий Кыргызстан сталкивался с критическим недооцениванием роли физической культуры и спорта в государственной политике, что привело к тревожному ухудшению здоровья населения, особенно молодого поколения, и деградации спортивной инфраструктуры. Данная статья представляет собой глубокий анализ эволюции государственной политики в области физического воспитания и спорта в Кыргызской Республике, выявляя ключевые проблемы и переломные моменты. Особое внимание уделяется периоду, ознаменованному приходом к власти президента спортсмена, чья личная вовлеченность и понимание стратегической важности спорта для развития нации ознаменовали новую эру. На основе анализа законодательных инициатив, государственных программ демонстрируется беспрецедентная активизация усилий по укреплению здоровья населения, развитию массового и профессионального спорта, модернизации спортивной инфраструктуры и повышению международного спортивного имиджа страны. Раскрываются конкретные шаги, включая принятие знаковых указов, поддержку законодательных изменений, запуск масштабных строительных проектов спортивных объектов международного уровня и личное участие в спортивной жизни страны. Освещается как государственная поддержка, подкрепленная личным примером лидера, способствует формированию позитивного спортивного имиджа Кыргызстана и воплощению в жизнь национальной идеи "Здоровая нация – процветающая страна". Представленное исследование не только констатирует произошедшие изменения, но и предлагает перспективный взгляд на дальнейшее развитие физической культуры и спорта в Кыргызстане, подчеркивая ключевую роль государственной политики и личной инициативы главы государства в достижении устойчивого прогресса в этой стратегически важной сфере. 

Полный текст

Макалада кенже окуучуларга математиканы окутууда ар кандай моделдерди пайдалануу жɵнүндɵ суроолор каралган. Кошууга жана кемитүүгɵ карата жɵнɵкɵй маселелерди предметтүү моделдештирүүнүн ар кандай ыкмалары кɵрсɵтүлгɵн. Арифметикалык амалдарды тандоого негиздеген графикалык моделдерди колдонуу менен практикалык кɵнүгүүлɵрдү аткаруусу кɵрсɵтүлгɵн. Окутуунун кɵрсɵтмɵлүү каражаттарын пайдаланунун эффективдүүлүгү кɵрсɵтмɵлүүлүктү пайдалануу принциптерин сактоо менен аныкталат, моделдешитрүүнү окутуунун кɵрсɵтмɵлүү методу катары кароого болот деген жыйынтыктар чыгарылган. Математикалык моделдөө процессин, башкача айтканда, математикалык моделдердин жардамы менен кубулушту изилдөөнү төрт этапка бөлүүгө болот деп этаптар тизмектелген. Моделдөө окуучуларга математикалык катыштарды жана көз карандылыктарды түшүнүүгө, алардын математикалык ой жүгүртүүсүн тереңдетүүгө жана өнүктүрүүгө жардам берет. Ошондуктан моделдөө маселелерди чыгарууга үйрөтүүнүн алдыңкы ыкмаларынын бири жана реалдуулукту түшүнүүнүн маанилүү каражаты болуп саналат

Полный текст

В статье рассматриваются современные подходы к обучению биологии с акцентом на интеграцию искусственного интеллекта (ИИ) и компьютерных моделей в образовательный процесс. В условиях быстрого развития технологий традиционные методы преподавания теряют эффективность, особенно при объяснении сложных биологических процессов, требующих визуализации и междисциплинарного подхода. Использование ИИ и цифровых симуляций позволяет повысить мотивацию учащихся и углубить понимание таких тем, как клеточные процессы, генетика и экосистемы. В работе представлены методы исследования эффективности внедрения цифровых технологий: анализ литературы, анкетирование учеников и преподавателей, кейс-анализ цифровых платформ и сравнительный анализ успеваемости. Результаты эксперимента показали, что интерактивные задания и мультимедийные ресурсы способствуют более качественному усвоению материала, повышают вовлечённость и интерес к предмету. Обсуждаются форматы уроков с применением компьютерных моделей: уроки исследования, виртуальные лаборатории и визуализация. Отмечаются преимущества цифровых инструментов, включая возможность проведения виртуальных экспериментов и формирования исследовательских навыков. Также выделены ограничения — необходимость технического оснащения и методической поддержки. Статья подчёркивает, что интеграция ИИ и компьютерных моделей в обучение биологии открывает новые перспективы для развития образовательных практик и повышения качества знаний студентов.

Полный текст

Бул макалада өлкөбүздө эң негизги кыймылдаткыч күч бул билим берүү системасы болуп саналгандыктан, мектепте 1 миллиондон ашык жеткинчектер билим алышса, аларга талыкпай билим тарбия берүүдө 80 миңдей мугалим эмгектенишет. Ал эми биздин бүтүрүүчүлөрүбүз мугалимдик кесипти аркалап ушул чоң мугалимдик армияны толуктаганы турушат. Бүгүнкү күндө дүйнөдөгү технологиялык өзгөрүү менен коомчулукта мугалимдердин кесиптик компетенттүүлүгүнө жаңы талаптарды коюп жаткан шарттарда жашап жатабыз. Инновациялык процесстер жаңы, дайыма өзгөрүп туруучу шарттарда жашоого умтулган динамикалык инсанды тарбиялоого карата чыгып жаткан зарылылчылык туура багыт менен алып кетүүбүз зарыл болуп турат. Албетте, мугалимдин ролу буга чейин деле ар бир мезгилде кабыл алынган педагогикалык концепцияларга ылайык ар бир конкреттүү тарыхый доордо ар кандай шарттар менен аныкталып келген. Бирок кандай кана шартта болбосун мугалим гуманисттик багыттагы мугалимдер жаш муундарга маданий баалуулуктарды баалап алып жүрүүсүнө багыттап жеткирүүчү катары эсептелинип келет. Ошону менен бирге окуучунун инсандык дараметин урматтоого, окутуунун негизги формасы катары диалогду пайдаланууга, мугалим менен окуучунун ортосундагы ишеним жана эмоционалдык жакындык принциптерин дайыма кармап жүрүүгө карата кесиптик компетенттүүлүгү боюнча айтылды.

Полный текст

This article examines the features of traditional Chinese educational practices and their importance in personality development. Based on the philosophical foundations of Confucianism, Taoism and Buddhism, an analysis of their influence on the Chinese education system is made. The forms of integration of traditional values into the modern pedagogical reality caused by the processes of globalization and digitalization are also identified. It is shown that such principles as respect for the teacher, hard work, discipline, collectivism and moral self-improvement remain relevant at present, but require adaptation to the conditions of innovative educational technologies and international standards. The role of traditions in the development of responsibility, spiritual stability and cultural identity of students is noted. In conclusion, the prospects for a harmonious combination of cultural heritage and modern pedagogical approaches for the preparation of an individual capable of acting effectively in a globalized society are substantiated. 

Полный текст

The article is dedicated to the analysis of the transformation of traditional parenting strategies in Chinese families under the influence of globalization and digitalization. For centuries, Confucian principles—such as hierarchy, filial piety, and strict authoritarian parental control—have formed the foundation of traditional Chinese child-rearing. However, in recent decades, a significant shift has been observed from this traditional model toward a more partnership-oriented approach. This new model emphasizes respect for the child’s individuality, open dialogue, emotional support, and joint decision-making. Special attention is given to the impact of globalization processes, the integration of Western educational and parenting models, as well as digitalization, which has altered traditional family roles. The article explores the challenges that arise during this transition, including intergenerational conflict, contradictions between traditional and modern approaches, and the heightened expectations of contemporary parents. The study employs the method of historical and pedagogical analysis and draws upon the works of modern scholars, including both Chinese and Russian authors. The conclusions emphasize the need to integrate the best elements of both traditional and modern parenting systems in order to foster a harmonious and adaptive personality in children within the context of new social realities.

Полный текст

Вопросы формирования информационной грамотности у школьников в процессе обучения математике-требование времени. В этой статье подчеркивается важность развития информационных навыков, таких как анализ, постановка текстовых задач, использование цифровых инструментов и критическое мышление. А также рассматривается феномен цифровой информационной грамотности как неотъемлемая часть современного образовательного процесса. Математика представлена как эффективная платформа для интеграции этих навыков с помощью задач, таблиц, диаграмм, проектных мероприятий и игровых технологий. Он также подчеркивает фундаментальную роль учителя как навигатора в цифровом пространстве и предлагает конкретные методы и подходы, которые способствуют формированию информационной культуры учащихся. Материал основан на современных образовательных стандартах и международных исследованиях качества образования (PISA, TIMSS и.т.д.) опирается. Анализируются существующие подходы к определению понятий «информационная культура», «информационная компетентность» и «информационная грамотность». Уточняется содержание информационно-поисковых и информационно аналитических умений, необходимых школьникам для успешной работы с информацией. Обосновываются этапы формирования цифровой информационной грамотности. На примере обучения математике предлагаются методы и средства её развития: учебные и контекстные 351 2025, №3/1 задачи, задания на критическое мышление, проектная деятельность. Делается вывод о практической значимости системного формирования цифровой информационной грамотности для подготовки обучающихся к жизни и профессиональной деятельности в информационном обществе.

Полный текст

Бул макалада студенттер арасында кездешүүчү агрессиянын себептерин аныктоо жана аны алдын алууда этикалык билим менен үй-бүлөлүк тарбиянын ролу талданат. Студенттердин жүрүм-турумуна таасир этүүчү факторлордун ичинен моралдык баалуулуктар жана социалдык жактан коопсуз, гармониялуу үй-бүлө чөйрөсү өзгөчө орунга ээ экени далилденет. Изилдөөдө анкеталык сурамжылоо, сапаттык интервью жана эмпирикалык байкоо ыкмалары колдонулуп, Чуй жана Бишкек шаарларындагы жогорку окуу жайлардын студенттери арасында агрессиянын деңгээли, анын социалдык-психологиялык себептери жана алдын алуу мүмкүнчүлүктөрү каралды. Натыйжада, үй-бүлөдө берилген тарбия, ата-эне менен болгон мамиле жана этикалык баалуулуктардын деңгээли студенттин агрессиялык жүрүм-турумуна түз таасирин тийгизээри аныкталды. Ошондой эле ЖОЖдордо этикалык сабактарды системалуу түрдө окутуу жана үй-бүлөлүк тарбия боюнча ата-энелер менен биргелешип иш алып баруу сунушталды. Макала студенттер менен иштеген мугалимдер, психологдор жана социалдык кызматкерлер үчүн пайдалуу маалыматтарды сунуштайт.

Полный текст

Бул макалада Ишеналы Арабаевдин арифметика боюнча педагогикалык көз караштары менен азыркы STEM билим берүүнүн ортосундагы айкалыш талдоого алынат. Кыргыз агартуу тарыхында чоң из калтырган Арабаевдин эмгектери билим берүүнү улуттук баалуулуктар менен айкалыштырып, окуучунун таанып-билүү жөндөмүн өнүктүрүүгө багытталган. Анын арифметика боюнча окуу-методикалык иштери жөн гана математикалык эсептөөлөрдү үйрөтпөстөн, улуттук турмуштан алынган мисалдар аркылуу баланын ой жүгүртүүсүн, чыгармачылыгын жана эмгекке болгон мамилесин калыптандырган. Заманбап STEM билим берүү болсо окуучунун илимий-техникалык компетенцияларын, чыгармачыл ой жүгүртүүсүн жана проблемаларды чечүү жөндөмүн өнүктүрүүгө басым жасайт. Макалада Арабаевдин улуттук негизге таянган арифметикалык усулдарын STEM технологиялары менен интеграциялоо мүмкүнчүлүктөрү көрсөтүлгөн. Бул интеграция окуучуларды өз элинин тарыхы жана маданияты менен тааныштырып гана тим болбостон, заманбап технологияларды өздөштүрүүдө улуттук иденттүүлүктү сактоого өбөлгө түзөт. Жыйынтыгында, Арабаевдин мурастарын STEM билим берүү чөйрөсүндө пайдалануу мугалимдер үчүн методикалык баалуу багыт болуп саналат. Улуттук негиз менен заманбап педагогикалык ыкмаларды айкалыштыруу билим берүү процессин байытып, келечек муундун чыгармачыл, патриоттук жана илимий-техникалык потенциалын жогорулатат.

Полный текст

Бул макалада санариптик мейкиндиктин студенттерди патриоттук тарбиялоодогу ролу жана мүмкүнчүлүктөрү, ошондой эле тобокелчиликтери талданат. Санариптик чөйрө маалыматты ылдам жана кеңири жеткирүү мүмкүнчүлүгүн берип, студенттердин тарбиялык жана маданий түшүнүгүн калыптандырууда маанилүү куралга айланууда. Ошол эле учурда, социалдык тармактардагы чөйрөдө дезинформация, экстремисттик контент жана улуттук баалуулуктарга каршы маалыматтар сыяктуу тобокелчиликтер да бар. Изилдөө Кыргызстандагы билим берүү системесинин контекстинде жүргүзүлүп, мугалимдердин жана студенттердин санариптик маданиятын, патриоттук иш чараларды колдоону, жана электрондук контентти туура пайдаланууну талдайт. Макалада санариптик билим берүү менен патриоттук тарбияны айкалыштыруунун методикалык сунуштары берилген. Автор санариптик мейкиндиктин тарбиялык потенциалын күчөтүү үчүн мамлекет, окуу жай жана коомдук институттардын кызматташтыгынын маанилүүлүгүн белгилейт. Натыйжалар санариптик технологияларды патриоттук тарбия процессинде пайдалануунун мүмкүнчүлүктөрүн жана чектөөлөрүн көрсөтөт.

Полный текст

Кыргыз элдик маданияттарынын башаттары Маданият – адам баласынын жашоосундагы ой- санаасынын кыялынын, таалим- тарбиясынын, тиричилигинин, эмгегинин сулуулугун жана жаратылыш менен болгон мамилесин аныктаган түшүнүк. Кыргыз элинин тарыхый доорундагы маданияттарынын башаттарына кайрылсак. Ар элдин өткөн тарыхы жана энчилүү маданияты болору чындык. Тарых – элдин эзелтен берки баскан жолун, өткөн жашоо тиричилигин, тагдырын жана азыркысын кабарласа маданият ошол элдин рухий жана материалдык казынасынан кабар берет. Маданият – адам баласынын жашоосундагы ой- санаасынын кыялынын, таалим тарбиясынын, тиричилигинин, эмгегинин сулуулугун жана жаратылыш менен болгон мамилесин аныктаган түшүнүк. Кыргыз маданияты негизинен Орто Азия жана Батыш Сибирдеги көчмөн элдердин орток жаралган маданий мурасынан калыптанган. Улуттук маданияттын өнүгүп – өсүшүнө, калыптанышына далай мезгил жана тарыхый, социалдык шарт керек. Байыртадан берки кыргыз тарыхын изилдеп көрсөк, элибиз кайсы доордо кандай материалдык жана рухий маданиятка жетише алган. Кыргыз эли байыртадан уюткулуу улут болуп тарыхка бай, салт- санжырага бай, узак жашаган өз каада салтын жоготпой келген улуу кыргыз. Ушул улуу журттун урпактары, келечек ээлери, жаш муундар бүгүнкү күну ата- бабалардын башынан кечирген тарыхты жана каада – салтты урматтайбыз. Биздин бабаларыбыздын байыртадан берки түзгөн, укумдан- тукумга калтырган аялуу рухий асыл мурастары бар: кунарлуу сөз өнөрү, орошон оозеки чыгармачылык, ырлар, дастандар, эпостор, кутту боз үй, кол өнөрчүлүк, чебер уздардын өнөрү, залкар күүлөр.

Полный текст

Макалада педагогикалык насаатчылыкты өнүктүрүү жолдору жана анын насаатчылыктын мазмуну, максаты, милдеттери жана укуктары кеңири баяндалат. Педагогикалык насаатчылыктын жалпы билим берүүчү орто мектептериндеги иш аракеттери, насаатчылык процессинин негизги 4 баскысы: биргелешип пландаштыруу; Байкоо жүргүзүү жана маалымат чогултуу; рефлекция жана кайтарым байланыш жана жаңы план түзүү каралган. Насаатчы менен жаш адис ортосундагы мамиле чечмеленип жана алардын милдеттери менен укуутары ажыратылып берилген. Педагогикалык насаатчылык бүгүнкү күндө жаш адис үчүн эң керектүү жана келечекте компетенттүү, кесипкөй адис болуу үчүн түзүлгөн педагогикалык шарттардын бир катары кароо зарыл. Педагогикалык насаатчылыктын шарттарын системалаштырып, алардын натыйжага алып келүү механизмин көрсөтүү үчүн схема, таблица жана диаграмма түрүндө сунушталган. Педагогикалык насаатчылыкты өнүктүрүү жолдорунун педагогикалык шарттары сунушталып, келечектеги жаш адистер, ошондой эле насаатчы үчүн көмөк көрсөт ала тургандыгы далил менен баяндалган.

Полный текст

Бул макалада мектеп менен үй-бүлөнүн тарбиядагы кызматташтыгынын тарыхый өнүгүүсү жана бүгүнкү күндөгү өзгөчөлүктөрү талдоого алынат. Байыркы доордо үй-бүлөлүк тарбиянын мааниси баса белгиленип, аны мамлекеттик билим берүү менен толуктоо зарылдыгы айтылат. Орто кылымда чиркөө мектептери үстөмдүк кылып, үй бүлөнүн ролу төмөндөгөнү анализденет. Кайра жаралуу жана жаңы доордо үй-бүлөнүн орду кайрадан жогорулап, мектеп менен үй-бүлөнүн өз ара аракеттенүүсү тең салмактуу өнүгүүнүн шарты катары түшүндүрүлөт. XIX–XX кылымдарда мектеп жана үй-бүлөнүн кызматташуусу илимий негизде бекемделип, баланын инсандык калыптанышында бул мамиленин чечүүчү мааниге ээ экени белгиленет. XXI кылымда санариптик муундун өзгөчөлүктөрү жана коомдук өзгөрүүлөр ата-энелер менен мектептин кызматташтыгын жаңы форматта уюштурууну талап кылуу каралат.

Полный текст

The presented work analyzes the main ways, current trends, and features of the development of educational programs in the context of the partnership between Kyrgyzstan and China. In the era of global changes, educational cooperation between states is becoming not only a means of training qualified personnel, but also an important element in strengthening cultural, political, and economic dialogue. The study covers existing models of cooperation, such as student exchange, government support for education, Confucius Institutes, and joint research projects. The article focuses on the complexities of managing educational programs: inconsistencies in educational systems, language barriers, administrative barriers, and lack of funding for research. Nevertheless, it highlights the significant potential for expanding cooperation in the field of education through the introduction of digital technologies, online learning, the development of links between universities and the improvement of the diploma recognition procedure. The data obtained indicate that international educational programs play an important role in promoting the image of countries and serve as a strategic asset for building sustainable relations between Kyrgyzstan and China. Their further development will contribute to the integration of 407 2025, №3/1 Kyrgyz education into the international education system, increase the mobility of students and teachers, and create a solid foundation for mutually beneficial cooperation within the framework of the Belt and Road Initiative

Полный текст

Бул макалада, И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университеттинин 80 жылдык тарыхындагы илимий иштердин жүрүшү талданып берилди. Университет, алгачкы түзүлгөн күндөн тартып илим менен билимди айкалыштырып, кыргыз кыз-келиндеринин илим жана билим чөйрөсүндөгү ордун жогорку деңгээлге көтөрүүгө багытталган. Алгачкы жылдары келечек муундарды илимий изилдөөлөргө багытоодо илимий ийримдерди жана уюмдарды уюштуруу менен башталып, алардын ар тараптуу өнүгүүсүнө басым жасалган. Ал эми 1990-жылдары институт университет статусун алып, илимий изилдөө лабораториялары уюштурулуп, фундаменталдык жана прикладдык изилдөөлөрдү жүргүзүү менен илимий даражаларды алууга негизделген. 2000-жылдары илимий изилдөө иштери системалуу уюштурулуп, профессордук-окутуучулук курам эл аралык деңгээлдеги изилдөөлөргө катышууга мүмкүндүк алган. Университеттин илимий журналы квартал сайын чыгарылат, РИНЦке катталган, учурда импакт фактору 0, 136 жеткен, илимий изилдөөлөрдү жарыялоого кеңири мейкиндик түзүлгөн, аны менен катар эле профессордук-окутуучулар курамы, Эл аралык жогорку индексацияланган басылмаларга жарыялап келет. Илимий китепкана окуу жай түзүлгөндөн бери иштеп келет, учурда илимий китепкана түзүлүп, заманбап технологиялар менен жабдылып иштейт.

Полный текст

Бул изилдөө педагогикалык колледжинин студенттеринде эмпатия сапатынын кесиптик маанилүүлүгүн аныктоого багытталган. Эмпатия – бул окутуучунун билим берүү процессинде, балдардын эмоционалдык жана социалдык өнүгүүсүндө маанилүү психологиялык жана педагогикалык сапаты болуп эсептелет. Изилдөөдө студенттердин эмпатия деңгээли жана аны кесиптик ишмердүүлүккө байланыштуу колдонуу мүмкүнчүлүктөрү каралган. Методологиялык жактан анкета, интервью жана психологиялык тесттер колдонулуп, маалыматтар сандык жана сапаттык анализдер менен иштелип чыккан. Натыйжалар көрсөттү: студенттердин көпчүлүгү эмпатиянын маанисин түшүнүп, аны окутуу процессинде жана практикалык иш-чараларда колдонууга аракет кылышат. Эмпатиянын деңгээли студенттердин педагогикалык компетенттүүлүгүнө жана балдардын психологиялык колдоосуна түздөн-түз таасир этет. Практикалык сунуштар мугалимдерди эмпатияны өнүктүрүү программалары менен камсыз кылууну, тренингдерди өткөрүүнү жана студенттик долбоорлор аркылуу психологиялык көндүмдөрдү бекемдөөнү камтыйт. Макала педагогикалык билим берүүдөгү эмоционалдык интеллекттин жана социалдык компетенттүүлүктүн актуалдуулугун белгилейт, ошондой эле келечектеги изилдөөлөр үчүн негиз түзөт.

Полный текст

В статье рассматриваются теоретические и практические аспекты методики преподавания физического воспитания в контексте инновационной образовательной концепции. Анализируются современные педагогические подходы, использование цифровых технологий, геймификация и индивидуализация учебного процесса. Показана эффективность внедрения инноваций на занятиях по физическому 438 2025, №3/1 воспитанию для повышения мотивации студентов, улучшения их физической подготовки и формирования навыков здорового образа жизни. Рассмотрены проблемы внедрения инновационных методов и перспективы развития методики в образовательных учреждениях. Особое внимание уделяется роли преподавателя в качестве фасилитатора учебного процесса, методов адаптации методов обучения под различные группы студентов. Подчеркивается уровень междисциплинарного подхода, учитывающий элементы психологии, медицины и информационных технологий в процессе физического воспитания. Также отмечается необходимость регулярного повышения квалификации педагогов для дальнейшего освоения и применения новых учебных средств. В статье приводятся успешные практики и даны рекомендации по перспективному совершенствованию методик преподавания эффективного воспитания.

Полный текст

Данная работа представляет собой сравнительное исследование идейно политического воспитания в Кыргызстане и Китае с акцентом на теоретические основы, историческую эволюцию и современную практику в современных странах. Исследование, посвященное выявлению внешних подходов к воспитанию молодежи, формированию политического сознания, а также наблюдению за культурными, историческими и социальными факторами, направленными на эти процессы. В первой части работы развитие идейно-политического воспитания в девятой истории президентской системы Кыргызстана и Китая. Проанализированы ключевые этапы формирования образовательных и воспитательных систем, начиная с советского периода в Кыргызстане и времен Мао Цзэдуна в Китае, и заканчивая современными подходами в современных странах. Во второй части исследуются основные идеи и методы, используемые в области идейно-политического воспитания в рамках образовательных программ. В Кыргызстане акцент делается на демократические ценности, гражданское общество и права человека, в то время как в Китае — на социалистические принципы, патриотизм и коллективизм. Проводится анализ общественных научных материалов, школьных и университетских программ, а также роли партийных организаций и государственных структур в развитии мировоззрения молодежи. Завершая исследование, автор делает выводы о сходствах и различиях в подходах к идейно-политическому воспитанию в современных странах, а также оценивает перспективы развития этих стран в условиях глобализации и политических изменений

Полный текст

Макалада жалпы орто билим берүүчү мектептерде химия жана биология предметтерин интеграциялап окутуунун педагогикалык шарттары берилген. Учурда табигый илимий билим берүү багытындагы өзгөрүүлөр тез-тезден өзгөрүлүп жаткандыгына байланыштуу, табигый илимдерди окутууда интеграциялап окутуу зарылдыгы келгендиги талашсыз. Окуучулардын билим сапатын калыптандырууда интеграциялап окутуунун педагогикалык шарттарын аныктоо үчүн жүргүзүлгөн эксперименттердин жыйынтыгы менен интеграциянын педагогикалык мааниси химия менен биологиянын өз ара байланышын ачып берүү: илимий дүйнө таанымды калыптандыруу; кесиптик багыт берүү – медицина, фармацевтика, экология, айыл чарба жана башка тармактар үчүн керектүү базалык түшүнүктөрдү тереңдетүү; критикалык ой жүгүртүүнү өнүктүрүү; жаратылышка болгон жоопкерчиликтүү мамилени тарбиялоо педагогикалык мааниси каралган. Жалпы орто билим берүүчү мектептерде химия менен биология предметтерин интеграциялап окутуу окуучуларга табияттын бирдиктүү мыйзамдарын түшүндүрүүнүн натыйжалуу жолу жана интеграциянын педагогикалык шарттарын сактоо окуучулардын илимий дүйнө таанымын тереңдетип, өз алдынча ой жүгүртүүгө, эксперимент жүргүзүүгө жана экологиялык жоопкерчиликке тарбиялоого өбөлгө түзө тургандыгы баяндалган.

Полный текст

В статье представлен личный опыт использования технологий искусственного интеллекта (ИИ) при обучении химии студентов-медиков. В центре внимания находятся цифровые сервисы ChatGPT и Craiyon, которые применялись для упрощения объяснения сложных тем, создания наглядных материалов и вовлечения студентов в активное взаимодействие с учебным содержанием. Благодаря этим инструментам процесс изучения химии стал более динамичным и доступным, а сами занятия приобрели элементы интерактивности. Эксперимент проводился со студентами первого курса Международной школы медицины при Международном университете Кыргызстана в учебных группах 1-ВОПР-1-24, 2-ВОПР-1-24 и 3-ВОПР-1-24. Сравнивались результаты успеваемости в течение двух семестров. Наблюдения показали, что включение ИИ помогло сгладить различия в подготовке студентов: в группах стало меньше отстающих, повысился общий интерес к предмету, усилилась активность при выполнении заданий. Особенно заметным оказалось влияние ИИ на тех студентов, кто раньше испытывал трудности с пониманием материала. Возможность задавать вопросы ChatGPT и получать дополнительные пояснения в удобной форме, а также использовать Craiyon для визуализации формул и реакций, способствовала лучшему усвоению знаний. Студенты стали чаще работать самостоятельно, активнее включаться в обсуждения и увереннее чувствовать себя на занятиях. Таким образом, опыт применения ИИ в группах МШМ МУК показал, что цифровые технологии могут стать действенным помощником в изучении химических дисциплин, помогая студентам не только лучше усваивать материал, но и повышать мотивацию к обучению.

Полный текст

В статье рассматриваются педагогические условия, способствующие формированию профессиональной готовности будущих педагогов к организации физической, культурной и воспитательной деятельности с подростками, проявляющими девиантные формы поведения. Обоснована актуальность проблемы в контексте современного социального и образовательного пространства. Раскрываются компоненты готовности будущих педагогов, включая мотивационно-ценностный, когнитивный и деятельностно практический аспекты. Особое внимание уделяется разработке и внедрению эффективных педагогических технологий, направленных на социализацию и коррекцию поведения подростков через культурно-досуговую и физкультурно-оздоровительную деятельность. 467 2025, №3/1 Представлены результаты экспериментальной работы по формированию профессиональной компетентности студентов педагогических вузов, а также конкретизированы условия, способствующие успешной подготовке педагогов к взаимодействию с данной категорией обучающихся.

Полный текст

Бул макала жогорку билим берүү системасында педагогдордун кесиптик өнүгүүсүн жана квалификациясын жогорулатуу маселелерин изилдөөгө арналган. Заманбап билим берүү шарттарында мугалимдердин компетенттүүлүгүн үзгүлтүксүз жана системалуу жогорулатуу негизги талап катары каралат. Бул процесс ар кандай курстар, семинарлар, тренингдер, инновациялык окутуу методдору жана санариптик технологияларды колдонуу аркылуу ишке ашырылат. Макалада педагогдордун кесиптик чеберчилигин өркүндөтүүчү программалардын артыкчылыктары, тажрыйбалары жана эффективдүү ыкмалары талданат. Ошондой эле билим берүүнүн санариптик трансформациясынын таасири белгиленип, педагогдордун ролу заманбап коомдун талаптарына толук шайкеш келтирилет. Жыйынтыктоочу бөлүгүндө изилдөөнүн актуалдуулугу, илимий жана практикалык мааниси баса белгиленип, анын негизги натыйжалары билим берүүнүн сапатын арттырууга, өнүгүү багыттарын аныктоого жана туруктуу прогресске өбөлгө түзөрү көрсөтүлөт.

Полный текст

Стремительное развитие цифровых технологий обусловило необходимость переосмысления процессов межкультурной коммуникации в виртуальной среде, где традиционные модели взаимодействия подвергаются значительным изменениям. Актуальность исследования обусловлена необходимостью адаптации межкультурной коммуникации к условиям цифровой среды, в которой трансформация привычных форм общения требует не только нового теоретического осмысления, но и разработки прикладных подходов, учитывающих специфику онлайн-взаимодействия. Целью данной статьи является выявление и комплексный анализ лингвистических, социокультурных и прагматических вызовов, возникающих в процессе цифровой межкультурной коммуникации, а также разработка стратегий их эффективного преодоления. В исследовании использовались методы лингвистического анализа, сравнительно-культурного подхода, а также дискурсивный анализ цифрового общения в различных платформах. В результате были классифицированы ключевые риски, характерные для виртуального межкультурного взаимодействия, проанализированы типичные коммуникативные сбои, возникающие из-за снижения контекстной насыщенности сообщений, многозначности визуальных и невербальных компонентов (эмодзи, мемов, жестов), трансформации норм этикета и асинхронного характера общения. Установлено, что культурные различия существенно влияют на восприятие дистанции, иерархии, времени и стиля общения в цифровой среде. Также было выявлено, что участники коммуникации нередко испытывают трудности в интерпретации намерений собеседника, что приводит к искажению смыслов и конфликтам. На основе полученных данных разработаны рекомендации, направленные на формирование гибкого речевого поведения, развитие цифровой вежливости и повышение уровня межкультурной цифровой компетентности. Практическая ценность статьи заключается в применимости её результатов в образовательной сфере, при подготовке специалистов в области межкультурной коммуникации, а также в сфере цифрового дизайна международно-ориентированных платформ и сервисов.

Полный текст

Бул макалада математиканы окутууда санариптик ресурстарды натыйжалуу пайдалануунун ролу жана мааниси талданат. Автор санариптик технологиялардын билим берүү процесси үчүн ачык мүмкүнчүлүктөрдү ачып жатканын белгилеп, электрондук платформалар (Google Classroom, GeoGebra, Khan Academy ж.б.), мобилдик тиркемелер жана интерактивдүү программалар аркылуу окуучулардын кызыгуусун арттыруу, түшүнүүнү тереңдетүү жана өз алдынча иштөө көндүмдөрүн өнүктүрүү мүмкүн экенин көрсөтөт.Изилдөөдө математикалык түшүнүктөрдү визуалдаштыруу, маселелерди чыгаруу боюнча санариптик куралдардын артыкчылыктары жана окутуудагы иш жүзүндөгү мисалдар келтирилет. Ошондой эле мугалимдердин санариптик компетенциясын жогорулатуу жана сабактарды ар тараптуу, жеткиликтүү уюштуруу боюнча сунуштар берилет.Макала мектепте жана ЖОЖдо математика сабагын заманбап форматта өткөрүүгө кызыккан адистерге багытталган.

Полный текст

The article is devoted to the analysis of the process of developing digital competence among educators in higher education institutions of the People's Republic of China amid the rapid digital transformation of education. It examines key aspects of the development of teachers' digital skills, including the influence of national strategy, the advancement of digital infrastructure, and the integration of artificial intelligence and big data technologies into the educational process. Special attention is given to issues of professional development, mentorship, the creation of an inclusive educational environment, as well as the cultural and value-based characteristics of the Chinese approach, which differs from the Western model of digitalization. It is noted that the Chinese system is oriented toward centralized management, sustained government support, and strategic partnerships with IT companies, which ensures a high level of digital maturity among educators. The article analyzes such areas as hybrid learning, digital ethics, cybersecurity, inter-university collaboration, and the formation of a digital culture. The experience presented may be useful for other countries striving to build an effective digital educational environment, particularly in the context of modernizing teacher training and improving the quality of higher education.

Полный текст

Modern professional education increasingly focuses on training dual-qualified specialists who combine pedagogical methods with practical industry experience. In today’s educational landscape, hard skills alone are not sufficient. Soft skills—such as communication, teamwork, adaptability, emotional intelligence, and critical thinking—are essential for effective teaching and collaboration. A survey of 300 university educators in the People's Republic of China revealed that while awareness of soft skills is limited among educators, there is strong interest in developing them. The study identifies key soft skills required in modern teaching and highlights preferred methods for their development, including self-directed learning, professional development programs, mentoring, and digital tools. The paper emphasizes the strategic importance of integrating soft skills training into teacher education and ongoing professional practice.

Полный текст

Бул макалада билим берүү тармагында онлайн платформалар менен мобилдик тиркемелерди колдонуу маселеси талдоого алынат. Акыркы жылдары санариптик технологиялардын өнүгүшү окутуу процессине чоң өзгөрүүлөрдү алып келип, мугалим менен студенттин өз ара аракеттенүүсүн жаңы деңгээлге чыгарууда. Онлайн платформалар билим берүүнү жеткиликтүүлүгүн кеңейтүү, окуучулардын өз алдынча билим алуусуна шарт түзүү жана окутуунун сапатын жогорулатуу мүмкүнчүлүгүн берет. Макалада Google Classroom, Moodle, Zoom, Kahoot, Quizizz сыяктуу кеңири колдонулган платформалардын иштөө өзгөчөлүктөрү жана алардын педагогикалык артыкчылыктары каралат. Ошондой эле мобилдик тиркемелердин билим берүүдө колдонулушу – тил үйрөнүү, интерактивдүү машыгуулар, тестирлөө жана санариптик коммуникация аркылуу студенттин мотивациясын арттыруу багытында изилденет. Изилдөөнүн максаты – онлайн платформалар менен тиркемелерди билим берүүдө натыйжалуу колдонуу ыкмаларын көрсөтүү жана алардын педагогикалык таасирин ачып берүү. Макалада салыштырма талдоо жана педагогикалык байкоо ыкмалары колдонулуп, окутуунун инновациялык формаларын ишке ашыруунун жолдору сунушталат

Полный текст

В статье проводится комплексный анализ этических проблем, возникающих при интеграции искусственного интеллекта (ИИ) в образовательную практику. Акцентируется внимание на ключевых вопросах защиты персональных данных и обеспечения конфиденциальности, которые становятся критически важными в условиях массового сбора и обработки информации о обучающихся. Рассматриваются риски алгоритмической предвзятости и дискриминации, обусловленные использованием обучающих выборок с историческими социальными неравенствами, что может привести к несправедливому распределению образовательных ресурсов и возможностей. Особое место уделяется сохранению гуманистической природы педагогического взаимодействия, где важна роль живого общения, эмоциональной поддержки и развития критического мышления, что не может быть полностью заменено автоматизированными системами. В статье обсуждается необходимость прозрачности алгоритмов и установления чётких рамок ответственности за решения, принимаемые с участием ИИ, что требует разработки механизмов объяснимости и возможности апелляции. Подчеркивается значимость культурного контекста и адаптации технологий к локальным образовательным традициям, а также важность формирования у педагогов цифровой и этической компетентности. Выводом исследования является утверждение о необходимости интеграции этических принципов в дизайн и применение ИИ, что обеспечит гармоничное и справедливое развитие цифрового образования в интересах личности и общества

Полный текст

Бүгүнкү күндөгү «Билим берүү заман талабына» ылайык түп тамырынан жаңылоо маселеси - бул көбүнчө ар бир окутуучу студенттерди сапаттуу окутуп тарбиялоого канчалык даражада профессионалдуу мамиле жасашына, канчалык ал өзүнүн педагогикалык устаттыгын, идеялык ишенимин, эрудициясын жана жалпы маданиятын өркүндөтө ала тургандыгына көз каранды. Жогорку окуу жай ишин жаңылап жакшыртуунун бардык маселелеринин ичинен окуу предметтерин жогорку илимий-методикалык деңгээлде окутуунун негизинде студенттерге билимдеринин, билгичтиктеринин жана көндүмдөрүнүн сапатын кескин түрдө жогорулатып, алардын окууга болгон милдеттүүлүктөрүн күчөтүү, жоопкерчиликтүүлүктөрүн сездирүү, окуу-таанып билүүчүлүк, ишмердүүлүктөрүн өркүндөтүү эң башкы милдет болуп эсептелет. Бул милдетти практикалык жактан жалпы жогорку окуу жайлар иш жүзүнө ашыруу - өз иштеринде мыкты ийгиликтерди камсыз кылып жатышкан мугалимдердин алдыңкы педагогикалык жана инновациялык тажрыйбаларын системалуу түрдө иликтеп үйрөнүүнү, жалпылоону жана жайылтууну өтө курч талап кылып олтурат. Ушул мааниде алганда алдыңкы педагогикалык жана инновациялык тажрыйбаны топтоо, аны массага жайылтуу коомдук өнүгүүнүн башкы белгилеринин бири болуп эсептелет. Анткени инновациялык алдыңкы тажрыйба практиканын, эксперименталдык талдоонун жана таанып билүүчүлүк байкоонун негизинде калыптанат. Ошондуктан инновациялык алдыңкы тажрыйба мугалимдер жаштарды окутуу жана тарбиялоонун объективдүү закон ченемдүүлүктөрүн канчалык даражада туура пайдаланып иштей тургандыктарын чагылдырат. Маалымат доорунда технологияны колдонуу артыкчылык эмес, милдет болуп калды. Коомдордун муктаждыктары анын жеке сапаттары өзгөрдү. Мугалимдерден ошондой эле маалымат коомунун инсандарын тарбиялоо үчүн сабактарын өзгөчө өтүү сунушталат. Алар технологияны интеграциялоодо. Билим берүү факультеттерин кайра куруунун алкагында мугалимдерди даярдоонун бардык программаларына "Окутуу технологиялары жана материалдарды өнүктүрүү" кошулган. Заманбап билим берүүнүн талабы болгон технология менен окутуу жана тарбиялоо процесстери бул курс мугалимдерге талапкерлерге көндүмдөрдү интеграциялоо жөндөмүн берүүгө багытталган. Милдеттүү түрдө заманбап курс өткөрүлүүдө.

Полный текст

Макала математика предмети боюнча электрондук окуу китебин иштеп чыгууга арналган. Электрондук окуу китебин түзүүнүн зарылдыгы азыркы технологиянын өнүгүүсүнө байланыштуу, электрондук окуу китептердин ар түрдүү түрлөрү каралган. Математика предмети боюнча электрондук окуу китебин иштеп чыгуу үчүн HTML жана Borland Delphi программалары колдонулган. Бул электрондук окуу китебинин негизги максаты студенттер өз алдынча математика предметтери боюнча окутууда оңой колдонуп, окутуунун натыйжалуулугун жогорулатуу үчүн жардам берүү болуп саналат. Макалада ошондой эле HTML жана Borland Delphi программалык каражаттардын мүнөздөмөсү жана өзгөчөлүктөрү каралган. Электрондук окуу китебин артыкчылыгы биздин кадимки окутуу ыкмалары менен салыштырмалуу өзүнүн ынгайлуу шарттары менен өсүп келүүдө. Мындай окуу куралы окутуучулар үчүн дагы чоң жардамчы болуп, сабакты түшүндүрүүдө жана студенттердин билимин текшерүүдө заманбап ыкмаларды колдонуусуна шарт түзөт. Жыйынтыктап айтканда, электрондук окуу китептер заманбап билим берүү процессинде маанилүү ролду ойнойт жана алардын колдонулушу мындан ары да кеңейип, билим сапатынын жогорулашына түрткү берет

Полный текст

Бул макалада И.Арабаев атындагы КМУнун санариптик трансформациясынын алкагында ишке ашырылган виртуалдык 3D визуализация каралат. Изилдөөнүн негизги максаты – университеттин негизги объектилеринин үч өлчөмдүү (3D) моделдерин түзүү жана аларды санариптик платформага жайгаштыруу, билим берүүдөгү заманбап визуализациянын потенциалын көрсөтүү. Акысыз программалык камсыздоо, мисалы, Blender, моделдөө үчүн колдонулат, анын ичинде 3D моделдөө, текстуралоо, жарыктандыруу жана визуализация. Моделдөө учурунда көп бурчтуу моделдөө, скульптинг жана модификаторлор сыяктуу негизги ыкмалар колдонулуп, университеттин корпустарынын жана инфраструктурасынын реалисттик чагылдырылышы камсыздалат. Алынган моделдер веб-сайтка жайгаштырылган жана абитуриенттер жана кызыкдар жарандар үчүн жеткиликтүү форматта сунушталган. Изилдөө Blender билим берүү мекемелеринде маалыматтын ачыктыгын камсыз кылуу жана заманбап визуалдык чөйрөнү түзүү үчүн эффективдүү курал экенин көрсөттү. Бул иш ошондой эле билим берүү системасында 3D моделдөө келечектеги мүмкүнчүлүктөрүн көрсөтөт.

Полный текст

Макалада орто мектептин 8-классы үчүн математика сабагына арналган санариптик окуу китебин түзүүнүн методикалык жана техникалык өзгөчөлүктөрү кеңири каралат. Санариптик билим берүүнүн шартында иштелип чыккан окуу китеби салттуу куралдардан мазмунунун интерактивдүүлүгү, визуализациясы, адаптивдүүлүгү жана мультимедиалык элементтердин колдонулушу менен өзгөчөлөнөт. Автор бул окуу куралында окуучулардын жаш өзгөчөлүктөрүн эске алуу, педагогикалык максаттуулукка жетүү, дидактикалык принциптерге таянуу, колдонуучуга ыңгайлуу интерфейс түзүү жана оффлайн/онлайн режимдеринин жеткиликтүүлүгүн камсыз кылуу сыяктуу факторлорду негизги талап катары көрсөтөт. Мындан тышкары, кыргыз тилиндеги терминдердин тактыгы, улуттук контекстке шайкеш реалдуу мисалдардын болушу, ошондой эле аймактык шарттарга ылайык оффлайн колдонууга мүмкүнчүлүк берүү да эске алынган. Макалада техникалык шайкештик, DRM-коргоо, санариптик платформалардагы форматтар жана мугалимдер үчүн кошумча методикалык материалдар сунушталат. Бул изилдөө санариптик технологиялардын жардамы менен математиканы окутууну жакшыртууну көздөгөн адистерге практикалык жана теориялык негиз болууга багытталган.

Полный текст

В статье рассматривается концепция «зелёной библиотеки» как инновационного подхода к устойчивому управлению библиотечным фондом и сокращению углеродного следа в условиях экологических вызовов современного мира. Анализируются международный и национальный опыт внедрения экологичных практик в библиотечном деле, источники углеродного следа и методы его оценки. На примере библиотек Кыргызстана выявляются существующие проблемы и риски, связанные с традиционными моделями комплектования и хранения фондов. Предлагаются стратегии оптимизации фондовой политики, включая переход к гибридным коллекциям, цифровизацию, энергоэффективное хранение и программы переработки. Особое внимание уделяется социально-образовательной роли «зелёной библиотеки» в формировании экологической культуры общества. Подчеркиваются барьеры и перспективы развития экологичных практик, а также значение межорганизационного сотрудничества для реализации устойчивого библиотечного развития.

Полный текст

In the macro context of the deepening of the "the Belt and Road" initiative, the digital transformation of education in Central Asia has become an important starting point for deepening people to people and cultural exchanges and promoting productivity cooperation between China and Kyrgyzstan. As an important node on the Silk Road Economic Belt, Kyrgyzstan has long been constrained by pain points such as uneven distribution of educational resources, shortage of high-quality teachers, and weak digital infrastructure, which have hindered its higher education popularization rate and quality. It is urgent to achieve educational equity and quality improvement through online education platforms. This paper comprehensively uses cloud computing, microservices, artificial intelligence and open source technology, and focuses on the research of online education platform system in Kyrgyzstan under the background of the "the Belt and Road", to design and implement an online education platform for Kyrgyzstan's national conditions. This platform is based on cloud computing and supports switching between Chinese, Russian, English, and Kyrgyz languages. It provides features such as live classes, adaptive learning, and learning analysis. The research shows that the online education platform based on cloud computing can effectively integrate the education resources of both China and Kyrgyzstan, and provide the countries along the "the Belt and Road" with replicable and promotable "China solutions".

Полный текст

In the era of digital transformation in education, electronic educational resources (EERs) have become essential tools for improving the quality of teacher training, particularly in the field of mathematics. This study investigates how future mathematics teachers in China utilize EERs in the process of lesson planning, aiming to understand their effectiveness, challenges, and pedagogical implications. Based on a combination of survey data and case analysis, the research reveals that EERs significantly enhance the clarity of mathematical concepts, foster interactive learning environments, and support differentiated instruction. However, issues such as limited technical training and lack of high-quality localized resources hinder optimal integration. The paper proposes pedagogical strategies rooted in the TPACK framework and emphasizes the need for policy support and curriculum redesign to facilitate effective use of digital tools. The findings contribute to the ongoing discourse on digital competency in teacher education and suggest pathways for sustainable innovation in mathematics instruction.

Полный текст

Addressing the current bottlenecks in network management systems in terms of automation level, fault response efficiency, and manual operation and maintenance costs, this paper proposes and implements an intelligent network management system based on Python and artificial intelligence technology. The system adopts a browser/server (B/S) architecture, combining the flexibility of the Python language with the advancement of artificial intelligence algorithms to achieve functions such as automated management of network devices, intelligent fault diagnosis and early warning, and in-depth data analysis. Experimental results show that the system can significantly enhance network management efficiency, reduce operation and maintenance costs, and provide network administrators with efficient and intelligent management tools.

Полный текст

Addressing the current bottlenecks in network management systems in terms of automation level, fault response efficiency, and manual operation and maintenance costs, this paper proposes and implements an intelligent network management system based on Python and artificial intelligence technology. The system adopts a browser/server (B/S) architecture, combining the flexibility of the Python language with the advancement of artificial intelligence algorithms to achieve functions such as automated management of network devices, intelligent fault diagnosis and early warning, and in-depth data analysis. Experimental results show that the system can significantly enhance network management efficiency, reduce operation and maintenance costs, and provide network administrators with efficient and intelligent management tools.

Полный текст

Полный текст